Ka pơ-iŭ 'nhot xa juăt jue kơ bơngai Giẻ Triêng
Chủ nhật, 06:00, 19/01/2025 Lan chih tơblơ̆ Lan chih tơblơ̆
VOV4.Bahnar – 'Nhot ka pơ-iŭ jĭ minh tơmam xa juăt jue đơ̆ng kră sơ̆ kơ kon pơlei Giẻ Triêng tơ̆ tơring teh Tây Nguyên pơma hơtŭm. Hăm kon pơlei Giẻ Triêng gah tơring teh Quảng Nam, ka iŭ jĭ minh 'nhot xa tơm, mă kăl noh ưh gơh kơƀah lơ̆m rim 'măng et xa. 'Nhot ka pơ-iŭ kơ bơngai Giẻ Triêng hlôi jing tơmam xa 'lơ̆ng phara kơdih, ƀenh kơ tơdrong joh ayŏ kon kông tơ̆ tơring.

Dôm 'nhot xa nai đei pai ƀônh đĕch vă dah xa hloi, gah 'nhot ka pơ-iŭ kơ bơngai Giẻ Triêng đei pai kơchăng hloh kơlih 'nhot juăt jue âu ưh kơsĭ 'nhot xa tơm mă hăp oei 'măn xa đunh khei năr, 'măn vă jong ăn tơmoi gĭt dah mă 'măn asong âu to. 'Nâu adoi jĭ 'nhot xa ưh gơh kơƀah lơ̆m dôm tơdrong et xa gĭt kơ pơlei pơla. Kơyuơ noh tơdrong pai păng rơih ka 'măn pai adoi hiong lơ jơ. Ka đe iŏk pơm ka iŭ noh ka Niên, kơting rơmuơ̆n. 'Nhŏng A Ghin, thôn Lao Đu, xah Phước Xuân, apŭng Phước Sơn, dêh char Quảng Nam, ăn tơbăt, ka đơ̆ng rŏng kơ rôp đei noh athei pai hloi. Dôm bơngai nai lơ̆m unh hnam adoi vang pơm tơdrong mă âu kơlih thoi noh hăp gơh tenh păng ka gơh 'ngam 'lơ̆ng ah tah lơ̆m kơbô̆i. A Ghin ăn tơbăt:

“Vă pơm ka pơ-iŭ gơh 'lơ̆ng noh athei rơih ka Niên tih 'lơ̆ng. Ah pơm iŭ noh ka 'nao rôp đei ưh kơ gơh iŏk ka ôm. Kơlih ka 'nao 'lơ̆ng noh ah pơ-iŭ ka ƀou phu păng 'lơ̆ng”.

Ka Niên 'noh đei roch lê̆ klak, ka ôp mă rơgoh, đơ̆ng rŏng kơ noh kăt klat rok kiơ̆ kơting kơdŭ lê̆ hrăng păng tong hăm ƀoh. Ka tih noh pơm hơdrol 'măn ah hơla kơbô̆i, ka iĕ 'măn ah kơpal. Trong pơm ka pơ-iŭ adoi đei trong pơm kơdih. Vă pơ-iŭ ka 'lơ̆ng, athei pơm kiơ̆ pơkăp păng băt chă lŭk lơ̆k tong tơmam drăm đơ̆ng bơngai pơm. Minh tơdrong kăp gĭt lơ̆m ka pơ-iŭ noh ưh đei yua rơmă, hơdrô̆ kơchăng gah tơdrong lŭk lơ̆k iŭ, hăng, tăng ƀăt. Dôm tơmam âu tong hơdrô̆ ăn rim tŏ ka. Thoi noh đơ̆ng rŏng 15 truh 20 năr sĕch ka jing 'lơ̆ng păng 'nhuyn, ưh đei rơmă, ƀou phu, xa găl 'lơ̆ng, ưh đei ngơnh. A Ghin ăn tơbăt dơ̆ng:

"Ka pơ-iŭ jĭ tơmam xa juăt jue, nhôn 'măn 'nhot ka âu xa lơ̆m dôm năr et xa tih kơ pơlei pơla vă jong ăn tơmoi bôl boăl đơ̆ng hơtaih truh, kơlih âu jĭ tơmam xa kăp gĭt kơ nhôn. Hăm nhôn, ka pơ-iŭ noh kăp gĭt hloh kơlih âu jĭ tơmam xa juăt jue đei pơsư̆ đơ̆ng yă ƀok sơ̆, păng hrei âu kon sou pơtoi vei răk păng pơm kiơ̆"

