Đăk Lăk đang ở cuối vụ thu hoạch cau tươi 2021, với giá bán trái cau non hơn 70 nghìn đồng/1 kg. Tính trong suốt vụ từ tháng 6 tới nay, bất chấp những khó khăn do Covid-19 gây ra, giá cau tươi vẫn đạt mức cao nhất trong lịch sử, từ 60 đến 90 nghìn đồng/1kg.

 Một chủ vựa cây giống ở xã Hòa Thắng, thành phố Buôn Ma Thuột- nơi có “Trung tâm cây giống Ea Kmat”, lớn nhất khu vực Tây Nguyên chia sẻ: Cau hiện giờ là bạt ngàn, ai cũng trồng cau. Năm nay em đã bán hết 10 vạn cau trong mùa vừa rồi, em đi bốc về bán cho dân. Nói chung nó cực kỳ rễ trồng. Mà anh biết đấy, đầu mùa là 90 nghìn đồng, bây giờ là 75 nghìn đồng/1kg. Mình trồng ở Đăk Lăk này thì có giá hơn vì cái thành nó cao hơn. Kể cả 10 nghìn đồng/1kg thì anh vẫn thắng vì anh ít phải đầu tư, chăm sóc. Cau là xuất khẩu được như sầu riêng, mà nó lại không vất vả cho nhà nông mình….

Thuyết phục khách trồng cau, nhưng thực tế ở vựa cây này đã không còn cây cau giống nào. Khách chỉ có 2 lựa chọn: Mua trái cau giống với giá 40nghìn đồng/1kg hoặc đợi tới đầu mùa mưa 2022 khi cây cau của vựa đủ tuổi xuất vườn.

Cây cau giống đủ tuổi không chỉ đã cạn ở khu vực trung tâm của Đăk Lăk mà ở các huyện trong tỉnh cũng xảy ra tình trạng “cháy hàng”. Vì vậy, nhiều ngwoif trồng cau không thể mua được cau giống trong những ngày gần đây.

Anh Hoàng Quốc Việt ở thị trấn Ea Đrăng, huyện Ea Hleo cho biết: Em chỉ trồng theo bờ ranh của rẫy nhà em thôi là đã mấy nghìn cây rồi. Nhưng mua để trồng thì họ bảo là hết rồi, không còn nữa. Tức là giống họ mua về bao nhiêu, bán ngay hết bấy nhiêu. Cách đây mười mấy ngày, có cô em trong xóm cũng tìm mua cau giống để trồng, nhưng cũng nhận được câu trả lời là không còn.

Phong trào trồng cau tăng nhanh, cây cau đủ tuổi không còn nhiều, nhưng thị trường quả cau giống lại rất sôi động. Trong khi một số vựa chỉ bán với giá 40 nghìn đồng/1kg, rẻ bằng 1 nửa giá cau non, thì nơi khác trong tỉnh lại lại bán 150 nghìn đồng/1kg hoặc 9 nghìn đồng 1 trái.

(Ảnh minh họa- Nguồn ảnh: Internet)

Những buồng cau giống, được cho là giống chuẩn, nguồn gốc Đăk Lăk, được nêu giá cao nhất, tới hơn 1 triệu đồng/1 buồng. Theo những người nhiều năm trồng cau: cau giống giá rẻ là loại không rõ nguồn gốc xuất xứ. Còn cau tại Đăk Lăk, có giá cao là bởi đã được khẳng định về chất lượng. Tuy nhiên, chính những người này cũng không thể nhìn trái hay nhìn cây con mà phân biệt được cau Đăk Lăk với cau từ nơi khác:

Anh Quốc Toản, kinh doanh  cây giống ở hẻm 162, Nguyễn Lương Bằng, xã Hòa Thắng, thành phố Buôn Ma Thuột cho biết: Chỉ có cách là tin tưởng nhau. Em ở Đăk Lăk thì dùng cau Đăk Lăk vì chất lượng hơn. Bây giờ Trung Quốc họ toàn đặt các vườn ở Đăk Lăk, họ đã chốt hết rồi. Hiện tại họ đã mua cho vụ sang năm rồi. Đã chốt, cọc hết rồi. Cau bây giờ rất phố biến, xứ lạnh họ dùng cau ghê lắm nên thị trường cau mới lớn mạnh như vậy. Ở bên Trung Quốc đã mở rất nhiều nhà máy, xí nghiệp.

(Ảnh minh họa- Nguồn ảnh: Internet)

Trong khi những người bán giống đều tán dương năng suất, chất lượng, giá bán của cau Đăk Lăk và tin vào thị trường cau ngày càng lớn mạnh, có thể đem lại giá trị kinh tế bền vững cho người trồng, thì các chuyên gia cho rằng, không có cơ sở để chắc chắn về điều này.

Cau chưa được các tỉnh Tây Nguyên coi là cây trồng chính thức, cả 5 tỉnh Tây Nguyên đều chưa có nghiên cứu nào về cau, nên việc đánh giá chất lượng, xác lập quy trình sản xuất, nghiên cứu thị trường vẫn còn bỏ ngỏ. Tuy nhiên, nếu trồng cau một cách khôn ngoan thì chỉ có lợi chứ không có hại.

Tiến sĩ Hoàng Mạnh Cường, Trưởng Bộ môn Lâm nghiệp và Cây ăn quả, Viện khoa học Kỹ thuật Nông lâm nghiệp Tây Nguyên cho rằng: Bà con không nên quá băn khoăn về vấn đề mở rộng diện tích cây cau. Không nên trồng cau thuần mà chỉ nên trồng ở bờ dẫn vào lô, vườn nhà, bờ ao, bờ ruộng để có thể tận dụng tất cả diện tích, bởi vì cây cau rất ít cạnh tranh về ánh sáng với những cây khác. Nếu trồng thuần, thì chúng ta đã có nhiều bài học từ rất nhiều loại cây rồi, có khả năng sẽ không tiêu thụ được, bởi hiện nay xuất khẩu chính ngạch và các sản phẩm từ cau vẫn chưa thật sự rõ ràng.

1 héc ta có thể trồng 3 nghìn cây cau và dễ đạt sản lượng 20 tấn/1 năm. Thời điểm hiện tại, 1 héc ta cau cho giá trị kinh tế gấp hơn 10 lần cà phê, Trong kịch bản thấp nhất mà nông dân dự tính, giá cau chỉ còn 10 nghìn đồng/1kg, thì giá trị sản xuất đạt được từ loại cây này vẫn ở mức 200 triệu/1ha/1 năm.

(Ảnh minh họa- Nguồn ảnh: Internet)

Tuy nhiên, trồng cau ở Đăk Lăk từ trước đến nay vẫn chỉ dừng ở mức độ phong trào, mọi tính toán vẫn vẫn ẩn chứa nhiều sai số nên rủi ro là khó lường. Trong bối cảnh này, nếu Đăk Lăk và các tỉnh Tây Nguyên vẫn tiếp tục coi cau là cây trồng ngoài quy hoạch, không có nghiên cứu và đánh  giá nào về sản xuất và thị trường, để mặc nông bị động, có thể dẫn tới hậu quả không nhỏ trong vài năm tới./.

Đình Tuấn/VOV Tây Nguyên