Jĭ 1 lơ̆m dôm bơngai năm hơdrol lơ̆m tơdrong rong sem pleng tơ̆ Đắk Lắk, ƀok Bùi Văn Thức, thĭ trơ̆n Phước An, apŭng Krông Pach, dêh char Đắk Lắk chơt hơiă tơ̆ hơnăp tơdrong tơroi găh Tơdrong hơgăt athei hơlen năng pơrang jĭ, vei rơgŏh hăm tơpu sem pleng đơ̆ng Việt Nam tĕch tơ̆ Trung Quốc pơtơm đei yoa. Kiơ̆ ƀok, mă đơ̆ng tơdrong tĕch mơdro lơ̆m teh đak tôch sơđơ̆ng, mă lei tơdrong tơpu sem pleng đei tĕch tơpăt tơ̆ Trung Quốc gô pơih đei tơdrong ‘lơ̆ng tih găh tĕch mơdro tơ̆ teh đak đe, kơjă gô “tŏk” ƀiơ̆, hơnhăk ăn iok yoa lơ ƀiơ̆.

“Đắk Lắk jĭ tơring đei bri brăh tôch ‘lơ̆ng, lăp 'lơ̆ng vă atŏk tơiung tơring rong sem pleng, hơtŏk tơdrong 'lơ̆ng ăn tơpu sem pleng. Lơ̆m 10 sơnăm vih tơ̆ âu, tơdrong rong sem pleng đĭ jing 1 tơdrong jang, lơ bơngai jang xa đei iŏk yoa lơ đơ̆ng rong sem pleng, kơna tơdăh đei tôm tơdrong kăl vă tĕch tơ̆ teh đak đe 'nŏh ưh jor gô tĕch măk ƀiơ̆, hơnhăk ăn iŏk yoa lơ ƀiơ̆”.

Dôm anih pơm, tĕch tơpu sem pleng tơ̆ teh đak đe tơ̆ Đắk Lắk hlôi hơmet pơ ‘lơ̆ng kiơ̆ nơ̆r athei đơ̆ng teh đak răt iŏk vă tơdrong iŏk tơdrong ‘lơ̆ng, hiôk hian âu. Yă Phạm Thị Phương Dung, tơ ‘ngla 1 anih jang tơ̆ apŭng Krông Pắk, tơroi: Ƀât iŏk đei nơ̆r tơroi tơpu sem pleng Việt Nam gơ̆h tĕch tơpăt tơ̆ Trung Quốc, công ty hlôi bơ̆ jang, pơm hơmet hloi hla ar ăn tơmam, pơih xă hnam kơmăy pơm tơmam, anih mong, jang hơdoi hăm dôm unh hnam rong sem pleng tơ̆ tơring vă gơ̆h đei măh mai tơmam vă tĕch mơdro. Truh dang ei, tơmam pơm đơ̆ng tơpu sem pleng Thành Dung jĭ 1 lơ̆m 4 anih jang đơ̆ng Việt Nam đei tĕch tơpăt tơ̆ Trung Quốc: 

“Nhôn đĭ hơmet đang ‘lơ̆ng rim hla ar vă tech tơmam đơ̆ng tơpu sem pleng mă blŭng ăn Trung Quốc. Ning mônh kơnh, nhôn ‘mĕh đĭ đăng anih tĕch mơdro tĕch tơmam tơ̆ teh đak đe vang ngôi hơdai pơma nuh, pơjing hơnăn ăn tơmam pơm đơ̆ng tơpu sem pleng Việt Nam, vă gơ̆h pơm đei tơmam đơ̆ng tơpu sem pleng Việt Nam roi 'lơ̆ng ƀiơ̆”.

