Pơting dih băl ‘mêm kơ eng teh đak mĭnh hơyak pran  ba teh đak atŏk tơ iung hloh dơ̆ng
Thứ năm, 11:09, 15/06/2023 Nguyên Nhung/Amazưt tơblơ̆ Nguyên Nhung/Amazưt tơblơ̆
VOV4.Bahnar - Ƀlep 75 sơnăm năr Ƀok Hô tơlĕch nơ̆r krao hơvơn Pơting dih băl ‘mêm kơ eng Teh đak (11/06/1948 - 11/06/2023), jang kiơ̆ nơ̆r krao hơvơn đơ̆ng Ƀok, tơdrong jang pơting dih băl ‘mêm kơ eng Teh đak hlôi lang să, pơjing đei tơmam drăm kăp gĭt, jơhngơ̆m đon tih tên ăn tơdrong jang tơplih ‘nao, tơ iung pơjing păng vei lăng Teh đak.

Yak mơ̆t lơ̆m ‘măng bơ̆ jang gơ̆h hơgei kmăi kmŏk 4.0 hrei au, kăl đei dôm bơngai jang pơm jŭk yŭk trong hơlau, tơchăr hơgei, đĭ jơhngơ̆m đon iung jang rim tơdrong, jang kiơ̆ nơ̆r pơtho khan đơ̆ng Ƀok Hô "Saroi tơnap tap ‘noh saroi pơting dih băl hloh dơ̆ng”.

Dôm sơnăm tơjê̆ au, tơdrong jang pơting dih băl ‘mêm kơ eng teh đak đei tơlĕch jang jơ̆p jang rim tơdrong jang, đơ̆ng trung ương truh tơring, đơ̆ng hơnih jang, tơpôl, truh rim hnam trương. Lơ tơdrong jang hlôi pơjing đei dôm tơdrong hơ iă lơ̆m tơdrong jang “pơđĭ lơ̆m teh đak vang kơrŭn tơ iung pơjing tơring tơrang ‘nao”.

Lăp lơ̆m 10 sơnăm jang kiơ̆ trong tơlĕch jang tih tên đơ̆ng Đảng, Teh đak, hlôi đei rơbăn ŭnh hnam chă plang ăn vă jê̆ 45 triu m2 teh, tơgop kơ mơjĭt ti hlak kên păng vă jê̆ 60 triu năr jang vă tơ iung pơjing ming man dôm hơnih pơyoa ăn kon pơlei pơla, đei iŏk yua ăn tơpôl tơ̆ tơring. Jơhngơ̆m pran pơ đĭ kon pơlei hlôi đei akŏm vang chă plang ăn teh, năr jang, plang ăn mŭk drăm đơ̆ng rim bơngai. Lơ trong jang nhen “Mĭnh tơring đei mĭnh tơmam drăm” pơm ăn kon pơlei pơting dih băl, iung jang kiơ̆ ‘lơ̆ng rim tơmam drăm, rim tơdrong jang joăt joe kơ tơring, pơm pơdrŏng lơ̆m groi teh kơ pơlei pơla. Gơnơm đơ̆ng noh, tơring choh jang sa hrei au hlôi tơplih ‘nao, đei jing tơring kăl vă năm erih sa, kăl hưch hanh hơmanh bơnê, nhen nơ̆r pơma tơbăt đơ̆ng bơngai hơgei pơm môk hla trơ̆ Tạ Thu Hương, oei tơ̆ Thanh Oai, Hà Nội :“Đơ̆ng môk trơ̆ joăt joe kơ pơlei pơla kơna bơ̆n mă băt pơm tơlĕch đei môk ƀô̆,môk trùm, đơ̆ng noh môk tanh, môk decor. Ba pơm môk chă tĕch ăn tơmoi tơmang pơhiơ̆ păng tĕch tơ̆ teh đak đe. Dôm kơloăi môk jei đei kơjă phara dih băl hơnhăk đei iŏk yua kơjăp hloh dơ̆ng ăn pơlei pơla, ăn kon pơlei đei tơdrong jang sơđơ̆ng.”

Ư̆h kơ gơ̆h lon chă tơroi tơdrong jang “Pơđĭ lơ̆m teh đak vang iung jang kơ yuơ bơngai dơnuh, ưh kơ lê̆ bơngai bu hơchăng hŭt tơ̆ rŏng”, dôm sơnăm au ki hlôi hơvơn đei mơjĭt rơbau ti hlak jên; tơgŭm tơ iung pơjing ming man ‘nao păng ming hơmet kơhrĕng rơbau pơbŭng hnam “Tơgoăt tơgoăl” ăn bơngai dơnuh, bơngai tơnap tap; tơgŭm djru kơ triu ‘nu bơngai dơnuh khăm ming hơmet jĭ jăn…

