Năm dăr dôm trong kơ phô̆ lơ̆m pơlei tơm Buôn Ma Thuột, dêh char Dak Lak nhen: Phan Chu Trinh, Lê Thánh Tông, Y Jut… dôm kơ deng tơmam tĕch ƀĕng trung thu đơ̆ng dôm hơnăn ƀĕng đe ư hơhang đei pơrŏ, pơdă lăng tôch kơ ‘lơ̆ng. Kiơ̆ mŏ Bạch Thị Bích Phượng, tơ ‘ngla 1 kơ deng tĕch tơmam tơ̆ trong Lê Thánh Tông, sơnăm ‘nâu sư tĕch hrôih đơ̆ng 1 puăt khei hơdrol mă lei kơ sô̆ tơmoi răt ưh kơ lơ.

“Sơnăm ‘nâu tơmoi răt hrôih, ưh kơ luh lăh lơ. Kơjă tĕch sơnăm ‘nâu kŭm măk ƀiơ̆, 1,2 tơmam nhen ƀĕng ‘lơ̆ng ‘noh tơ jur jên ƀiơ̆, oei ƀĕng le ‘noh tŏk 2,3 rơbâu hlak jên 1 pôm.”

Oei kiơ̆ kơ mŏ Bạch Thị Sách, bơngai đei hloh 10 sơnăm hlôh vao tĕch ƀĕng trung thu tơ̆ Buôn Ma Thuột, vă veh ver tơdrong tĕch ưh kơ hlot lơ dêh hnang, sư gô tĕch răh, răp hơlen lăng răh tơdrong răt đơ̆ng tơmoi vă răt tơmơ̆t kơ sô̆ bĕng vă mă lăp.

“Kơ sô̆ răt ‘noh kŭm tam mă lơ dêh, kŭm rah rai. Đĭ dang yơ ĭnh răt tơmơ̆t truh dang noh đĕch, ĭnh kŭm ưh kơ pơ̆n răt tơmơ̆t lơ yua kơ tĕch mơdro rim sơnăm pha băl. Ĭnh tĕch đei lơ ‘noh răt tơmơ̆t lơ, tĕch tŏ sĕt ‘noh răt tơmơ̆t tŏ sĕt mưh ư̆h ‘noh tĕch ưh kơ hlot lôch.”

Ƀĕng trung thu sơnăm  ‘nâu đei pơ dă tĕch lơ kơ mâu păng lơ kơ loăi. Hơdai hăm 2 kơ loăi ƀĕng ƀuh păng ƀĕng tơ yông hăm ƀâu phu joăt joe ‘noh đei dơ̆ng lơ ƀĕng phâu phu ‘nao nhen: ƀâu phu kiơ̆ kơ yuăn krao vị cua bát bửu, bào ngư, jambon xá xíu, iĕr phang… ‘Ngoăih kơ ‘noh, oei đei dôm tơmam ƀĕng ‘măn ăn hơioh păng bơngai sa sap, sa ĕnh. Hơdai hăm tơdrong rơih ƀĕng trung thu kơtă tơ̆ hơnih tĕch ‘noh dang ei bơngai răt yua đei dơ̆ng rơih iŏk răt tơmam lơ̆m dôm hơnih tĕch mơdro điện tử dăh mă dôm trang mạng tơpôl. Mŏ Trần Thị Ngân, oei tơ̆ phường Tân An, pơlei tơm Buôn Ma Thuột tơbăt:

“Lơ̆m anih tĕch mơdro đei tôch kơ lơ ƀĕng, mă lei tơdrong hơgăt đơ̆ng ĭnh iŏk răt ‘noh vei sơđơ̆ng tơmam sa rơgoh, pơm ‘lơ̆ng, ƀĕng đei hơnăn ‘lơ̆ng.”

