Dôm năr ‘nâu, ƀok Phùng Văn Tĩnh, tơ̆ plei Phúc Thọ 2, xăh Tân Hà, apŭng Lâm Hà pruih đak ‘măng mă 3 ăn pơgar cheh phe. Pơgar cheh phe unh hnam ƀok tơ̆ kơpal groi kơjung, mă lei oei đei đăi vă tơruih yoa ƀok bơ̆ găn mong đak tơ̆ 2 dơnâu iĕ kơtă lơ̆m pơgar: “Đak tơruih đơ̆ng nhôn tơ̆ âu đơ̆ng 2 anih. Mĭnh ‘nŏh đơ̆ng đak krong, thong đak đei bơ̆ găn, oei mă 2 ‘nŏh tơ̆ groi nhôn ti đei dơnâu mong đak, nhôn ƀôm hơtŏk đak mong tơ̆ noh vă tơruih ăn pơgar ‘long unh hnam”.

Nhen thoi nŏh mơ̆n, lơ tơring pơtăm chĕh phe tơm tơ̆ dêh char Lâm Đồng oei đei măh mai đak tơruih mă đơ̆ng đĭ mât lơ̆m tŏk bŏk pơyan phang pơđang dêh hlŏh bơih ră. ‘Ngoăih kơ đak đei mong lơ̆m dơnâu, bơ̆n găn thong đak tơ̆ tơring, đak đơ̆ng dôm sơlŭng, dơnâu iĕ kŭm vang tơgop ‘lơ̆ng ăn tơdrong tang găn tŏ phang, dŏng ăn ‘long pơtăm tơ̆ tơring. 8 sơnăm adrol sơ̆, Lâm Đồng pơtơm tơlĕch tơdrong jang tơgŭm sir sơlung, bơ̆ găn dơnâu đak iĕ vă pơyoa ăn tơdrong pơjing tơring tơrang ‘nao. Kiơ̆ kơ ‘nŏh, rim sơlung, dơnâu đak iĕ kĕ mong tŏ sĕt hlŏh dang 500m3, lơ hlŏh dang 1.500m3 đei kon pơlei sir gô đei dêh char tơgŭm 50% jên sir. Truh dang ei tơdrong jang ‘nâu sir đei hlŏh 3.000 tŏ sơlŭng, dơnâu đak iĕ pơm lăp hăm tơdrong pruih đak ăn loi 12.000ha ‘long pơtăm. Hơtŏk kơsô̆ teh choh jang xa đei măh mai đak tơruih tơ̆ tơring tŏk truh 62.000ha.

Tơ̆ hơnăp tơdrong ưh sơđơ̆ng ‘lơ̆ng đơ̆ng pơyan phang, kŭm hăm roi tơbăt, krao hơvơn kon pơlei ‘mơ ‘met đak tơruih, dêh char Lâm Đồng oei adrin hơtŏk tơdrong jang vei lăng păng pơro đak đơ̆ng hlŏh 440 tŏ dơnâu mă lăp ‘lơ̆ng hlŏh. Kiơ̆ ƀok Nguyễn Danh Dụng, Anih vei lăng dơnâu đak apŭng Đức Trọng, tơdrong pơchoh đak ăn dôm kơdơ chŭn đei vei lăng kơjăp păng jang hơdoi tôch ‘lơ̆ng đơ̆ng dôm anih đei ƀơm truh: “Tơdrong vei lăng kŭm nhen pơchoh, pơro đak tơ̆ apŭng ‘nŏh Anih vei lăng dơnâu đak hơnơ̆ng jang hơdoi hăm khul kơdră tơring, krao hơvơn dôm khul choh jang xa, vei lăng đak vei lăng mă ‘lơ̆ng rim hơbong đak pơro tơ̆ kơdơ, pơchoh đak ăn kon pơlei choh jang xa mă ‘lơ̆ng hlŏh, ‘mơ ‘met hlŏh, đei yoa hlŏh”.