‘Ngoăih kơ ‘noh, rim tơdrong jang pơting dih băl kơ rim hơnih tơm, hơnih bơ̆ jang jei đei atŏk kơtang, nhen tơdrong jang Pơting dih băl pran kơtang lơ̆m khul Ƀô̆ đô̆i hlôi pơjing đei jơhngơ̆m pran vă khul ƀô̆ đô̆i bơ̆ jang ‘lơ̆ng tơdrong jang “Khul tơblăh vang, khul bơ̆ jang păng khul choh jang sa”.  Dăh mă lơ̆m prăt 23 sơnăm tơdrong jang Hơdruh tơdăm tơchăr hơgei lơ̆m Khul Ƀô̆ đô̆i hlôi ƀôh hơdăh lơ tơdrong jang ‘lơ̆ng hơ iă hăm vă jê̆ 6.200 hơnih jang kơ hloh 10.000 ‘nu hơdruh tơdăm ƀô̆ đô̆i. Hloh 3.000 tơdrong jang iŏk đei tơmam hơpăh hlôi tơmơ̆t jang kiơ̆ đei iŏk yau kơjăp, tơgop jang keh đang tơdrong jang chĭnh trĭ, pơjing đei iŏk yua sa hơpăh ăn hơnih jang păng khul ƀô̆ đô̆i lơ̆m sơnăm iŏk đei truh kơ hrĕng ti hlak jên, tơgop atŏk kơtang jơhngơ̆m pran jơhnơ̆r mơlôh khul ƀô̆ đô̆i lơ̆m jang kiơ̆ trong tơlĕch jang tơ iung pơjing khŭl ƀô̆ đô̆i gơh hơgei, pran kơtang. Tang măt ăn khul tơchĕng hơlen iŏk đei tơmam hơpăh, Vũ Quang Vinh Grŭp jang Viettel tơbăt:“Đơ̆ng iŏk đei kơ tơmam hơpăh au, nhôn gô hơnơ̆ng hơdrin hloh dơ̆ng, chă tơchĕng hơlen atŏk tơ iung dôm tơmam drăm ‘nao, tơgŭm tơdrong jang gơ̆h hơgei hăm kmăi kmŏk ăn khul ƀô̆ đô̆i păng hơdrin plang ăn jơhngơ̆m mơlôh kơ bơ̆n ăn khul ƀô̆ đô̆i.”

Kơ mơjĭt sơnăm au ki, rim tơdrong jang pơting dih băl hlôi atŏk tơ iung kơtang truh rim bơngai, rim khul vă chă tơroi truh tơdrong jang “Hơnih mơdro sa Việt Nam vang mơ̆t hơdoi păng atŏk tơ iung” kơ yuơ Thủ tướng Teh đak tơlĕch ăn; 3 tơdrong jang tih “Jơhnơr mơlôh tơchăr”, “Hơdruh tơdăm năm iung jang”, “pơm jŭk yŭk trong vei lăng Teh đak” kơ Trung ương Đoàn Hơdruh tơdăm kŏng san Hồ Chí Minh. Tơdrong jang “Kon pơlei choh jang sa pơting dih băl jang sa mơdro sa hơgei, tơgoăt tơgoăl tơgum djru dih băl vang pơm pơdrŏng păng tơjur dơnuh kơjăp ‘lơ̆ng” kơ Trung ương Khul kon pơlei choh jang sa;  “Sơnăm ‘lŏ kră,pơm jŭk yŭk trong hơlau”kơ Khul bơngai ‘lŏ kră. Tơdrong jang “Drŏ kăn hơdrin hok pơhrăm, bơ̆ jang tơchăr, tơ iung pơjing ŭnh hnam erih sa ‘lơ̆ng hơ iă” kơ Trung ương khul drŏ kăn ... Tơklep hăm rim tơdrong jang ‘nŏh ji tơmam drăm đei pôk pơ ư nhen phe ‘lơ̆ng hloh apŭng plĕnh teh; lơ hơnih mơdro sa, bơngai mơdro sa, kŏng nhân jang ‘lơ̆ng, iŏk đei jơnei lơ̆m choh jang sa, pơm tơlĕch, tĕch mơdro; lơ tơdrong jang tơm teh đak hlôi đei ming man keh đang ‘lơ̆ng kơjăp, ƀlep dăh mă keh đang hrôih; lơ kang ƀô̆, ƀô̆ đô̆i kŏng ang tơnăp hăm tơdrong bơ̆ jang lăng ba kon pơlei; kơhrĕng bơngai pơdrŏng choh jang sa tơ̆ jơ̆p tơring tơrang lơ̆m teh đak, hơnăp jang kơ đe drŏ kăn hlôi đei iung jang kiơ̆ ‘lơ̆ng ... Rơbăn bơngai gơ̆h hơgei đei pôk pơ ư pơm pơjing đei lang să, pơm hơtŏk jơhngơ̆m đon vang iung jang kiơ̆ kơtang, hơdrin yak hloh rim tơdrong long, tơdrong tơnap tap. Đơ̆ng noh tơgop tih tên ăn hơmet pơ ‘lơ̆ng ăn tơdrong đei, hơnih dơ̆ng kơ teh đak. Atŭm hăm hơpơi ‘meh vă atŏk tơ iung, tơdrong jang pơting dih băl ‘mêm kơ eng teh đak kăl atŏk kơtang hloh dơ̆ng, ƀok Thạch Phước Bình, Kơdră jang lơ̆m Jơnŭm vei lăng kon kông kơ Kuô̆k hô̆i akhan:“Bơ̆n oei đei lơ tơdrong tơnap tap, tơdrong long vă hơnơ̆ng atŏk tơ iung mŭk drăm-tơpôl, sơđơ̆ng vei lăng teh đak, sơđơ̆ng tơring, tơlĕch jang kiơ̆ rim trong jang tơplih ‘nao. Tơdrong bơ̆n atŏk kơtang hloh dơ̆ng tơdrong jang pơting dih băl păng nơ̆r krao hơvơn pơting dih băl ‘mêm kơ eng Teh đak đơ̆ng Ƀok Hô ling lang gei kơjăp, hơnhăk đei jơnei hơ iă, nhen jơhngơ̆m pran vă pơtrŭt rim ‘nu bơ̆n hơdrin hloh dơ̆ng iung jang dôm tơdrong jang atŭm tih tên tơ iung pơjing teh đak roi năr roi pơdrŏng ‘lơ̆ng liĕm hloh dơ̆ng.”

Ưh kơ kĕ vă tơroi đĭ rim tơdrong jang pơting dih băl, lăp băt akhan pơting dih băl ‘mêm kơ eng teh đak hlôi jing mĭnh tơdrong jang kơ rim hơnih bơ̆ jang, khul jang, jing mĭnh trong yak gĭt kăl hlŏh lơ̆m choh jang sa păng bơ̆ jang ... Saroi lơ̆m chăl sơnăm teh đak iung jang jang kiơ̆ kmăi kmŏk gơh hơgei, sa roi kăl đei jơhngơ̆m đon pơting dih băl hŏk pơhrăm, pơjing đei lơ bơngai hŏk jrŭ, gơ̆h hơgei, gơ̆h jang rim kmăi kmŏk hoa hŏk gơ̆h hơgei chăl hle tơgŭm ăn choh jang sa, pơm tơlĕch tơmam drăm; sa roi kăl atŏk kơtang jơhngơ̆m đon tơchăr vă pơjing đei tơmam drăm ‘lơ̆ng tĕch măt, atŏk kơtang kĕ pơjei hăm tơmam drăm teh đak đe. Mă lei vă tơdrong jang pơting dih băl kơtang hloh dơ̆ng, jang kiơ̆ iŏk đei jơnei, bơ̆ jang pôk pơ ư hôn bơnê dôm bơngai gơ̆h hơgei, bơ̆ jang pôk hơpăh tơmam drăm hôn bơnê kăl đei jang kiơ̆ ƀlep tơdrong tơchơ̆t, tơtom. Tơroi dơ̆ng nơ̆r pơtho khan đơ̆ng Ƀok Hô, TS Chu Đức Tính, sơ̆ jang Kơdră chĕp pơgơ̆r Hơnih mong răk Mŭk drăm Hôì Chí Minh tơbăt:“’Meh vă iŏk đei jơnei kăl tơlĕch jang pơting dih băl. Pơting dih băl jĭ tơdrong jang ‘mêm kơ eng teh đak. Pơting dih băl kăl đei hơlen hơdăh rim ‘măng pơtôch pơgơ̆r pơting dih băl, vă hơlen băt hơdăh tơdrong jang kiơ ‘lơ̆ng vă tơƀôh hơdăh dôm tơdrong ‘lơ̆ng, tơdrong kiơ tim mă ‘lơ̆ng ‘noh hơmet ming. Ƀok Hô pơma tôch hơ iă, ‘nŏh jing pơting dih băl kăl tơklep hăm pôk hơpăh, pơting dih băl ‘nŏh jơhngơ̆m pran ăn atŏk tơ iung păng pôk hơpăh jei jing jơhngơ̆m pran kơ pơting dih băl.”

Rŏ lăng vă chă pơma, saroi tơnap tap, long kơtang ‘nŏh saroi atŏk kơtang tơdrong jang pơting dih băl. Kơ yuơ pơting dih băl gô pơm hơtŏk jơhngơ̆m đon tơchăr, tơgŭm ăn rim răih bơngai kĕ yak hloh dôm tơdrong tơnap tap vă vang tơgop lơm tơ iung pơjing teh đak iung jang pran kơtang gơ̆h hơgei kơ yuơ dôm tơdrong tơm ‘lơ̆ng rŏ hơbŏ nhen.

 

Nguyên Nhung/Amazưt tơblơ̆

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC