Kon pơlei Tây Nguyên sô̆ sôn pơyan puih mak ‘nao Ất Tỵ
Thứ tư, 06:00, 29/01/2025 Lan - Dơng chih tơblơ̆ Lan - Dơng chih tơblơ̆
VOV4.Bahnar – Atŭm hăm jơ̆p teh đak, lơ̆m jơ năr grasia sơng puih mak 'nao Ất Tỵ, kon pơlei kon kông Tây Nguyên adoi chơt hơ-iă hăm dôm tơdrong tơplih kơ pơlei pơla, hơpơi minh sơnăm 'nao phĭ tơtŏ, jơnap sô̆ sôn.

Lui ngeh yak ah sơnăm 'nao 2025, dêh char Kon Tum tơchơ̆t lơ̆m sơnăm 2025 pơtăm đei tŏ sĕt hloh 'noh 300 hectar tơm mắc ca; vă jê̆ 1.100 hectar 'long xa plei; vă jê̆ 1.600 hectar sâm Ngọc Linh; hơmet 2.000 hectar var pơgar; hơtŏk kơsô̆ kơpô rơmo hloh 130.000 tŏ... Hăm đon lui pran kơtang kơ dôm tơdrong 'lơ̆ng rŏ tŏk bŏk oei gô tơ̆ hơnăp, 'nhŏng A Uyên, Ƀĭ thư Chi ƀô̆ adoi jang Kơdră thôn Đăk Đe, xah Rờ Kơi, apŭng Sa Thầy ăn tơbăt: “Sơnăm 'nao 2025, kon pơlei nhôn gô pơih să teh pơtăm 'long kơsu, mắc ca, tơm sâu riêng... Dang ei tŏk bŏk oei tơlĕch jang ăn kon pơlei gơh iŏk yua lơ hloh ăn unh hnam. Mă 2 'noh, tơplih  “đon tơchĕng, trong pơm jang” kơ kon pơlei lơ̆m choh jang xa vă hơtŏk iŏk yua lơ hloh. Gơnơm đei dôm tơdrong pơtăm 'long kŏng ngĭp, lơ unh hnam hlôi đei jên man hnam kơjăp 'lơ̆ng, răt tôm tơmam yua lơ̆m unh hnam, răt gre vih vơ̆t păng mong jên ăn kon hơ-ioh hŏk pơhrăm gơh hơgei”.

“Hưch hanh, čhôk ‘nă”, ‘nŏh jĭ tơdrong đei lơ jơhngâm đon ‘nhŏng Rô Hôk (bơngai Jarai), tơ̆ trong Hoàng Văn Thụ, plt Pleiku, Gia Lai mưh mât lơ̆m pơyan Puih mak ‘nao Ất Tỵ. Sơnăm 2024 âu ki, plt Pleiku jang pran găh tơdrong pơjing tơring tơrang ‘nao păng atŏk tơiung choh jang xa. Mă loi jĭ yă chĕh phe – ‘long pơtăm tơm tơ̆ tơring Tây Nguyên, tŏk kơjung, pơm ăn tơdrong choh jang xa đơ̆ng kon pơlei đei iŏk yoa lơ ƀiơ̆ kơ dôm sơnăm adrol sơ̆.

'Nhŏng lui, sơnăm 'nao 2025, rok trong jang tŏk mŭk drăm, tơdrong arih xa kơ kon pơlei tơ̆ Gia Lai pơma hơdrô̆, Tây Nguyên pơma atŭm gô tŏk 'lơ̆ng hlŏh dơ̆ng: “Sơnăm 2024 jĭ sơnăm đei lơ tơdrong hơiă hăm hnam nhôn, kŭm nhen mih ma duch nă lơ̆m pơlei, chĕh phe đei yă, plei ‘yăl dơ̆ng. Tơdrong jang xa, mŭk drăm lơ̆m hnam roi sơđơ̆ng ƀiơ̆, kon hơ ‘lơ̆p năm hŏk kŭm đei lơ tơdrong tơplih, đei jên răt tôm tơmam hŏk pơhrăm ăn kon hơ ‘lơ̆p. Sơnăm 2025 âu, nhôn vă hơnơ̆ng adrin, roi tơƀôh ăn băl trong jang xa, tưk tơiung mŭk drăm hăm đon hơmĕng plei nhôn, đĭ đăng mih ma duch nă lơ̆m pơlei mât 1 ƀơ̆r đon, vang tơgŭm băl vă iŏk đei lơ tơdrong hơiă ƀiơ̆, lơ̆m sơnăm ‘nao athei adrin jang xa, khŏm jang tŏk, vă sut pơngot, tơjur tơnuh hin kơjăp ‘lơ̆ng.....”

Ƀok Y Ngak Niê (bơngai Ê Đê) – Kră pơlei Tring 2, phương An Lạc, thĭ xah Buôn Hồ, dêh char Đak Lăk chơt hơ-iă tơroi gah tơdrong tơplih tơ̆ pơlei pơla: “Tơdrong hơtŏk tơ-iung kơ pơlei pơla, hơtŏk mŭk drăm lơ̆m rim unh hnam 'noh gơnơm đei kơmăi kơmŏk 'nao vă pơm jang, đe mơlôh đei hŏk pơhrăm lơ hloh, akŏm đei lơ tơdrong hlôh vao 'nao, 'noh tơdrong hơrih tơplih pran kơtang. Nhen nhôn âu 'noh bơngai đei kon pơlei lui yom, hăm kon pơlei adoi đei lơ tơdrong chă tơroi tơbăt, pơtho akhan, 'noh kon pơlei mơ̆ng kiơ̆ păng hơpơi 'meh hơtŏk pơm pơdrŏng nhen đe 'nhŏng oh nai mơ̆n”.

Sơng xa têt lơ̆m hnam ‘nao đei khul kơdră pơgơ̆r tơring păng tơpôl vang tơgŭm, mŏ Lut (bơngai Bahnar) tơ̆ plei Bok Ayơl, xăh H’Ra, apŭng Mang Yang, dêh char Gia Lai ưh kĕ ôn jơhngâm đon chơt hơiă: “Têt sơnăm ‘nâu Têt chơt hơiă hlŏh. Adrol sơ̆ klo kăn măr nhi jur oei kơdih chă pơm păi hnam hiăh hiok arih xa rim năr. Dang ei teh đak man ăn hnam ‘nâu, unh hnam nhôn bơnê dêh. Têt truh, unh hnam đei xa têt lơ̆m hnam ‘nao, đei ngôi pơchơt hơdai hăm kon pơlei. Dang ei đei hnam kơjăp bơih nhôn vă adrin pơlung băl jang xa vă đei jên kla đơ̆ng tŏk iŏk pơm hnam âu ki.”

Hăm tơdrong pơgơ̆r tôm tong đơ̆ng Đảng, tơ̆ apŭng hơtaih yaih Đam Rông, dêh char Lâm Đồng, tơring đei truh 65% kơsô̆ măt kon pơlei kon kông, lơ̆m sơnăm 2024 âu ki, adoi đei iŏk lơ jơnei kăp gĭt. Kơjă tơmam choh pơtăm đei lơ̆m apŭng đei yua jê̆ 4.500 tih hlj, tơmơ̆t lơ̆m jên mong teh đak đei 112 tih hlj păng kơsô̆ unh hnam hin dơnuh tơjur oei pă 7%... Ƀok Liêng Hót Ha Hai, Phŏ kơđră Anih jang vei lăng kon pơlei apŭng Đam Rông, dêh char Lâm Đồng ăn tơbăt: Lơ̆m sơnăm 2024, iŏk yua đơ̆ng kaphê, rong hơdrông pơm brai păng lơ hơdrĕch 'long pơtăm tŏk lơ, tơdrong hơrih kon pơlei hlôi phĭ tơtŏ dơnŏ 'lơ̆ng păng hơtŏk hloh pơtêng hăm hơdrol ki. 'Nâu jĭ dôm tơdrong kăp gĭt vă Đam Rông pơtoi hơtŏk tơ-iung mŭk drăm – tơpôl pran hloh lơ̆m sơnăm 2025 păng dôm sơnăm pơtoi kơ noh: “Lơ̆m dôm sơnăm âu ki, apŭng Đam Rông hơnơ̆gn tơrĕk gah tơdrong tơgŭm hơtŏk tơdrong hơrih mŭk drăm ăn kon pơlei. Hăm mŭk drăm teh lơ, giơ̆ng 'lơ̆ng, Hơnih jang Đảng, jơnŭm pơgơ̆r apŭng Đam Rông tơlĕch jang đei jơnei kiơ̆ dôm Tơchơ̆t hơtŏk mŭk drăm – tơpôl truh hăm rim pơlei pơla, hơvơn tơplih hơdrĕch 'long pơtăm, iŏk yua tơdrong hơgei khua hŏk ki thuơ̆t lơ̆m choh jang xa, gơnơm đơ̆ng 'noh mă tơdrong hơrih kon pơlei đei hơtŏk hơnơ̆ng. Kon pơlei hlôi hơtŏk pơm jang pă đei hin dơnuh bơih, kơchăng pơm jang păng chă hơrih noh pơngot rơvĕt hin dơnuh pă đei oei, sơđơ̆ng tơpôl lơ̆m tơring đei vei kơjăp”.

Sơnăm 2024 jĭ 1 sơnăm jang xa đei iŏk yoa kơjăp đơ̆ng kon pơlei jang chŭn mir tơ̆ dêh char Đắk Nông mưh yă dôm tơmam pơtăm tơm nhen chĕh phe, tiu, sầu riêng tŏk ngăl. Ngê̆ nhơ̆n rơgei H’Jiêng, tơ̆ plei N’Jriêng, xăh Đắk Nia, plt Gia Nghĩa tơroi, kon pơlei dêh char Đắk Nông tôch hơiă sơng sơnăm ‘nao, hơđơ̆ng jơhngâm kơ 1 sơnăm jang xa đei. Mih ma duch nă tơ̆ rim pơlei pơla kŭm oei adrin mât 1 ƀơ̆r đon, vang pơjing pơlei pơla rơngei hiôk hian, sơđơ̆ng ‘lơ̆ng rŏ, gơ̆h hơgei, yoa 1 teh đak Việt Nam pran kơtang, pơdrŏng đei ƀôh, hơđơ̆ng jơhngâm yak mât lơ̆m chăl ‘nao – chăl jang tŏk đơ̆ng hơdrĕch hơdrung bơ̆n.  “Rim anih jang đảng, khul kơdră tơring hơnơ̆ng tơrek truh tơ̆ kon pơlei păng hơnơ̆ng ‘mĕh vă jang tŏk roi pran. Mih ma duch nă mât 1 ƀơ̆r đon adrin pơjing pơlei pơla ‘lơ̆ng rŏ, vei kơjăp dôm tơdrong juăt ‘lơ̆ng đơ̆ng sơ̆. Ƀlep ƀât blŭng sơnăm ‘nao, thơ thou ăn teh đak roi đunh ăn tŏk pơdrŏng, thơthou ăn pơlei pơla phĭ tơtŏ dơnŏ ‘lơ̆ng, hiôk chơt.”

Đei atŭm đon tơchĕng kơ minh sơnăm pơm jang đei yua lơ, 'nhŏng Đinh Vít (bơngai Bahnar) oei tơ̆ pơlei Vơng Chép, xah AYun, apŭng Chư Sê, dêh char Gia Lai ăn tơbăt, sơnăm âu ki ưh hơdrô̆ 'lơ̆ng kŏng ngĭp, 'long xa plei nhen kaphê, sâu riêng đei yua lơ, tĕch đei kơjă măt, mă kon pơlei jang ƀa adoi đei yua lơ mơ̆n. 'Nhŏng Đinh Vít ăn tơbăt: "Lăng atŭm sơnăm âu jang ƀa đei xa ƀiơ̆, ƀa 'lơ̆ng noh tĕch đei 7 rơbâu hlj, oei ƀa kơluăi 2 noh 5 rơbâu hlj. Đơ̆ng rŏng kơ kăt ƀa đang, 'nguaih kơ ƀa 'măn sŏng, rơkah noh tĕch iŏk jên vă chă răt bơ̆n phŏng vă săi ăn kơ ƀa, kĕ jang thoi noh mă gơh đei yua, tơdrong hơrih gơh tôm mak. Hơpơi 'meh sơnăm âu tŏ 'mi kial sơđơ̆ng, vă kon pơlei jang ƀa đei lơ hloh, tơdrong hơrih gô phĭ tơtŏ dơnŏ 'lơ̆ng hloh" .

Lan - Dơng chih tơblơ̆

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC