Tŏk bŏk atŭm hăm unh hnam pĕ kaphê 1 ha hlôi đum brê, 'nhŏng  Siu Hồng Phát, tơ̆ pơlei Ngó, xah Ia Pia, apŭng Chư Prông, dêh char Gia Lai chơt hơ-iă tơroi: “Dang ei unh hnam inh ưh đei bơngai jang, inh pĕ tĕch hơdrih, kơjă tĕch dang ei noh 12 rơbâu 400 hlj 1 kĭ. Pơtêng hăm dôm sơnăm adrol ki, sơnăm âu kơjă kaphê kăp ƀiơ̆ noh bơngai jang mir nhôn tôch hơ-iă jang xa đei yua ƀiơ̆”

Tơ̆ thôn Ia Sâm, xah Ia Ròng, apŭng Chư Pưh, ƀok Lê Văn Kỳ adoi oei pĕ yua kaphê 1.500 tơm. Ƀok ăn tơbăt, sơnăm âu đei yua pơhlom 30 tâ̆n hơdrih. Đei yua lơ, kơjă kaphê kăp hloh pơtêng hăm lơ sơnăm adrol ki noh ƀok tôch chơt hơ-iă: “Dang ei kơjă tŏk kăp ƀiơ̆ pơtêng hăm dôm sơnăm hơdrol ki. Kaphê đei yua ƀiơ̆ mơ̆n, ưh đei hiong. Kon pơlei sô̆ phiơk lơ̆m jơhngơ̆m"

Dang ei tơ̆ dêh char Gia Lai đei pơhlom 97.000ha kaphê pĕ plei. Mă lơ hơgăt âu hlôi đei pơtăm tơ-'măl hăm dôm hơdrĕch 'nao. Kơjă kaphê dang ei đơ̆ng  57 truh 60 rơbâu hlj 1 kĭ klong, tŏk pơhlom 30% pơtêng hăm khei năr âu sơnăm 2022. Kơjă kaphê kăp tơgŭm ăn kon pơlei hơtŏk iŏk yua, chơt hơ-iă ah pơyan pĕ yua. Ƀok Lê Thành Trung, oei tơ̆ xah Ia Le, apŭng Chư Pưh, Gia Lai ăn tơbăt: "Kon pơlei chơt hơ-iă dêh. Dôm sơnăm hơdrol ki, kaphê reh, đe koh pơđĭ tơm. Sơnăm âu, unh hnam yơ oei kaphê, đei kơjă kăp noh noh đei đăi, sơnăm âu đei yua lơ. Yuơ noh kon pơlei sô̆ hơ̆k dêh"

Tơ̆ dêh char Đăk Lăk – Anih tơm kaphê kơ jâ̆p teh đak, kon pơlei tŏk bŏk ah khei  tơm pĕ kaphê pơyan jang sơnăm 2023 - 2024. Sơnăm âu, kaphê đei kơjă kăp, đei yua lơ, kon pơlei jang mir Đăk Lăk chơt hơ-iă dêh. Ƀok Trịnh Hoài Viện tơ̆ xah Hòa Đông, apŭng Krông Pach atŭm hăm khul jang tŏk bŏk oei pĕ kaphê. Ƀok Viện ăn tơbăt, unh hnam đei 1.100 tơm kaphê tŏk bŏk pĕ plei, pơyan jang âu đei yua lơ hloh, hăm kơjă tĕch 63.000 hlj 1 kĭ, ưh kơ jô̆ jên huach jang, unh hnam oei đei yua pơhlom 160 trĭu hlj: “Sơnăm sơ̆ kaphê ưh kơ 'lơ̆ng mă đei truh 4,3 tâ̆n, mă lei sơnăm âu kaphê đei lơ plei hloh hơbŏ gô đei yua đơ̆ng 4,5 truh jê̆ 5 tâ̆n kaphê klong. Dang ei kaphê oei kăp, kơpal kơ 60rơbâu hlj, unh hnam tam mă tĕch ôh, lai yơ kăl jên noh tĕch duh bưh”

Unh hnam ƀok Y Hoang Ayun tơ̆ xah Cuôr Đăng, apŭng Cư M’gar đei pơgar kaphê pơtăm tơ-'măl sơnăm mă 8 să 2 hectar. Ƀok tơroi, sơnăm âu kơjă hơpah bơngai jang tŏk pơhlom 10%, mă lei đei yua lơ păng kơjă tĕch kăp noh bơngai pơtăm kaphê adoi oei đei yua lơ mơ̆n: “Dang ei gah tơdrong hơpah bơngai jang athei tơtă hơdrol 'mơ̆i. Jên hơpah dang 250.000 hlj 1 'nu lơ̆m minh năr, păng sŏng ah 'năr dơ̆ng. Unh hnam ưh đei tơtă hơdrol noh dang ei ưh đei bơngai jang ôh, mă athei gô truh hơtuch pơyan jang 'mơ̆i pơtơm hơpah đei bơngai năm pĕ”

Xah Cuôr Đăng, apŭng Cư M’gar đei jê̆ 2.500 hectar kaphê. Kiơ̆ kơ ƀok Y Sé Niê – Phŏ Kơdră Anih jang vei lăng kon pơlei xah, kơjă kaphê sơđơ̆ng jing minh tơdrong hơ-iă, kon pơlei sơđơ̆ng jơhngơ̆m pơm jang, hơtŏk pơ-'lơ̆ng kaphê: “Lơ̆m khei năr truh, xah gô tơroi hơvơn kon pơlei vei sơđơ̆ng hơgăt pơtăm kaphê, dôm pơgar kaphê kră noh athei pơtăm tơ-'măl hăm hơdrĕch 'nao đei lơ plei hloh. Tơdrong pơtăm hrau sầu riêng hăm pơgar kaphê adoi 'lơ̆ng, mă lei pơtăm lơ̆m tơring teh trŏ ƀlep păng ưh gơh koh phă lê̆ tơm kaphê”

Jâ̆p dêh char Đăk Lăk dang ei đei pơhlom 213.000 hectar kaphê, đei yua ah pơyan jang âu hloh 570.000 tâ̆n, tŏk pơhlom 7% pơtêng hăm pơyan jang hơdrol. Kơjă kaphê tŏk bŏk oei kăp păng sơđơ̆ng jing tơdrong tơm vă kon pơlei Đăk Lăk pơtoi tơguăt hăm tơm kaphê păng hơyak jang kaphê roi năr roi kơjăp sơđơ̆ng hloh. Kiơ̆ sơkơ̆t đơ̆ng anih choh jang xa dêh char, kaphê đei yua lơ noh kơlih sơnăm âu jang xa ƀônh hiôk hloh, tŏ 'mi sơđơ̆ng, noh găr kaphê adoi 'lơ̆ng. Atŭm hăm noh, lơ hơgăt kaphê pơtăm tơ-'măl hăm hơdrĕch 'nao hlôi đei yua, tơgop hơtŏk đei lơ plei, hơtŏk kơjă păng tơdrong 'lơ̆ng hăm kaphê.