Til pơgê ƀât blŭng giĕng, kăn ƀô̆ Anih vei lăng bri kơsô̆ 8, Tơring vei lăng bri brăh Nam Nung (dêh char Đắk Nông) pơgơ̆r năm dăr joang bri. Grŭp dăr joang đei 4 ‘nu, trong yak pơhlom năng hlŏh 20km truh tơ̆ kông Nam Jer Bri (kơjung vă jê̆ 1.600m). Lơ̆m noh gre honđa lăp gơ̆h kơ dâu 6km đĕch, oei đei dơ̆ng noh athei năm jơ̆ng hoh, tŏk trong kông tơhrông thong đak. Adrol vă năm, Kơdră chĕp kơ̆l Anih Nông Văn Sức tơtă tôm tơdrong ăn grŭp dăr joang, atŭm hăm ‘nŏh ‘nŭng hơmet por ‘nhot, tơmam xa, đak nhă, dôm kơloăi pơgang kăl ăn tŏ sĕt hlŏh ‘nŏh 3 năr mât tơ̆ bri. Pơih ứng dụng “Smart mobile Nam Nung” lơ̆m điên thoăi, ‘nhŏng chih tơmât dôm tơdrong kăl, đei: anih năm, kơsô̆ bơngai năm păng hơnăn rim bơngai lơ̆m grŭp dăr joang.

‘Nhŏng Nông Văn Sức ăn tơbăt, ứng dụng âu đei jang kiơ̆ vă jê̆ 1 sơnăm ‘nâu păng ăn ƀôh tôch đei yoa: “Ứng dụng ‘nâu yoa atŭm ăn dôm anih gak lơ̆m anih vei lăng bri brăh. Ứng dụng ‘nâu tôch ‘lơ̆ng, vă dăr lăng hai, bơ̆ jang roi hiôk hai. Ba ưh kăl chih lơ̆m hla ar kiơ, mă chih tơmât lơ̆m kơmăy âu hloi. Gơ̆h vei lăng ‘nhŏng oh lơ̆m anih jang, bơ̆ jang tơpă dăh mă ưh dơ̆ng. Ưh gơ̆h hơlenh, ưh năm khan năm, yoa tơ̆ âu đei chih tơƀôh tôm, đei hloi um rup tơ̆ noh, ‘mĕh sut, ‘meh tơgep kŭm kơgơh.”

Ƀok Phạm Thế Mãn, vei lăng Lăm jang Khoa hŏk păng jang hơdoi hăm apŭng plenh teh – Anih vei lăng bri brăh Nam Nung ăn tơbăt, “Smart mobile Nam Nung” ‘nŏh jĭ ứng dụng yoa 1 anih tơchĕng hơlen găh bri ‘long tơ̆ Hà Nội chih pơjing hơdrô̆ ăn anih jang. Ứng dụng chih kiơ̆ kơmăy vệ tinh kơna gơ̆h kơdâu hơnơ̆ng tơ̆ rim anih, rim jơnăr, tôch lăp hăm tơdrong jang vei lăng bri, vei lăng kon char kơmar. Dôm kơsô̆ chih jô̆, um rup đei tơƀôh, mưh năm dăr joang ƀôh hloi tôm bri ‘long, sem bri kăp gĭt dăh mă tơdrong kŏh phă bri glăi luơ̆t, tơgar iŏk teh bri… đei tơmât kơdih lơ̆m kơmăy tơm tơ̆ anih jang mưh đei hơyuh điên thoăi. Kiơ̆ đơ̆ng kơsô̆ chih jô̆, um rup yoa grŭp dăr joang pơtruh, kơdră chĕp kơl anihh jang gơ̆h tơlĕch đei trong jang lăp ‘lơ̆ng hăm rim tơdrong đei tơ̆ yăn âu. Atŭm hăm ‘nŏh, kiơ̆ đơ̆ng ứng dụng âu gơ̆h vei lăng trong yak đơ̆ng rim kăn ƀô̆, bơngai jang.

Ƀok Phạm Thế Mãn pơma: “Găh ứng dụng kơmăy smart mobile tơ̆ âu bơ̆n gơ̆h hơlen năng ‘nhŏng oh, đe sư năm dăr joang vei lăng bri hlom dang yơ, năm thoi yơ, năm truh anih yơ păng tơdrong vih vât đơ̆ng ‘nhŏng oh thoi yơ, ƀôh đĭ. Păng mưh năm dăr joang ‘nŏh ƀôh ‘long, sem bri kăp gĭt kiơ gơ̆h phĭn tơmât lơ̆m kơmăy kơdih.”

