Lơ̆m hnam ƀrao ‘lơ̆ng, chêr char unh pơchră tôch rŏ, ƀrŭng pơkao mai tơlang, ƀok Triệu Văn Hạnh, tơ̆ xăh Ea Knuếc, apŭng Krông Pach, dêh char Đắk Lắk, chơt hơiă, Têt ‘nâu unh hnam xa têt tih gơnơm đơ̆ng 2ha sầu riêng pơtăm hơlam hăm cheh phe. Pơđĭ plei sầu riêng păng chĕh phe pơyan âu ki đei plei, đei kơjă ngăl kơna iŏk đei hlŏh 2 ti hlak jên. Hăm tơdrong oei tŏk ‘lơ̆ng, unh hnam tơlĕch dơ̆ng jên vă vei rong pơgar ‘long ăn pơyan jang ‘nao:

“Sơnăm 2023 jang xa đei ‘nŏh tơdrong arih xa kơ kon pơlei roi tŏk ‘lơ̆ng ƀiơ̆ kơ adrol sơ̆. Lơ̆m sơnăm 2024, nhôn vă hơnơ̆ng tơlĕch jên jang xa mă ‘lơ̆ng hlŏh dơ̆ng. Hăm kơjă tơmam đơ̆ng choh jang xa nhen hrei ‘nâu ưh jor tơdrong arih xa gô tŏk ‘lơ̆ng hlŏh dơ̆ng.”

Tơdrong choh jang xa đei jơnei ‘lơ̆ng ‘nŏh jĭ tơdrong hơiă hlŏh lơ̆m tơdrong jang mŭk drăm kơ dôm dêh char Tây Nguyên lơ̆m sơnăm âu ki. Đơ̆ng dôm kơloăi ‘long pơtăm tơm nhen chĕh phe, tiu, sầu riêng, truh dôm kơloăi ‘long pơtăm kơđeh năr nhen kơtao, ƀa, hơƀo tơtă jang đei lơ, đei kơjă tŏk ngăl, hơnhăk ba iŏk yoa tôch kơjăp.

Ƀok Nguyễn Hoài Dương, Kơdră Anih vei lăng choh jang xa păng atŏk tơiung tơring tơrang dêh char Đắk Lắk, tơroi: “Sơnăm 2023 anih choh jang xa đei năng jang xa ‘lơ̆ng hơiă hlŏh hăm lơ tơdrong jơnei tih. Akŏm đĭ đăng kơjă tơmam đơ̆ng choh jang xa đei tŏk 13% pơtêng hăm sơnăm 2022. Tơdrong rei pơtăm ‘nŏh hơiă hlŏh mưh hlôi jang đei dôm tơdrong tơplih ming trong jang xa, 1,2 kơloăi ‘long pơtăm tơm nhen chĕh phe, tiu, ƀa păng mă loi jĭ sầu riêng hơnhăk ăn iŏk yoa tôch lơ.”

Hơmet ming anih choh jang xa, jang xa kiơ̆ trong pơm tơlĕch tơmam tŏk bŏk jing trong năm tôch trŏ tơgŭm ăn tơdrong choh jang xa Tây Nguyên jang tŏk kơjăp ‘lơ̆ng. Ƀok Phạm Tuấn Anh, Kơdră Anih vei lăng choh jang xa păng atŏk tơiung tơring tơrang dêh char Đắk Nông, ăn tơbăt: “Anih choh jang xa nhôn vă hơnơ̆ng pơjing dôm tơring pơtăm tơmam, rim tơring pơtăm tơmam gô vă pơjing hloi HTX vă chă trong jang xa hăm dôm anih tĕch mơdro tơ̆ ‘ngoăih. Đe sư jĭ bơngai chă tơgŭm ăn kon pơlei jang chŭn mir lơ̆m tơdrong pơgơ̆r choh jang, chă trong tĕch tơmam, jô̆ hloi tơdrong tŏk iŏk jên vă jang xa… Mă 2 dơ̆ng ưh lăp jang dôm tơmam pơyoa ăn tơdrong sŏng xa đĕch mă anih choh jang xa Đắk Nông oei jang tŏk kiơ̆ trong pơm hơtŏk kơjă tơmam, ‘nŏh jĭ choh jang xa pơyoa ăn chă tơmang lăng, pơyoa ăn đe truh lăng tơ̆ yăn âu… ‘Nŏh jĭ 1 lơ̆m dôm tơdrong ‘lơ̆ng mă anih choh jang kăl bơ̆ jang vă tơgŭm ăn kon pơlei jang chŭn mir đei iŏk yoa lơ ƀiơ̆.”

Choh jang xa jang tŏk hơdai hăm chă tơmang lăng ‘nŏh jĭ 1 lơ̆m dôm tơdrong pran ‘lơ̆ng tơ̆ Tây Nguyên, mă hơdăh jĭ plt Đà Lạt, Lâm Đồng. Sơnăm âu ki, choh jang xa sơng tơmoi truh lăng hlôi tơgop tơgŭm ăn Đà Lạt – Lâm Đồng sơng đei hlŏh 8,6 triu ‘nu tơmoi chă tơmang lăng, tŏk 15% pơtêng hăm sơnăm sơ̆. Ƀok Phạm S, Phŏ Kơdră vei lăng kon pơlei dêh char Lâm Đồng pơma hơdăh, kŭm hăm iŏk yoa ‘lơ̆ng dôm trong chă tơmang lăng hlôi đei dang ei, mă tơm hlŏh jĭ Đà Lạt – jĭ 1 plt Festival Pơkao kơ Việt Nam, plt pơchĕh rơgei găh Jơva nhak kơ UNESCO, dêh char oei hơnơ̆ng đei trong jang vă tưk tơiung chă tơmang lăng găh tơdrong choh jang xa: “Tơ̆ hơnăp kơnh, dêh char vă pơ ‘nhŏ hơdrol, tơgŭm ăn dôm trong jang đei hơgăt tĕh xă ƀiơ̆, tơmam pha ƀiơ̆, gơ̆h hơgei, lăp hăm trong jang xa tơ̆ anih tĕch mơdro, mă loi jĭ lăp hăm tŏ ‘mi kial tơplih. Lâm Đồng đei tơdrong ‘lơ̆ng ‘nŏh vă chă trong pơlung jang tŏk, pơjing đei tơmam chă tơmang lăng ‘lơ̆ng hơdrô̆ păng gơ̆h jang tŏk pran kơjăp tơ̆ ning mônh kơnh”.

Kŭm hăm Lâm Đồng, sơnăm âu ki anih chă tơmang lăng tơ̆ dôm dêh char Tây Nguyên dar dĕh jang tŏk ‘lơ̆ng dơ̆ng. Đơ̆ng tơdrong lêh cheh phe Buôn Ma Thuột, truh Năr jŏh ayŏ kơ dŏ xoang, tơplŏng kơdâu păng chă tơmang lăng kơ dôm hơdrĕch hơdrung Tây Nguyên ‘măng mă I pơgơ̆r tơ̆ Kon Tum, Giĕng jŏh ayŏ kơ dŏ xoang, chă tơmang lăng Gia Lai hăm tơdrong pơgơ̆r jŏh ayŏ kăp gĭt kơ kon bơngai đơ̆ng UNESCO ‘nŏh jĭ Tơdrong tôn chĭng chêng Tây Nguyên, Giĕng măih chă tơmang lăng Lâm Đồng… sơng đei lơ tơmoi truh hăm groi kông ‘lơ̆ng rŏ âu. Tơdrong jŏh ayŏ kơ dŏ xoang tôch hơiă, cham char bri brăh ‘lơ̆ng rŏ, hơyuh tŏ ‘mi kial rơngơp prăt sơnăm ‘nŏh jĭ tơdrong ‘lơ̆ng vă chă tơmang dôm dêh char tơring Tây Nguyên hơnơ̆ng jang tŏk.

Ƀok Trương Hải Long, Kơdră vei lăng kon pơlei dêh char Gia Lai, ăn tơbăt: “Dêh char hlôi chih hơdăh dôm trong jang tŏk ăn chă tơmang lăng. Mă 1 ‘nŏh atŏk tơiung anih jang, trong nơnăm pơyoa ăn chă tơmang lăng, man anih truh tep pơdơ̆h ăn tơmoi. Nhôn oei akŏm jơhngâm pơjing dôm tơdrong jang vă atŏk tơiung chă tơmang lăng ‘nao păng jang pơkĕh vă tơmât yoa dôm tơdrong jang hlôi đei kĭ ăn ‘nŏh. Hơtŏk tơdrong jang hơdoi găh chă tơmang lăng, pơih xă tơdrong pơvei, jang hơdoi, mă loi hăm dôm dêh char tơring Tŏk bŏk  păng plt Hồ Chí Minh; vă akŏm jơhngâm hơtŏk hrĕnh dôm tơdrong jang chă tơmang lăng kiơ̆ đơ̆ng tơmât hơdai, pơjing lơ anih pơyoa ăn chă tơmang lăng, pơjing đei hơyak tŏk pran ăn tơdrong chă tơmang lăng”.

Mât lơ̆m sơnăm 2024, 5 dêh char Tây Nguyên hlôi đei Thủ tướng teh đak kĭ ăn trong Tơproh jang đơ̆ng 2021-2030, vă jang truh sơnăm 2050. Tơdrong Tơproh trong jang ăn jơ̆p tơring Tây Nguyên kŭm oei hơlen năng hăm đon pơhnŏng hơnhăk Tây Nguyên tŏk jing tơring jang tŏk hrĕnh, pran kơjăp ‘moi kiơ̆ jang mŭk drăm rơgŏh, jang hơdoi tơrih, ƀĕnh tơdrong jŏh ayŏ kơ dŏ xoang ‘lơ̆ng hơiă kơ hơdrĕch hơdrung. Đei trong tơproh jang lăp ‘lơ̆ng ‘nŏh jĭ tơdrong kăl hlŏh vă dôm dêh char akŏm jơhngâm, tơmât jên jang tŏk pran hlŏh dơ̆ng. Lơ̆m ‘măng năm bơ̆ jang tơ̆ Tây Nguyên ƀât blŭng sơnăm ‘nao 2024, roi tơbăt Tơdrong tơproh trong jang đơ̆ng dôm dêh char Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà pơma hơdăh, kiơ̆ đơ̆ng Tơdrong tơproh trong jang hlôi đei, dôm dêh char athei choh hơdăh dôm tơdrong kăl jang hloi păng athei jang mă ‘lơ̆ng, gơ̆h hơgei, hrơ̆ch hơdai.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà pơma tơ̆ hop akŏm roi tơbăt tơdrong Tơproh trong jang kơ dêh char Kon Tum: “Bơ̆n athei jăh đei đon tơchĕng plơ̆ng vă bơ̆n gơ̆h pơm hơtŏk ƀiơ̆ kơjă kăp gĭt đơ̆ng bơ̆n: kăp gĭt đơ̆ng bri brăh, kăp gĭt đơ̆ng dôm tơmam hlôi đei, kăp gĭt đơ̆ng jŏh ayŏ kơ dŏ xoang păng dôm kơjă kăp gĭt đơ̆ng plenh tĕh tơjur ăn kơ bơ̆n. Inh hơpơi ‘mĕh, mưh pơma truh tơring teh âu, apŭng âu, xăh âu ‘nŏh bơ̆n gơ̆h lăng ƀôh dôm trong vă jang tơ̆ hơnăp ning mônh klơnh bơih, bơ̆n gơ̆h tơchĕng ƀôh lơ hnam tih ‘lơ̆ng đei pơm tơ̆ hơla tơm ‘long. Čhơ̆ hơmet pơ ‘lơ̆ng thoi noh sư gơ̆h tưk tơiung đei kơjă kăp gĭt đơ̆ng cham char bri brăh tôch ‘lơ̆ng rŏ ‘nŏh”.  

Choh jang xa đei jơnei ‘lơ̆ng, chă tơmang lăng tŏk ‘lơ̆ng hơiă, tơproh trong jang tôch rơđăh, mât lơ̆m sơnăm ‘nao Giáp Thìn, hăm ƀĕnh tơdrong ‘lơ̆ng đơ̆ng plenh teh, kon bơngai, Tây Nguyên tôch sơđơ̆ng jơhngâm jang tŏk mưh sơng pơyan Puih mak ‘nao.