Ở miền quê sông nước Kế Sách có bà Lý Thị Sa Quyên, năm nay 67 tuổi nhưng luôn tận tụy, hết lòng phục vụ nghệ thuật. 

Bà may mắn sinh ra và lớn lên trong gia đình có truyền thống hoạt động nghệ thuật. Cha bà từng là nhạc công, mẹ là diễn viên của gánh hát Dù kê ông Xã Kọn, tại Phum Pô, nay là ấp Sóc Vồ, xã An Ninh, huyện Châu Thành.

Tiếp xúc với môi trường nghệ thuật từ nhỏ, các bài bản ca múa in trong kí ức của bà Sa Quyên mỗi khi đi lưu diễn cùng cha mẹ. Học nghề trực tiếp, thuộc lòng lâu ngày nên nghệ thuật đã nảy mầm, đâm chồi trong lòng của bà.

Được truyền thụ nghệ thuật từ cha mẹ nên bà Sa Quyên ca múa đều nhuần nhuyễn, tham gia lưu diễn cùng với cha mẹ và nhanh chóng nổi tiếng khi tuổi mới đôi mươi.

Những năm tháng hoạt động nghệ thuật, bà luôn dành trọn tâm huyết với nghề, dù nhận vai chính hay vai phụ bà cũng luôn hoàn thành vai diễn một cách trọn vẹn nhất. Chính vì thế, tên tuổi của bà ngày càng được nhiều người biết đến và nhiều đoàn đến tìm để mời bà cùng đi lưu diễn. Trong đó có Đoàn Nghệ thuật quần chúng Khmer Pra-sath Kong (Ánh Bình Minh), xã Tham Đôn, huyện Mỹ Xuyên và Đoàn Nghệ thuật Khmer Ron Ron, xã Phú Tân, huyện Châu Thành. 

Bà Sa Quyên kể, những năm tháng đi diễn bà luôn cố gắng học hỏi để làm tốt vai mình được giao, bất kể vai chính hay phụ. 

"Cha mẹ tôi từng dạy tôi rằng: “khi con đi diễn con đừng lựa vai, đừng chỉ diễn vai chính, nếu con làm như vậy thì con đường nghệ thuật của con sẽ không có bước phát triển tốt được”. Từ đó, tôi luôn ghi nhớ trong lòng, cha và mẹ tôi họ là những nghệ sĩ thực thụ. Từ khi năm 13 tuổi đến nay trong lòng tôi nghệ thuật luôn sống mãi, tôi không bao giờ từ bỏ, dù tôi có mất đi tôi cũng mong con cháu của tôi sau này sẽ giữ gìn nó, tiếp bước tôi như tôi đã tiếp bước cha mẹ tôi". - Bà nói. 

Đến nay, tuy không còn tham gia biểu diễn nữa nhưng tình yêu nghệ thuật trong bà vẫn cháy bỏng như ngày nào. Tay chân không còn linh hoạt như lúc trẻ nhưng bà vẫn miệt mài biểu diễn từng động tác thị phạm để cho các cháu học theo.

Để truyền nghề, bà thành lập 1 đội Chhay dăm và múa chằn có 10 cháu tham gia. Bọn trẻ đều chưa biết gì về múa Chhay dăm hay múa chằn. Được bà Sa Quyên chỉ dạy từng động tác, từng bước đi, từng cử chỉ tay chân, nét mặt, đến nay đội Chhay dăm đã có thể đi biểu diễn phục vụ cộng đồng. 

"Hiện nay, có nhiều người giỏi lắm nhưng mình phải luôn cố gắng hơn nữa, đó mới chính là tình yêu nghệ thuật dân tộc. Tôi thành lập đội Chhay dăm vì trong các lễ hội của dân tộc như: Lễ dâng bông, an vị tượng Phật, lễ đi tu... người dân cần có đội văn nghệ này đi phục vụ. Dù nhận được thù lao ít hay nhiều tôi cũng làm, vì tôi yêu nó. Chính vì thế, tôi mới suy nghĩ dạy các con, các cháu và dặn các cháu phải ghi nhớ trong lòng, đây không phải là trò chơi vô bổ mà nó là bản sắc của dân tộc mình. Từ đó, các cháu cũng nghe lời và tập luyện rất nghiêm túc." - Bà Lý Thị Sa Quyên tâm sự.

Sau 8 tháng tham gia lớp học của bà Sa Quyên, em Lý Văn Mạnh, ở ấp An Nhơn, xã Thới An Hội, huyện Kế Sách đã biết múa khỉ, múa chằn và đánh trống Chhay.

Mạnh chia sẻ: "Lúc học múa khỉ, cô dạy rất kỹ những động tác tay chân làm sao cho đúng vai, tay, chân mở rộng và thế đứng vững chắc trông đẹp mắt hơn. Em sẽ cố gắng học từ cô để tiếp bước bảo tồn nghệ thuật dân tộc trong tương lai".

Không chỉ dừng lại ở niềm đam mê múa hát, bà Sa Quyên còn tích cực bảo tồn trang phục biểu diễn trong loại hình sân khấu Dù kê và Rô Băm. Khi nhàn rỗi bà luôn ngồi cắt, may các loại trang phục, phụ kiện để phục vụ cho đội Chhay dăn và Rô băm của mình. 

Gặp gỡ với bà Sa Quyên chúng tôi mới cảm nhận được tình yêu vô tận của cô với nghệ thuật dân tộc. Mỗi khi nghe thông báo có nơi thi diễn văn nghệ là bà đăng ký ngay để cho mình và các cháu có dịp biểu diễn và học hỏi thêm kinh nghiệm. Bà giữ gìn và phát huy nghệ thuật dân tộc Khmer bằng cả sự tâm huyết của chính mình.

Những vị tiền bối như Bà chính là người mở lối để thế hệ trẻ biết đến văn hóa dân tộc và cũng là “ngọn lửa” truyền nghề không bao giờ tắt cho thế hệ mai sau.