‘Nao au, Hơnih vei lăng kon pơlei apŭng Kon Plông, dêh char Kon Tum hlôi pơgơ̆r pơm lêh lĕch muh măt: Pơlei oei sa ‘lơ̆ng-tơmang pơhiơ̆ pơlei pơla Vi Rơ Ngheo, hăm lơ trong pơgơ̆r tơmang pơhiơ̆ nhen: Tơmang pơhiơ̆ bri brăh, pơdơ̆h pơdei, tơmang pơ hiơ̆ tơdrong oei sa joh ayŏ pơlei pơla. Kơ yuơ kă kiơ Vi Rơ Ngheo hlôi jing pơlei tơmang pơhiơ̆? Tơdrong mă au đei đơ̆ng bơngai chĕp kơ̆l pơlei ‘noh ‘nhŏng A Hiền. Hloh 10 sơnăm hơdrol, A Hiền hlôi chă hơvơn rim ŭnh hnam sơng iŏk hloh 1.000ha bri tăp dăr pơlei vă rong păng vei lăng. Truh dang ei pơlei Vi Rơ Ngheo hlôi năm tơchă păng pơtăm hloh 1.000 dơnơm pơlao địa lan păng phong lan; Chă rong, vei lăng 5 groi pơkao phong lan tăp dăr pơlei. A Hiền tơroi, gơnơm đei kon jên đơ̆ng vei lăng bri, ŭnh hnam chă mong răk vă răt rong hloh 16 tŏ kơpô. Tơdrong tơ iung pơjing pơlei Vi Rơ Ngheo đei jing pơlei tơmang pơhiơ̆, mĭnh păh jei kon jên đơ̆ng vei lăng bri au mơ̆n.“Găh lơ kon pơlei tơ̆ au ‘nŏh kon jên đơ̆ng vei lăng bri rim sơnăm kon pơlei tŏh iŏk tŏsĕt vang tơra vă pơm trong năm jang mir na. Tơmơ̆t jang tơ iung pơjing pơlei pơla, ming hơmet dơ̆ng trong hơ yak, đing đak rơgoh vă chă sŏ nhă.”

Ƀok Nguyễn Văn Bảy, Kơ iĕng kơdră chĕp pơgơ̆r Hơnih vei lăng kon pơlei tơring Đak Tăng sơkơ̆t hơdăh: Đơ̆ng mă kon pơlei iok vei lăng bri, lơ̆m tơring pă đei chă koh ‘long glăi, dăh mă bơbĭt teh bri vă muih rŏh choh mir bơih.“Lơ̆m tơring hrei au, hơgăt teh pơjao ăn kon pơlei vei lăng tôch kơ să, hloh 10.000ha. Pơjao ăn pơlei  Vi Rơ Ngheo păng Đak Brô̆ ‘nŏh 110 ŭnh hnam. Hrei au hơgăt teh au hlôi đei kon pơlei vei lăng ‘lơ̆ng. Kon pơlei jei iŏk yua kon jên vei lăng bri tôch trŏ lăp vă atŏk tơ iung mŭk drăm ŭnh hnam.”

Tơ̆ apŭng Tu Mrông, dêh char Kon Tum, lơ ŭnh hnam hlôi pơdrŏng gơnơm đơ̆ng iŏk vei lăng bri, vat bri pơtăm sâm Ngọc Linh. Tu Mrông đei tŏ ‘mi kial, groi teh tôch kơ lăp ăn chă pơtăm ‘long pơgang, mă kăl ‘noh sâm Ngọc Linh. ‘Nhŏng Nguyễn Xuân Tuấn jĭ mĭnh ‘nu bơngai pơtăm sâm Ngọc Linh tơ̆ Tu Mrông să hloh. Ŭnh hnam ‘nhŏng răt 10ha teh mir păng mơng dơ̆ng 100ha teh bri vă pơtăm sâm Ngọc Linh. Đơ̆ng rŏng vă jê̆ 11 sơnăm tep lơ̆m bri, krŏng tơ̆ kơnong sâm, truh dang ei mir sâm Ngŏk Linh kơ ‘nhŏng hlôi hơnhăk đei iŏk yua kơjăp hloh.“Tơdăh kon jên tŏ sĕt ba chă pơtăm lang să hiơ hiơ̆ ƀiơ̆. Mĭnh ƀar hrĕng triu hlak jên jei gơ̆h chă pơtăm hăp bơih, mĭnh ƀar jĭt triu jei gơ̆h chă pơtăm hăp mơ̆n. Dôm sơnăm tơjê̆ au ‘nŏh akŏm lơ̆m chă ơng pơtăm, jei chă tĕch ăn kơ đe mơ̆n, mă lei tŏ sĕt ƀiơ̆. Lăp akŏm lơ̆m rim bơngai lơ̆m khul đĕch. Sơnăm au ki chă pơtăm đei dang 3.000 dơnơm đĕch.”

Ư̆h khan pơgĕnh lơ̆m rơng bri vă pơm pơdrŏng ăn ŭnh hnam, ‘nhŏng Tuấn oei pơjing hơp tak xah hăm 30 ‘nu bơngai vang mơ̆t ‘nŏh bơngai Xơdang iŏk vei lăng bri păng atŏk tơ iung pơtăm sâm. Dang ei, ŭnh hnam ayơ jei đei ƀôh ngăl. Ƀok A Bráp bơngai vang mơ̆t lơ̆m Hơp tak xah, păng oei đei pơgar ơng sâm Ngŏk Linh kơdih sư dơ̆ng.“Klo akăn ‘nhŏng Tuấn hlôi chă tơgŭm ăn hơdrĕch sâm Ngŏk Linh ăn kơ ĭnh pơtăm tơ̆ rơng bri. Mir sâm ĭnh blŭh vơ̆ jing ‘lơ̆ng. Truh dang ei đei 1.100 dơnơm, kơjă kơjên rŏ năng dang tơpơ̆h, tơhngam hrĕng triu bơih.”

Ƀok Võ Trung Mạnh, Kơdră chĕp pơgơ̆r Hơnih vei lăng kon pơlei apŭng Tu Mrông tơbăt, pơđĭ 11 tơring kơ apŭng jei pơtăm sâm Ngŏk Linh ngăl, hăm să truh 1.700ha, lơ̆m au 7 tơring đei ƀơk ăn hla bơar tơchơ̆t tơbăt hơdăh hơnih pơtăm.“Dang mơjĭt sơnăm kơ au, kon pơlei hlôi băt chă pơtăm sâm Ngŏk Linh. ‘Moi kiơ̆ lang să chă pơtăm sâm Ngŏk Linh kon pơlei hlôh xut xa pơngot rơvĕt tơjur dơnuh. Lơ̆m 3 sơnăm au ki hlôi đei rơbau ŭnh hnam yak hloh dơnuh gơnơm đơ̆ng pơtăm sâm Ngŏk Linh, lơ̆m au đei kơhrĕng ŭnh hnam hlôi pơdrŏng, đei ŭnh hnam jang sa iŏk yua kơjăp hlŏh, truh hloh mơjit ti hlak jên.”

Kon Tum hrei au đei hloh 3.300 ŭnh hnam, 168 pơlei iŏk vei lăng 375.000 ha bri. Jĭ dêh char dơ̆ng hơlau lơ̆m tơring Tây Nguyên găh jang kiơ̆ keh đang tơdrong tơchơ̆t đơ̆ng Khul kơdră Teh đak găh pơjao teh, pơjao bri ăn rim khul, pơlei pơla, rim bơngai vei lăng năng tông bri. Gơnơm kơ ‘noh, lơ ŭnh hnam kon kông hơrih sa tơjê̆ bri đei dơ̆ng tơdrong jang, pơjing đei jang sa iŏk yua kơjăp, atŏk tơdrong hơrih sa sơđơ̆ng. Adoi bri jei đei vei lăng hroong, ‘long bri hơyơl ăn teh roi năr roi să. Đơ̆ng iŏk jơnei au, Hơnih vei lăng kon pơlei dêh char Kon Tum hlôi athei đĭ đăng tơ-‘ngla bri, dăh pơjao ăn rim pơlei, ŭnh hnam oei tơjê̆ bri vei lăng hloh 50% hơgăt teh kơ hơnih jang ‘noh. Gô đei dơ̆ng jơhngơ̆m đon chơt hơ iă ‘nă hal lơ̆m bri kơdrơ̆ng ‘lơ̆ng rŏ hơbŏ nhen.