Vă vei sơđơ̆ng tơdrong đei yua păng jơhngơ̆m jăn bơngai răt yua, khŭl jang kơpal tŏk bŏk hơtŏk loi dơ̆ng dăr hơlen anih tĕch mơdro ƀĕng trung thu vă tang găn tơdrong pơm tơlĕch, tĕch mơdro tơmam ya, tơmam răt ôn, ưh kơ măt hơdăh đơ̆ng yơ pơm tơlĕch, ưh kơ vei sơđơ̆ng ‘lơ̆ng, ưh kơ rơgoh. Ƀok Giao Thanh Tùng, Phŏ Kơdră Anih vei lăng găh tĕch mơdro sa dêh char Dak Lak tơbăt:

“Anih vei lăng găh tĕch mơdro sa tơlĕch jang ăn kơ dôm khŭl vei lăng anih mơdro sa mă mônh ‘noh vei lăng tơring, băt hơdăh dôm anih pơm tơlĕch tĕch mơdro, kiơ̆ đơ̆ng noh tơ roi hơlen lăng găh tơm a pơm tơlĕch, tơmam ƀĕng trung thu, hơnih pơm tơlĕch kŭm nhen tơmam pơ ngôi ăn hioh. Păng kŭm tơroi tơbăt dôm anih pơm tơlĕch, dăh mă dôm hơnih tĕch ƀĕng trung thu jang ‘lơ̆ng, ƀlep kiơ̆ tơdrong hơgăt khôi luơ̆t, oei dôm anih hơ yơ jang ưh kơ ƀlep ‘noh phak kơhret kiơ̆ tơdrong hơgăt đơ̆ng khôi luơ̆t, 1 păh ‘noh roi tơbăt ăn tơ pôl vă pơ tho ăn atŭm.”

Kơdră Anih vei lăng hơ ioh ( Anih tơm vei lăng bơngai jang - lĭnh jĭ rơka păng tơpôl) Đặng Hoa Nam ‘nao đei Hla ar athei Anih tơm vei lăng bơngai jang - lĭnh jĭ rơka păng tơpôl dôm dêh char, pơlei tơm, jang hơdai hăm dôm anih jang kơpal păng dôm khŭl jang đei ƀơm truh vei sơđơ̆ng ăn hơioh lơ̆m năr Tết Trung thu sơnăm 2023. Lơ̆m noh, athei vei sơđơ̆ng tang găn ŭnh sa, đôh ăn hơioh mưh yua dôm tơmam pơngôi Trung thu đei dôm tơmam đei hơmơt kơ ŭnh sa, đôh lơ ( ŭnh kơ đeng hơ nglŏng, ŭnh kơ đeng hơ drŭng đei soh jrĕnh....), ‘nĕ kơ tơkuh ŭnh kơ trăi, hơ mlăi pơkao lơ̆m dôm tơdrong jang sa tơmam sa lăng rang khei tơ̆ ŭnh hnam păng dôm hơ nih tơpôl. Vei sơđơ̆ng  tang găn dôm tơdrong hơmơt kơ sar bar, jĭ rơka, pơm ăn pơ nhui hăm dôm tơmam pơ ngôi. Vei sơđơ̆ng rơgoh tơmam sa, tang găn pơnhŭl ăn hơ ioh hăm dôm kơ loăi ƀĕng keo, plei ‘long, tơmam huch nhă păng dôm kơ loăi tơmam sa. Vei sơđơ̆ng ‘lơ̆ng hăm dôm gre kơ dâu păng dôm jăl trong đei kơ sô̆ lơ hơ ioh păng kon pơlei năm lơ̆m năr Tết Trung thu.

Ƀơm truh tơdrong jang pơgơ̆r Tết Trung thu ăn hơioh, Phŏ Kơdră Anih tơm vei lăng găh Bơngai jang - Lĭnh jĭ rơka păng Tơpôl Nguyễn Thị Hà kŭm hlôi kĭ Hla ar athei Anih vei lăng dôm dêh char, pơlei tơm găh Trung ương athei dôm anih jang păng Anih vei lăng kon pơlei dôm tơring asong hơmet ăn jên đơ̆ng jên jang teh đak; hơvơn dôm jên đơ̆ng khŭl jang, kơ dih vă năm ngôi, asong tơmam Trung thu ăn hơioh. Lơ̆m noh bơngơ̆t truh hơioh đei tơdrong arih sa mơmat tat, hơioh găh ŭnh hnam dơnuh hin, ŭnh hnam vă jê̆ dơnuh hin, hơioh tơring kon pơlei kon kông, tơring hơtăih hơtŏ, tơring sơlam, achon đak dơ sĭ, hơioh mơti păng hơ ioh đei ƀơm ưh kơ ‘lơ̆ng yua đơ̆ng ‘mi kial pơrăm, jĭ hơbuh.

VOV Tây Nguyên/Thuem tơblơ̆