Rim ƀai đŏk tơbang ah Hop akŏm ră hơdah: Hăm dôm tơdrong ‘lơ̆ng gah tơring teh, tŏ ‘mi kial, đei lơ mŭk drăm cham char, Tây Nguyên hlôi hơtŏk jing tơring choh jang xa pơm tơlĕch tơmam drăm pran hloh kơ jơ̆p teh đak. ‘Nâu jing tơdrong kăp gĭt vă tơdrong choh jang xa Tây Nguyên jang hadoi hơtŏk tơ-iung.

Ka phê jing ‘long pơtăm dơnơm kơ Tây Nguyên hăm jê̆ 668.000ha, đei hloh 90% hơgăt teh pơtăm kaphê kơ jơ̆p teh đak. Tây Nguyên adoi jing tơring pơtăm kơsu să mă 2 đơ̆ng rŏng kơ tơring Hơlĕch Pơbah kơ teh đak bơ̆n hăm hloh 250.000ha, đei 26% hơgăt pơtăm kơ jơ̆p teh đak. Tiu đei 90.000ha, điu 83.000ha, chăn hroi 6.700ha. Atŭm hăm noh, tơring Tây Nguyên đei hloh 4 trĭu tŏ kon tơrong, 30 trĭu kon kơlap; iŏk yua 700 rơbâu m3 ‘long bri pơtăm rim sơnăm... Mă pơm jang đơ̆ng rŏng ră mă lei Tây Nguyên tenh kuăng hơtŏk chĕp kơ̆l kơ jơ̆p teh đak gah teh pơtăm sâu riêng hăm jê̆ 75.000  ha, tŏk hơnơ̆ng đơ̆ng sơnăm 2010 truh dang ei. Teh pơtăm ‘long pơm pơgang kăp gĭt nhen sâm Ngọc Linh, sâm hroi, pơmou linh chi brê, đinh lăng, jăr jo (hà thủ ô), đương quy, pơkao hòe (rang yông bri)… adoi oei hơtŏk tenh gơh pơjing dôm anih pơtăm ‘long pơm pơgang akŏm.

Pơma ah Hop akŏm, ƀok Dương Mah Tiệp, Phŏ Kơdră Anih jang vei lăng kon pơlei dêh char Gia Lai hlôi tơroi gah dôm mŭk drăm, trong jang hiôk kơ dêh char Gia Lai gah hơtŏk choh jang xa nhen: Hơgăt teh choh jang xa kơ dêh char Gia Lai đei hloh 845.000ha, lơ̆m noh mă tơm noh teh gôh bazan. Dôm tơdrong hiôk âu tŏk bŏk oei đei dêh char Gia Lai iŏk jang tơnăp, pơih “ ‘măng” vă sơng rim anih asong jang gah 3 tơdrong jang pran noh: Choh jang xa kiơ̆ trong ‘nao rơgei, rơgoh păng iŏk yua trong jang kơmăi kơmŏk ‘nao; jang tơmang pơhiơ̆ cham char; jang kŏng ngĭp rơgoh ‘lơ̆ng hăm cham char tơguăt hăm choh jang xa: “Pơm trong hiôk vă kon pơlei kon kông tơ̆ dêh char Gia Lai vang jang kiơ̆ kơjă pơkăp mă hơdrol hloh gô tơgŭm tơplih đon tơchĕng trong pơm jang kơ kon pơlei, pơjing trong jang kơjăp sơđơ̆ng mưh hơtŏk choh jang xa kiơ̆ trong ‘nao, choh jang xa ‘lơ̆ng hăm cham char pơyua tơnăp noh gô hơtŏk pran gah mŭk drăm kơ rim unh hnam gô đei hơmet ‘lơ̆ng”

Hop akŏm tơlĕch dôm trong jang vă iŏk jang tơnăp mŭk drăm, tơdrong hiôk gah hơtŏk tơ-iung choh jang xa kơ tơring Tây Nguyên. Lơ̆m noh, akŏm pơklaih lê̆ dôm tơhlak tơhlĭn, vă hơtŏk pran tơdrong asong jang gah choh jang xa, pơih trong jang hơtŏk tơ-iung choh jang xa ăn dôm dêh char tơring Tây Nguyên lơ̆m khei năr ‘nao dang ei. Ƀok Lê Trọng Yên, Phŏ Kơdră Anih jang vei lăng kon pơlei dêh char Đak Nông akhan, truh bơih khei năr tơdrong choh jang xa Tây Nguyên sut lê̆ trong pơm jang rah rai, jang iĕ ioch, mă athei pơjing tơdrong jang pơih să tơguăt dih băl lơ̆m pơm jang: “Iŏk hơp tak xah pơm tơm vă tơguăt kon pơlei jang chŭn mir păng anih jang mŭk drăm, athei tơplih đon tơchĕng gah choh jang xa vă pơjing mŭk drăm choh jang xa pơm tơlĕch đei kơjă pơkăp. Đơ̆ng noh pơtrŏ hăm tơring tĕch răt lơ̆m teh đak păng tĕch tơmam ăn teh đak đe kơlih Tây Nguyên đei dôm tơmam drăm dơnơm hloh kơ teh đak”

Tang măt ăn dôm jơnŭm jang, anih jang mŭk drăm atŭm pơma đam gah dôm mŭk drăm hlôi đei, tơdrong tơnap tap păng trong hơtŏk tơ-iung kơjăp sơđơ̆ng ăn tơdrong choh jang xa tơ̆ tơring Tây Nguyên. Anih jang mŭk drăm adoi pơtruh nơ̆r hơpơi ‘meh pơm trong hiôk, pơyua đơ̆ng dôm tơchơ̆t tơgŭm đơ̆ng jơnŭm pơgơ̆r tơring vă rim anih jang mŭk drăm tơlĕch pơm jang lơ̆m tơdrong choh jang xa, mă kăl noh choh jang xa kiơ̆ trong jang ‘nao rơgei. Ƀok Nguyễn Văn Bình, Kơdră Jơnŭm jang pơtăm ‘nhot, plei ‘long xa Việt Nam pơtruh nơ̆r: “Jơnŭm jang đei 3 tơdrong pơtruh noh, chih akŏm trong jang hadoi đơ̆ng jơnŭm jang păng rim tơring, pơma đam drơ̆ng minh tơdrong jang hadoi đơ̆ng jơnŭm jang păng rim tơring, kĭ dôm tơchơ̆t jang hadoi. Mă 2 noh athei băt tơtom dôm kơtơ̆ng ang kăl ăn tơdrong jang tơguăt đơ̆ng asong jang păng tĕch răt. Mă 3 noh pơjing trong jang tơroh păng pơtoi hơnơ̆ng vă sek tơlang dôm tơdrong kăl adoi nhen sek tơlang dôm tơdrong đei ƀôh”.

Pơma ah hop akŏm, Ƀô̆ trương Anih tơm Choh jang xa păng Hơtŏk Tơring tơrang Lê Minh Hoan sơkơ̆t hơdah gô jang hadoi hăm dôm dêh char Tây Nguyên păng dôm anih jang mŭk drăm tơlĕch asong jang, pơtruh kơtơ̆ng ang păng tơgŭm tơchơ̆t kăp gĭt vă hơtŏk tơ-iung choh jang xa păng tơring tơrang gơh kơjăp sơđơ̆ng.