Oei tơ̆ dêh char Gia Lai, yoa tŏ phang pơđang đunh, ‘năr tŏ kơnê̆, pơm ăn unh xa kơtao tơ̆ lơ tơring. ‘Nao âu tơ̆ xăh Kông Lơng Khơng, apŭng Kbang đei unh xa pơm ăn hlŏh 40 ha kơtao unh xa pơgŏh. Khul kơdră pơgơ̆r păng dôm anih jang đei ƀơm truh akŏm khul bơngai, kơmăy kơmok kŏh pơđĭ kơtao ăn kon pơlei. Unh xa pơrăm kơtao oei vă kŏh iŏk đơ̆ng 24 unh hnam tơ̆ plei Dơng, Mơ Hven- Ôr păng Hbang găh xăh Kông Lơng Khơng, apŭng Kbang. Unh xa đei ƀât mă kial tơhlu jăng, pơm ăn unh mơmrok tôch hrĕnh, ưh kĕ pĭt găn. 

Ƀok Cáp Văn Trung, tơ̆ xăh Tân An, apŭng Đăk Pơ, jĭ unh hnam thuê teh pơtăm kơtao tơ̆ plei Dơng, xăh Kông Lơng Khơng, tơroi: Unh xa kơtao pơm ăn iŏk yoa đơ̆ng kon pơlei jur đơ̆ng 10% - 15% pơting hăm pơgar kơtao ưh đei unh xa. “Unh hnam nhôn đei 20ha kơtao unh xa, hnam kơmăy rŏl kơtao pơm sĭk tơgŭm kơmăy kơmŏk năm kŏh kơtao kŭm păi mơ̆n. Inh hơpơi ‘mĕh găh Hnam kơmăy đei kơjă răt mă lăp ƀiơ̆, vă bơngai pơtăm da ƀiơ̆ hiong răm lơ”.

Ƀok Mã Văn Tình, Kơdră Anih vei lăng choh jang xa păng atŏk tơiung tơring tơrang apŭng Kbang, dêh char Gia Lai ăn tơbăt, Kbang jĭ 1 lơ̆m dôm tơring pơtăm kơtao xă hlŏh kơ dêh char, hăm tĕh pơtăm sơnăm 2023 - 2024 vă truh 10.000 ha. Đơ̆ng blŭng pơyan kŏh kơtao sơnăm ‘nâu, tơ̆ apŭng đei 5 ‘măng unh xa kơtao, hăm 45,7 ha kơtao đei unh xa. “Apŭng kơchăng jang hơdoi hăm Hnam kơmăy rol kơtao, pơm sĭk păng athei Anih vei lăng kon pơlei xăh kŭm hăm dôm anih jang đei ƀơm truh tơlĕch jang hrơ̆ch ‘lơ̆ng dôm trong jang tơgŭm ăn kon pơlei hơmet pơ ‘lơ̆ng hiong răm”.

Hnam kơmăy rol kơtao, pơm sĭk An Khê akŏm kơmăy kơmŏk, khul bơngai jang răt, kŏh iŏk đĭ pơgar kơtao unh xa hơdrol. Ƀok Nguyễn Hoàng Phước, Phŏ Kơdră chĕp kơ̆l Hnam kơmăy rŏl kơtao, pơm sĭk An Khê ăn tơbăt: "Blŭng a tơgŭm ăn kon pơlei kŏh iŏk mă hrĕnh, krao akŏm 200 ‘nu bơngai păng 3 tơ̆ kơmăy kŏh chơ pơdŭ; răt kơtao ‘nŏh răt hăm kơjă kơtao hmă. Pơgar kơtao đei unh xa xă mơ̆n kŭm ƀơm ưh ‘lơ̆ng truh tơdrong kŏh kơtao. Hơpơi ‘mĕh găh khul kơdră tơring păng kon pơlei truh âu kơnh, mă loi ‘nŏh lơ̆m khei ‘năr tŏ phang athei kơchăng tôch ai, đei trong tang găn vă huei đei unh xa pơgar kơtao kiơ”.