Ƀok Phạm Văn Thể, tơ̆ dêh char Hà Nam, mă đĭ 94 sơnăm bơih ră mă lei oei pran jăng, hơbăng ‘lơ̆ng đĕch. Ƀlŏk dơ̆ng dôm khei ‘năr vang iung tơblăh tơ̆ Điện Biên Phủ đunh kơ âu 70 sơnăm sơ̆, ƀok tơroi, sơnăm 1953, ƀok vang pơm ƀô đô̆i tơm, vang năm tơblăh hai, vang roi tơbăt hai găh Sư đoàn linh teh 301. Khei ‘năr pơm ăn ƀok ƀlŏk hlŏh ƀât dŏh sơ̆ jĭ vang tơblăh, găn trong hơyăt chơ pơtruh phe ƀa, tơmam xa, ƀrâm phao, pơtruh khul linh Phalăng đơ̆ng Lào năm tơgŭm ăn kơdră Điện Biên, mă loi jĭ tơblăh kơđông hơyăt vă tơgar iŏk phao hơyăt:
“Kơđông hơyăt Phalăng juăt pơm kiơ̆ rup Kơlang, tôch kơjăp, đei 7 tăl văr nhen var rơ-xô, var chơng rơng, sir răih nang vơ̆l xă 2m, tor 2m, plŏng ưh kơ kĕ, tơ̆ hơ la đe đăk hrŏng ngăl”
Pơmat tat thoi noh mă lei hăm đon pơhnŏng khŏm iŏk phao kơtoang hơyăt kơna ƀô đô̆i bơ̆n adrin tơblăh du kĭch tơ̆ kơmăng:
“7 jơ kơmăng, nhôn grap jê̆ kơđông, linh hơyăt tơ̆k unh đeng pơchrang, đunh đunh prăh 1,2 găr phang phang. 3 păh mum 'nŏh jĭ 3 tŏ blô cốt, 3 'nu gak, 3 tŏ pơprep vă hlôm. Hơnih yơ ưh kơtơ̆ng pơprep 'nŏh lu sư oei tep. Bơ̆n ƀich ƀât bơnơ̆ sơlŭng gô, mưh tơdrong 'lơ̆ng truh 'nŏh chô̆ mĭn ƀât var rơ-xô, pơđôh phă hŭt, kơplăh âu bơ̆n gơ̆h mât tơ̆ lăm. Kơtơ̆ng dĭng đôh 'nŏh lu sư kơdâu đĭ, tơ̆ kơmăng nhôn sŏh tơhnit plŏng mât tơ̆ blô cốt, iŏk pơđĭ phao, đei hloi phao trung liên hăm phao tiểu liên. Truh năr vă jê̆ tơblăh rơngei Điện Biên, dôm kơđông linh răih rai 'nŏh nhô tơblăh hŭt đĭ”
Yoa ưh kơmăh ƀrâm, phao kơtoang, phe ƀa tơmam xa kơna tơdrong ‘mơ ‘met đei tơlĕch ăn đĭ đăng khul linh. Ƀok Nguyễn Văn La, 93 sơnăm, tơ̆ Tuyên Quang, sơ̆ jĭ ƀô đô̆i kơnong găh Sư đoàn 351 ƀlŏk dơ̆ng, tơdrong hơmet tôm ƀrâm, phao kơtoang ăn tơdrong tơblăh đơ̆ng bơ̆n tơƀâp klơ pơmat tat, lơ năr, đei kơnong lăp pă 5 tơ̆ ƀrâm đĕch.
“3 tŏ kơnong prăh dang 1 puăt ha ‘nâu ming ƀrâm ƀât doh, sư kăp gĭt măh mưh vă prăh 4 tŏ kơnong ‘nŏh lăp ăn 1 pôm kơnong prăh 1 găr ƀrâm đĕch, ưh gơ̆h prăh ƀrâm mă 2, yoa sư huach ƀrâm. 1 pôm ƀrâm, kơplăh dŏh nhôn apinh ‘nŏh đei tơroi sư đei kơjă dang 1 unh hnam đei ƀôh păh lăp sŏng xa 1 sơnăm.”
Tơ̆ hơnăp tơdrong ‘nâu, Yŏng pơgơ̆r tơblăh Điện Biên Phủ tơlĕch tơdrong “Tơgar iŏk yu, iŏk ƀrâm” tơdrong đei rim khul linh jang kiơ̆ tôch ‘lơ̆ng. Kiơ̆ đơ̆ng lơ ‘măng tơblăh dôm khul chih iŏk tơdrong kăl păng tơlĕch jing tơdrong hơgăt ‘nŏh jĭ “thu iŏk ƀrâm phao, kơmăy kơmŏk, pơgang adrol, tơmam xa đơ̆ng rŏng. Iŏk jê̆ hơyăt hơdrol, hơtăih hơyăt đơ̆ng rŏng; ưh gơ̆h iŏk ‘nŏh phă hŭt”. Ƀok Nguyễn Văn La tơroi:
“Tơdăh hơtat yu hăm ƀrrâm, kơnong ‘nŏh sư trăp, păr jur tôch hrĕnh ưh kĕ truh păih bơ̆n, mă lei mưh hơtat tơmam xa, sư hư ‘yơch, păr đông. Mưh sư hơtat bơ̆n răp năng, tơdăh ƀrâm phao bơ̆n gô kơmăng ‘nŏh tơblăh du kich, dui iŏk ăn bơ̆n. Mưh iŏk đei ưh kơsĭ iŏk xa hloi, iŏk prăh hloi ôh, luơ̆t linh tơ̆ kơdrăn tơblăh tôch kơhret, ưh kơsĭ iŏk đei phao, iŏk đei ƀrâm hơyăt ‘nŏh tơblăh plơ̆ sư hloi ôh mă athei tơroi ăn ƀok yŏng, mưh yŏng asong yoa 'nŏh gơ̆h yoa”
Lơ̆m tơdrong jang ‘nâu, ƀô đôi bơ̆n iŏk đei 5.000 tŏ ƀrâm kơnong 105mm đơ̆ng yu hơtat dŏng ăn hơyăt tơ̆ kơdrăn tơblăh. Đĭ đăng ƀrâm phao iŏk đei âu đei dôm khul linh pơdŭ ăn tơdrong tơblăh, tơtom hơmet pơ ‘lơ̆ng tơdrong ưh kơmăh ƀrâm phao. Akŏm đĭ đăng tơmam iŏk đei ăn tơdrong tơblăh dang 1.000 tân ƀrâm, phao kơtoang. Đại tá Nguyễn Hữu Tài, 92 sơnăm, Trung đoàn 209, Đại đoàn 312 ƀlŏk dơ̆ng dôm ‘măng “tơgar iŏk yu ƀrâm hơyăt” lơ̆m tơdrong tơblăh Điện Biên, muh măt tôch čhôk ‘nă mưh ƀlŏk dơ̆ng tơdrong chop prăh tơgar iŏk tơmam hơyăt:
“Chop prăh jĭ trong trong tơblăh đơ̆ng Anih chĕp kơ̆l pơgơ̆r khul linh pơtho ăn dôm khul linh, mơ mŏ grup jê̆ kơđông hơyăt, sir sơlŭng mă ‘lơ̆ng, athei ‘nhŏng oh, bơngai prăh đam hlŏh, mưh bu vă lĕch đơ̆ng trôm sơlŭng vă iok tơmam dăh mă dui iŏk yu ‘nŏh bơ̆n prăh hloi. Tơdrong ‘nŏh jing tơdrong chop prăh đei tơ̆ jơ̆p tơring. Mă đơ̆ng ƀât lăp hơyăt hơtat tŏk bok bơ̆n păng lu sư ră, ƀât sư hơtat mât păih to var, bơ̆n hơnơ̆ng chĕp phao prăh, vă vei tơmam, hơyăt ưh pơ̆n năm iŏk, gơmăng truh bơ̆n mơ mŏ iŏk. Kơna tơdrong chop prăh, hơdai hăm tơgar iŏk yu păng sir sơlung jĭ 3 tơdrong tôch hơiă ƀât dŏ sơ̆, chop prăh 'nŏh prăh đei hơyăt hai, iŏk đei tơmam, ƀrâm phao ăn kơ bơ̆n hai”
Tơdrong tơblăh jơnei Điện Biên Phủ ‘măn đei lơ ƀai hŏk kăp gĭt găh dôm tơdrong tơblăh tôch rơgei, hơmet pơ ‘lơ̆ng pơmat tat, pơm ăn tơdrong krê jing tơdrong ‘lơ̆ng. Dôm ƀai hŏk ‘nŏh gô đei hơnơ̆ng tơchĕng hơlen, chĕp vei păng tơmât yoa lơ̆m tơdrong pơjing păng vei lăng teh đak hrei ‘nâu.
Viết bình luận