Vẫn nóng tình trạng khai thác vàng “chui” ở mỏ vàng Phì Nhừ

Thứ hai, 00:00, 10/07/2017

VOv4.VN - Ngày 28/6/2017, UBND tỉnh Điện Biên quyết định thu hồi đất, chấm dứt hiệu lực giấy phép khai thác khoáng sản vàng của Công ty cổ phần Công nghiệp MOLYBDEN tại điểm mỏ bản Háng Trợ, xã Phì Nhừ, huyện Điện Biên Đông; yêu cầu chính quyền địa phương tăng cường các biện pháp quản lý khu đất, đảm bảo an ninh trật tự, tránh thất thoát tài nguyên khoáng sản quý. Tuy nhiên, theo ghi nhận của phóng viên Đài tiếng nói Việt Nam, vẫn diễn ra tình trạng khai thác vàng "chui" vô cùng phức tạp, gây mất an ninh trật tự xã hội và an toàn tính mạng con người.

Nằm cách trung tâm xã Phì Nhừ khoảng 9km, mỏ vàng Phì Nhừ trên đỉnh núi bản Háng Trợ vẫn tồn tại những lán trại phủ kín bạt, ni-lông nằm rải rác trên lưng núi. Nơi những hố rộng, hình vuông, sâu hàng chục mét, những cửa hầm hàm ếch sâu hoắm vào vách núi, hàng trăm “vàng tặc” miệt mài khai thác.

Những người khai thác “vàng chui” tại đây đa phần là người Mông, không hề có một thiết bị bảo hộ lao động. Họ, từ già đến trẻ, bất chấp nguy hiểm, leo trèo trên vách núi, mò mẫm đào bới, rửa đá, gồng mình gùi đi với hy vọng vận may vẫn còn nằm sâu dưới các lớp đất đá sẽ đến với mình. Nhiều đứa trẻ cũng tham gia vào công cuộc tìm kiếm vận may của người lớn. Tiếng gọi nhau í ới, tiếng xe máy gằn gừ leo dốc cùng tiếng búa sắt va đập vào đá liên hồi náo loạn cả một vùng sơn cước.

Ông Lầu Bua Sá, 57 tuổi, người dân bản Cồ Dề, xã Phì Nhừ, thường xuyên chăn gia súc tại đây, cho biết: Từ khi công ty khai thác vàng rút khỏi đây thì người dân các bản Cồ Dề, Háng Trợ (xã Phì Nhừ) cùng với các xã lân cận của hai huyện Điện Biên Đông, Tuần Giáo, tụ về đây khai thác. Nhà cửa công ty dỡ đi hết thì người dân mua lại lán trại và thuê người đưa máy móc về các hầm cũ trước đây của công ty khai thác để đào bới, tìm kiếm vàng.

Do khai thác thô sơ, không có bảo hộ lao động, nên nhiều người đã phải trả cái giá rất đắt khi liều mình mò mẫm cầu may một sự đổi đời từ vàng. Đã có 3 trường hợp chết do sự cố đất sụp, đá sập lao xuống đè lên người, trong đó có một trường hợp ở bản Háng Lìa, một trường hợp ở bản Cồ Dề.

Việc các lán trại đều có máy nổ, thùng phuy đựng nhiên liệu, nước sinh hoạt, lương thực, những đống củi cao quá đầu người, những đàn gia cầm nhỏ được nuôi quanh lán trại, cho thấy việc lưu trú của họ là có chủ định và lâu dài. Đặc biệt là hễ khi có mưa, người tìm về đây nhiều hơn vì khi đó đất đá dễ đào bới. Con suối lại thêm nước, tiện lợi cho việc rửa đá, đãi sa khoáng. Tuy nhiên, đây cũng là thời điểm dễ xảy ra sạt lở đất núi, tiềm ẩn những nguy cơ chết người. Đồng thời, các chất độc hại như thủy ngân dùng để đãi vàng đã làm ô nhiễm nặng nguồn nước khiến người dân trong vùng không có nước sinh hoạt, sản xuất chăn nuôi đều bị ảnh hưởng.

Anh Lò Văn Thưởng, dân bản Nà Nghịu, xã Phì Nhừ, bản chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ tình trạng khai thác vàng tại đây, bức xúc: "Cứ 2,3 ngày lại phải xúc cát, bùn từ mương chảy vào ruộng rất ảnh hưởng tới sản xuất. Nguồn nước này không thể dùng để cho gia súc gia cầm tắm được, các loại vịt gà thả vào đều ảnh hưởng hoặc chết. Người dân cũng không còn nước để thả cá, thả vào là chết".

Mỏ vàng Phì Nhừ được phát hiện trước năm 2006, và khi đó được đánh giá là mỏ có quy mô, trữ lượng lớn nhất trên địa bàn tỉnh Điện Biên. Sau khi mỏ vàng phát lộ, người dân đã tìm đến đào bới thủ công, khai thác khoáng sản theo kiểu “thổ phỉ”. Dẹp bỏ được tình trạng này, đến ngày 23/1/2008, UBND tỉnh Điện Biên cho phép Công ty cổ phần Molybden Điện Biên khai thác mỏ vàng tại điểm mỏ này với quy mô dự ước khai thác 14.000 tấn quặng nguyên khai/năm; sản phẩm sau chế biến thành vàng kim loại đạt 350 kg/năm, với hàm lượng vàng chiếm 99,9%.

Tuy nhiên, do không đảm bảo cam kết, từ cuối năm 2016 đến nay công ty này đã “cao chạy xa bay” khiến tình trạng khai thác “vàng thổ phỉ” lại tái diễn tại mỏ vàng Háng Trợ. Đây cũng là điều mà chính quyền địa phương vô cùng lo ngại khi hệ lụy của việc khai thác vàng chui, bất chấp rủi ro, ngày càng rõ hơn.

Trách nhiệm khôi phục nguồn tài nguyên rừng, nước, đất ở đây sau khi nguồn tài nguyên vàng đã cạn kiệt là của ai? Việc quản lý, đảm bảo an toàn tính mạng cho những người dân đang cầu may tìm vàng tại đây trong thời điểm mưa lũ có nhiều diễn biến phức tạp như hiện nay thế nào? Và đến bao giờ cuộc sống mưu sinh của dân nơi đây mới trở lại như xưa, khi mà vùng đất “dữ” Phì Nhừ vốn đã dữ nay lại tiếp tục dậy sóng vì cơn sốt tìm vàng!