Kiơ̆ ƀok Phạm Văn Hậu, Kơdră vei lăng Khul rong sem pleng Đắk Lắk, tơdrong ‘lơ̆ng vă atŏk tơiung tơdrong jang rong sem pleng tơ̆ tơring oei tôch dêh. Tơpu sem pleng Đắk Lắk đei năng tôch 'lơ̆ng, lăp dơ̆ng đơ̆ng rŏng kơ tơpu sem pleng rong tơ̆ kông lơ̆m đak dơsĭ đĕch. Vă pơm lăp hăm dôm nơ̆r athei mưh tĕch tơ̆ teh đak đe, Khul rong sem pleng Đắk Lắk hơnơ̆ng chă tơgŭm ăn dôm bơngai jang kŭm nhen tơ 'ngla anih rong hơtŏk đon hlôh vao, tơmât jên jang kiơ̆ khoa hŏk kơmăy kơmŏk vă hơnhăk tơdrong 'lơ̆ng ăn tơmam pơm tơpu sem pleng. Kŭm hăm 'nŏh, khul vă tơgŭm chă trong jang hơdoi ăn anih rong hăm anih tĕch mơdro vă kŭm hăm băl vang năm kiơ̆ trong jang hơdai, pơm hơtŏk đei kơjă tơmam. 

Ƀok Phạm Văn Hậu pơma: “Khul pơlung kon pơlei athei jang atŏk tơiung kiơ̆ trong kơjăp ‘lơ̆ng. Truh âu kơnh vă pơgơ̆r hop akŏm jang hơdoi lơ̆m trong pơtruh tơmam, krao dôm anih tĕch tơmam tơ̆ teh đak đe roi tơƀôh ăn kon pơlei trong jang, rong sem pleng, kŭm nhen luơ̆t jang mưh yak kiơ̆ trong jang ‘nâu. Vei lăng ‘lơ̆ng tơmam vă tĕch mơdro vă dôm tơmam đơ̆ng tơpu sem plang gơ̆h ‘lơ̆ng ngăl”

Lơ̆m dêh char Đắk Lắk dang ei đei hlŏh 1.000 unh hnam rong sem pleng, hăm dang 1.300 tŏ hnam rong akŏm lơ tơ̆ plt Buôn Ma Thuột păng dôm apŭng Ea Kar, Ea Súp, Krông Pắk... Đắk Lắk jĭ dêh char dơ̆ng hơdrol tơ̆ tơring Tây Nguyên păng dơ̆ng lơ̆m grŭp 10 dêh char, plt đei hnam rong sem pleng lơ hlŏh lơ̆m teh đak. Tơpu sem pleng đơ̆ng dêh char đei đơ̆ng 10 - 12 tân 1 sơăm, iŏk đei dang 6,6% tơmam jang đei lơ̆m teh đak. Truh dang ei, Đắk Lắk hlôi hơmet tôm tơdrong, oei gô anih jang kơpal hơlen năng vă hơnhăk tơmam pơm đơ̆ng tơpu sem pleng Đắk Lắk tĕch tơ̆ teh đak kơ ti ‘nu kon pơlei kiơ̆ trong tơm.

Kŭm hăm ‘nŏh, Khul kon pơlei jang chŭn mir dêh char Đắk Lắk tơlĕch tơdrong tơchơ̆t chih hơdăh tơring ưh gơ̆h rong, tơring gơ̆h rong sem pleng, trong tơgŭm pôk rĭ dôm anih rong lĕch đơ̆ng tơring ưh gơ̆h rong lơ̆m dêh char Đắk Lắk. Tơdrong hơgăt vă hơmet ming tơdrong kon pơlei tơlĕch jên man lơ hnam rong sem pleng kư̆ kă lơ̆m tơring kon pơlei oei xa păng iŏk yoa kơmăy krao pơhlŭ sem pleng truh oei, pơm ưh 'lơ̆ng truh tơ̆ kon pơlei arih xa jŭm dăr. Atŭm hăm 'nŏh hơpơi ‘mĕh dôm anih jang kơpal, dôm tơring lơ̆m dêh char bơ̆ jang kiơ̆ trong jang ‘nâu mă pran vă vei lăng sơđơ̆ng 'lơ̆ng lơ̆m tơdrong rong kon tơrong pơma atŭm, rong sem pleng pơma adrô̆, ưh lê̆ đei tơdrong man anih rong sem pleng lơ̆m tơring kon pơlei oei xa ƀơm kơnê̆ truh tơdrong arih xa kơ kon pơlei nhen adrol ki.