https://vov4.vov.vn/bahnar/kotong-ang-lom-topol-thoi-su-xa-hoi/grup-bai-chih-trong-tih-toroh-toring-pang-todrong-hopoi-meh-hotok-to-iung-an-toring-tay-nguyen-bai-1-tay-nguyen-todrong-tohlak-tohlin-gah-trong-nonam-tech-podro-454021.vov4

- “Trong gre kơdâu hrĕnh Gia Nghĩa - Chơn Thành jĭ anih kơ̆l trong mă blŭng tôch gĭt kăl vă atŏk tơiung tơring Tây Nguyên. Tơmam đei chơ chuĕn tôch hrĕnh đơ̆ng Tây Nguyên jur tơ̆ plt Hồ Chí Minh, jur tơ̆ tơring Đông Nam Bộ kŭm nhen năm tơ̆ tơring Tŏk bŏk.”

- “Nhôn hơpơi ‘mĕh đei trong gre kơdâu hrĕnh vă pơjing dôm tơring jang kơmnăy, tơmam đơ̆ng choh jang xa đei pơm hơmet kơtă tơ̆ dêh char Gia Lai păng đơ̆ng rŏng kơ ‘nŏh chơ tĕch tơ̆ anih tĕch tơmam kĕ pơjei hăm tơmam đe nai.”

- “Mưh dôm trong gre kơdâu hrĕnh đei pơjing trong năm đơ̆ng Tây Nguyên jur tơ̆ tơring tơmăn roi jê̆, tơdrong tơjur đei jên chơ chuĕn, jên logistics dôm tơmam tĕch tơ̆ teh đak đe gô pơm hơtŏk kơsư̆k pơjei.”

- “Đei trong gre kơdâu hrĕnh năm brih ‘nŏh ưh jor tơdrong chơ chuĕn tơmam gô hrĕnh ƀiơ̆; jang kơmăy, choh jang xa, pơma atŭm dôm tơmam drăm jang đei gô tĕch mơdro hiôk hian ƀiơ̆. Trong gre kơdâu hrĕnh gô hơnhăk ba tơdrong đei yoa tôch lơ ăn kon pơlei.”

‘Nŏh jĭ dôm nơ̆r pơma tơƀôh hơdăh đon hơpơi ‘mĕh đơ̆ng kon pơlei, anih tĕch mơdro, kơdră chĕp kơ̆l dôm dêh char tơ̆ Tây Nguyên găh dôm trong gre kơdâu hrĕnh vă tơring âu jang tŏk.

Dêh char Kon Tum đei tơdrong ‘lơ̆ng găh anih oei mưh oei ƀât trong tơklăh 3 pang Đông Dương, lơ̆m tơring kơlang jang tŏk Việt Nam - Lào - Campuchia, tơtil hăm tơring jang mŭk drăm tơm kơ tơring Tŏk bŏk; ‘nŏh jĭ anih  tơƀưh, tŏk bŏk trong Hơlĕch - Pơmât, Kông – đak dơsĭ. Dêh char ‘nâu đei tơdrong tôch ‘lơ̆ng găh chă tơmang lăng, đei lơ tơdrong ‘lơ̆ng hơdrô̆ tơ̆ tơring Tây Nguyên, hơiă hlŏh jĭ tơring Chă tơmang lăng Măng Đen. Ƀok Lê Ngọc Tuấn, Kơdră vei lăng kon pơlei dêh char Kon Tum ăn tơbăt, dêh char oei gô chang 3 trong gre kơdâu hrĕnh hlôi păng tŏk bŏk oei tơproh hơmet, đei trong gre kơdâu Hrĕnh Bắc - Nam găh Pơmât, rong gre kơdâu hrĕnh Đà Nẵng - Thạnh Mỹ - Ngọc Hồi - Bờ Y păng trong gre kơdâu hrĕnh Quảng Ngãi - Kon Tum. Tơlĕch jang 3 tŏ trong gre kơdâu hrĕnh âu gô "pơih ‘măng" ăn Kon Tum jang tŏk hrĕnh, kơjăp kiơ̆ tơdrong hơgăt lơ̆m Tơdrong tơchơ̆t 23 sơnăm 2022 đơ̆ng Anih tơm Chinh trĭ:

“Tơdrong proh hơmet, tơmât jên ăn dôm tơdrong jang pơm trong gre kơdâu hrĕnh tơ̆ dêh char tôch lăp hăm yăn âu păng trong vă jang tŏk, pơm ‘lơ̆ng ăn tơdrong iŏk yoa dôm tơdrong ‘lơ̆ng tơ̆ dêh char Kon Tum. Mă loi, trong gre kơdâu hrĕnh Quảng Ngãi - Kon Tum gô hơmet pơ ‘lơ̆ng tơdrong oei chĭl, tơhlăk, pơmat tat găh trong nơnăm, tơƀưh hăm tơring chă tơmang lăng Măng Đen; pơjing tơdrong ‘lơ̆ng vă atŏk tơiung anih jang, tơdrong jang xa; tơƀưh hăm dôm tơring pơtăm pơm tơmam đơ̆ng ‘long kăp gĭt, ‘long xa plei, ‘long pơgang, sâm Ngọc Linh; tơƀưh trong jang atŏk tơiung chă tơmang lăng Trong yak jơk ƀlik Tây Nguyên, tơguăt dôm anih chă tơmang lăng đei ư hơnhang tơ̆ Tây Nguyên jing 1 tơmam chă tơmang lăng tôch ‘lơ̆ng”.

Kŭm hơpơi ‘mĕh đei trong gre kơdâu hrĕnh vă jang tŏk, ƀok Nguyễn Tuấn Anh, Phŏ Kơdră vei lăng kon pơlei dêh char Gia Lai ăn tơbăt, đei 2 trong tre kơdâu hrĕnh vă pơm klĕch dêh char, đei Trong gre kơdâu hrĕnh Pleiku - Qui Nhơn păng trong gre kơdâu hrĕnh Bắc - Nam găh pơmât. Tơdrong tơlĕch jên man dôm trong gre kơdâu hrĕnh âu tôch gĭt kăl hăm tơdrong pơjing, atŏk tơiung dôm hnam kơmăy pơm tơmam tih, dôm tơring jang kơmăy, choh jang xa hăm kơmăy kơmŏk ‘nao…

Đơ̆ng noh nhen ƀok Nguyễn Tuấn Anh akhan: Gô sek tơlang đei lơ tơdrong găh bơngai jang, tơdrong jang xa, pơm hơtŏk iŏk yoa ăn kon pơlei tơ̆ tơring: “Lơ̆m tơdrong tơproh trong jang đơ̆ng dêh char hlôi đei lơ tơring jang kơmăy, tơring choh jang xa hăm kơmăy kơmŏk ‘nao. ‘Moi kiơ̆ trong gre kơdâu hrĕnh jĭ 2 tơnŏk, 2 tơring rong rơmo iŏk đak toh, 1.000 ha teh choh jang xa hăm kơmăy kơmŏk ‘nao, kơhrĕng ha tơring jang kơmăy. Trong gre kơdâu hrĕnh đei tơmât yoa hrôih ƀiơ̆ 1 sơnăm ‘nŏh Gia Lai gô đei tơdrong ‘lơ̆ng vă jang tŏk hơdrol truh 2-3 sơnăm, mưh hrôih ƀiơ̆ 5 sơnăm ‘nŏh Gia Lai đei yoa truh 10 sơnăm”.

Mĭnh lơ̆m dôm trong gre kơdâu hrĕnh tơ̆  tơring Tây Nguyên tŏk bŏk đei hơlen năng vă tơmât jên jang đơ̆ng dang ei truh sơnăm 2030 ‘nŏh jĭ trong Dầu Giây - Liên Khương, kơjung hlŏh 200km. Ƀok Nguyễn Văn Gia, Kơdră Anih vei lăng trong nơnăm dêh char Lâm Đồng hơmĕng, trong gre kơdâu hrĕnh âu gô tơgop hơmet pơ ‘lơ̆ng “anih kơchĭl” hăm trong gre jur tơ̆ tơring Đông Nam Bộ păng dôm dêh char, plt găh Pơbăh:

“Tơdrong tơmât jên pơm trong gre kơdâu hrĕnh Dầu Giây - Liên Khương tôch gĭt kăl. Tơdăh đei trong gre kơdâu hrĕnh âu, ‘nŏh jơ kơdâu vih vât đơ̆ng plt Hồ Chí Minh păng Đà Lạt jur pă tŏ sĕt đĕch, tôch đei yoa hăm tơdrong jang tŏk mŭk drăm, tơpôl kơ tơring, kŭm nhen tơdrong yak vih vât đơ̆ng kon pơlei”.

Đei yoa đơ̆ng trong gre kơdâu hrĕnh hơnhăk ăn tôch hơdăh, mă loi hăm dôm anih tĕch tơmam tơ̆ teh đak đe đơ̆ng Tây Nguyên. Ƀok Thái Như Hiệp, tơ ‘ngla anih jang chĕh phe Vĩnh Hiệp tơ̆ tỉnh Gia Lai, 1 sơnăm tĕch tơ̆ teh đak đe dang 150 rơbâu tân găr, jô̆ hơlen: Đei trong gre kơdâu hrĕnh, tơmam đơ̆ng choh jang xa gơ̆h chơ năm tơpăt tơ̆ tơnŏk đak dơsĭ, tơplih ăn tơdrong athei mong akŏm tơ̆ dôm hnam kơmăy, anih mong tơ̆ Đồng Nai, Bình Dương. Tơdrong ‘nâu gô ‘mơ ‘met đei tôch lơ jơnăr păng jên chơ chuĕn, tung pơdŭ, kŭm hăm lơ jên nai hai (dang 20-25USD/tân).

“Tơdăh đei trong gre kơdâu hrĕnh đơ̆ng Gia Lai năm tơ̆ Qui Nhơn, Gia Lai năm tơ̆ plt Hồ Chí Minh, Gia Lai năm tơ̆ Đà Nẵng ‘nŏh hơmet pơ ‘lơ̆ng đei lơ tơdrong. Hơtŏk kơjă tơmam đơ̆ng choh jang păng dôm anih jang gô da ƀiơ̆ hiong jên tơlĕch ăn tơdrong răt kơmăy kơmŏk, pơm hnam kơmăy, trong, anih mong tơmam”.

Pơm lăp ăn tơdrong ‘mĕh jang tŏk, 11 dêh char tơ̆  tơring Tŏk bŏk - Tây Nguyên oei athei Trung ương set hơlen jăh tơmât jên ăn dôm trong gre kơdâu hrĕnh tơm nhen Trong gre kơdâu hrĕnh Bắc- Nam găh pơmât, dôm trong gre kơdâu hrĕnh kơtă lơ̆m tơring păng tơƀưh hăm dôm tơring hlôi đei proh hơmet. Ƀok Võ Ngọc Tuyên, Kơdră Anih tơlĕch nơ̆r sơkơ̆t, tơmât jên jang dêh char Đắk Lắk đei nơ̆r pơma:

“11 dêh char tơter đak dơsĭ kơ Tơring Tŏk bŏk păng Tây Nguyên nhôn đei đon tơchĕng lei lăi băl, apinh Khul kơdră teh đak đơ̆ng sơnăm 2025 - 2030 pơ ‘nhŏ jên tơmât ăn dôm tơdrong jang pơm trong gre kơdâu hrĕnh hlôi đei lơ̆m trong tơproh jang pơm trong gre kơdâu hrĕnh kơ Việt Nam. Nhôn athei iŏk ‘mơ̆i jên vă jang đơ̆ng rŏng kơ sơnăm 2030 tơmât ăn jăl jang đơ̆ng 2025 - 2030 vă pơm pơkĕh dôm trong gre âu. Tơdăh đei trong ‘lơ̆ng ưh jor tơdrong arih xa kơ kon pơlei tơ̆ Tây Nguyên gô tŏk pran, trŏ trong”.