Ƀok Phạm Trọng Thuỷ, Phŏ Kơdră Anih vei lăng bri brăh Nam Nung tơroi, hăm teh xă vă jê̆ 22.000ha, klĕch 3 apŭng Krông Nô, Đắk Glong păng Đắk Song, Anih vei lăng bri brăh đei hlŏh 120 kơloăi sem bri brăh, ‘long kăp gĭt đei lơ̆m hơnăn hla ar ƀrê Việt Nam păng apŭng plenh teh. Tơdrong kơhret mưh vei lăng bri ‘long, tơmam bri brăh roi đunh roi tŏk ƀât mă khul bơngai jang oei kơtuei, athei anih jang đei lơ tơdrong tơplih ‘nao. Anih vei lăng bri brăh Nam Nung hlôi tơmât yoa kơmăy kơmŏk dăr joang, gre păr ưh đei bơngai huơ̆r, ứng dụng lơ̆m kơmăy rơgei… vă hơtŏk tơdrong đei yoa mưh vei lăng bri.

Ƀok Phạm Trọng Thuỷ pơma hơdăh, hăm tơdrong tơgŭm tôch pơneh đơ̆ng kơmăy kơmŏk, dôm tơdrong glăi kŏh phă bri gô đei chă ƀôh hrôih păng tang găn tơtom: “Anih vei lăng bri brăh Nam Nung hlôi tơmât yoa khoa hŏk kơmăy kơmŏk lơ̆m tơdrong vei lăng bri nhen iŏk yoa smart, mă 2 ‘nŏh iŏk yoa gre păr ưh đei bơngai huơ̆r vă pơyoa ăn tơdrong dăr hơlen, chih tơmât rim tơdrong găh bri ‘long, mă 3 ‘nŏh iŏk yoa kơmăy roi tơbăt tơdrong krê kơ unh xa bri. Đơ̆ng noh, pơjing tơdrong hiôk hian ƀiơ̆ ăn khul vei lăng, năng tông bri, tơjur ƀiơ̆ jơnăr dăr joang, vei lăng tơ̆ tơring xă ƀiơ̆. Găn ƀiơ̆ dôm tơdrong ƀơm ưh kơ ‘lơ̆ng hăm sem bri brăh, ‘long kăp gĭt, tang găn rim tơdrong phă pơrăm tơmam bri brăh.”

Tơmât yoa kơmăy kơmŏk pơyoa ăn tơdrong vei lăng bri, trong jang tôch đei yoa hlôi đei Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang chih răk, pôk pơ ư mưh truh dăr lăng tơ̆ 1,2 anih vei lăng bri brăh tơ̆ Tây Nguyên ƀât khei 5 âu ki. Tơ̆ hop akŏm lơ̆m teh đak găh tơdrong vei lăng năng tông bri pơgơ̆r tơ̆ dêh char Kon Tum, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang pơma hơdăh, ‘nâu jĭ trong jang vă Anih vei lăng bri lơ̆m teh đak hŏk pơhrăm kiơ̆: “Tơmât yoa kơmăy kơmŏk ‘nao, flycam vang vei lăng bri, flycam păr dăr tơ̆ kơpal chă ƀôh tôch ƀônh. Mă 2 ‘nŏh roi hơiă dơ̆ng: rim kăn ƀô̆ vei lăng bri, kăn ƀô̆ năm dăr joang, kai iŏk phân mêm lơ̆m điên thoăi chĕp ti, rim bơngai athei năm tôm 120km 1 khei, bu năm ưh tôm ‘nŏh nhen thoi jang ưh kơkeh tơdrong hơgăt, tôch ƀônh thoi noh, 1 phần mềm iĕ ioch đĕch kai tơmât lơ̆m điên thoăi kơdih. Dôm tơdrong ‘nŏh, đon tơchĕng iĕ thoi noh sư tơƀôh trong ăn kơ iĕm jang ‘lơ̆ng tơdrong jang kơdih, tơplih ăn tơdrong athei iŏk dơ̆ng bơngai jang, bơ̆n athei tơplih ming đon tơchĕng thoi noh sư roi lăp ƀiơ̆.”

Ƀât mă bri ‘long đei đe kŏh phă roi hlơp, khul vei lăng bri oei kơ tuei, ‘nŏh tơdrong tơmât yoa kơmăy kơmŏk ‘nao tơpă mơ̆n, jĭ trong jang tôch đei yoa lơ̆m tơdrong vei lăng, năng tông bri brăh, păng lăp hăm trong jang ưh gơ̆h veh tơ̆ hơnăp nơ̆r athei tơplih hăm kơmăy sô̆ đơ̆ng teh đak./.