Trong pơm ka pơ-iŭ kơ bơngai Giẻ Triêng noh gơnơm đơ̆ng tơdrong hlôh vao kră răk ăn păng đei vei đơ̆ng jơhnơr âu truh jơhnơr nai. Duh kơyuơ tơdrong âu mă pơm ăn tơmam xa ka pơ-iŭ kơ bơngai Giẻ Triêng ưh đei hơvơ̆l hơvong hăm rim tơmam xa kơ bơngai kon kông nai. Tơmam xa juăt jue âu tơguăt hăm tơdrong hơrih kơ kon pơlei Giẻ Triêng. Năm tơ̆ mir đe sư 'nhăk ba sŏng hăm por, ƀônh păng 'lơ̆ng hăm jơhngơ̆m jăn. Tơ̆ dôm tơring nai lơ̆m apŭng, ka pơ-iŭ hơnơ̆ng đei tong hăm pŭk phe dah mă por mă lei kon pơlei Giẻ Triêng thôn Lao Đu noh tong hăm pŭk hơƀo vă hăp hram lơ̆m ka atŭm hăm ƀoh ƀôk ngok, hơmrĕ noh hơmrĕ pơtăm tơ̆ mir noh mă gơh 'lơ̆ng păng ka gơh 'măn đunh.

Vă kơbô̆i ka pơ-iŭ gơh 'lơ̆ng noh đei hơnơ̆ng 'măn lơ̆m kơbô̆i lơ̆n, ka pơ-iŭ đơ̆ng 1-1,5 kĭ rim kơbô̆i. Gah tơdrong klŭ kơ-'nơ̆p kơbô̆i đơ̆ng rŏng kơ keh đang adoi đei tơrĕk truh, mưh unh hnam yơ đei kơ̆m kang kơnang giĕng 'noh ưh đei yua hla prit vă klŭ mă athei klŭ hăm hla rơbua, 1 hơdrĕch hla hơdrô̆ đei tơ̆ tơring. Đơ̆ng rŏng keh đang, kơbô̆i ka pơ-iŭ gô đei 'măn ah mum tơnuh unh. Thoi noh ka pơ-iŭ gơh xa tenh hloh păng ka pơ-iŭ rơgoh 'lơ̆ng. Đei tơmoi truh noh iŏk jong ăn tơmoi tơƀôh đon bơnôh băt 'mêm kơ tơmoi đơ̆ng kon pơlei tơring groi kông.

Vă ka pơ-iŭ gơh 'lơ̆ng hloh, ah iŏk xa, kon pơlei tah minh hơdrĕch hla kăp gĭt kơ tơring vă ka gơh ƀâu phu 'lơ̆ng. Xa ka pơ-iŭ lơ̆m năr hơkŭm noh kăp gĭt hloh. Noh ưh hơdrô̆ iŏk yua tơdrong pơm jang mă oei jĭ tơdrong pơtoi juăt jue joh ayŏ 'nhot xa mă yă ƀok pơsư̆ ăn.

Ka pơ-iŭ kơ bơngai Giẻ Triêng đei hrou atŭm hăm tơmam drăm kơ bri kông păng đak krong đei lăng jĭ minh tơmam xa juăt jue hơnơ̆ng tơguăt hăm dôm tơdrong sŏng xa, năm jang mir ƀa dah mă 'măn xa lơ̆m tơdrong et xa kơ pơlei pơla. Bơngai ayơ đei năm truh tơring teh Lao Đu, ah mơ̆t ngôi tơ̆ hnam kơ bơngai Giẻ Triêng adoi băt hơdah, unh hnam mă ayơ adoi đei minh ƀar kơbô̆i ka pơ-iŭ 'măn xa. Mưh đei lơ, đe sư asong ăn kon pơlei păng 'măn jong ăn tơmoi gĭt truh akŏm mưh unh hnam đei tơdrong kăp gĭt.

Lan chih tơblơ̆

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC