VOV4.Êđê - Mrâo anei, kdriêk Krông Pač, čar Dak Lak mkŏ mjing leh Knăm hưn mthâo hdră ba čhĭ boh durian hluê ktuê êlan phŭn tal êlâo mơ̆ng ala čar truh kơ wăl anôk mnia mblei China. Čiăng dưi ba čhĭ hluê êlan phŭn, boh durian brei dưi mkăp mrô krĭng pla. Khă snăn, hdră ngă hră m’ar, mnuih ƀuôn sang Krông Pač ƀuh lu đang war mâo anôk bruă duh mkra nao ngă leh hră mnkăp mrô krĭng pla pô war amâo yŏng thâo. Klei anei ngă kơ mnuih ƀuôn sang ăl čôñ, tơdah amâo pral msir mghaih, srăng hmăi truh kơ boh tŭ yuôm mơ̆ng mta boh anei.

Hruê mmông giăm anei, mnuih ƀuôn sang ti alŭ Tân Bắc, să Ea Kêñ, kdriêk Krông Pač, čar Dak Lak bi blŭ yăl dliê kơ bruă brei mrô krĭng ba mjing boh durian. Dôk ti krah đang boh durian giăm 2ha pla leh 18 thŭn, aduôn Lê Thị Hương mbĭt hŏng phung hlăm dŭm gŏ sang jĕ giăm ăl čôñ êdi êjai yăl dliê kơ bruă jih jang ênhă durian tinei mâo knơ̆ng bruă duh mkra mnia mblei boh mnga bruă lŏ hma Thiện Tâm ngă hră mơar brei mrô krĭng pla mjing kơ knơ̆ng bruă diñu ƀiădah aduôn Hương amâo mâo thâo ôh. Aduôn Hương lač klă, hlăm klei ngă hră mơar brei mrô krĭng pla mjing, knơ̆ng bruă amâo mâo mă bruă hŏng pô hma ôh leh anăn kăn hrui blei durian tinei rei.“Mrô krĭng pla mjing diñu lač mâo leh mnuih ƀuôn sang ti alŭ Tân Bắc anei, ƀiădah klă sĭt diñu kăn tuôm hriê čuă si ngă pô hma čhĭ čiăng kơ diñu hrui blei. Diñu amâo mâo blei sa mta ôh, hmei knŏng čhĭ kơ pô mkăn đuč. Ară anei, hmei akâo kơ bruă sang čư êa čar, kdriêk leh anăn să bi klă hĕ klei anei.”

 Hoàng Trọng Cường, Khua alŭ Tân Bắc, să Ea Kêñ brei thâo: 2 thŭn êlâo, pô bi ala mơ̆ng knơ̆ng bruă duh mkra mnia mblei boh mnga bruă lŏ hma Thiện Tâm hriê ti alŭ anei leh anăn brei mnuih ƀuôn sang hưn mdah ênhă pla mjing, ƀiădah amâo lač klă ôh mdŏ ngă hưn mdah. Giăm anei, leh boh durian dưi ba čhĭ hŏng êlan phŭn, mâo đa đa knơ̆ng bruă hriê blŭ hrăm hŏng êpul hgŭm bruă čiăng ngă hră mơar brei mrô krĭng pla mjing, hrui blei, mmông anăn yơh thâo mrô krĭng pla mjing mơ̆ng lu đang boh durian ti alŭ brei leh kơ knơ̆ng bruă Thiện Tâm. Hoàng Trọng Cường brei thâo“Mâo lu knơ̆ng bruă hriê ti alŭ wăl čiăng bi mguôp hŏng dŭm gŏ sang ngă mrô krĭng pla mjing, ƀuăn rơ̆ng ba čhĭ mnơ̆ng dhơ̆ng čiăng mnia mblei hŏng êlan phŭn. Mmông anăn hlăm alŭ mâo 2 êpul hgŭm bruă nao hưn čih mkă čiăng ngă mrô krĭng pla mjing, truh ti kdriêk arăng wĭt lač mrô krĭng pla mjing anei brei leh. Mnuih ƀuôn sang lŏ wĭt êmuh ya ngă diñu amâo mâo thâo. Klei čiăng mơ̆ng mnuih ƀuôn sang jing knơ̆ng bruă hruê mă bruă klă nik kơ mrô krĭng pla mjing kyua bruă anei nao mbĭt hŏng boh tŭ leh anăn mnơ̆ng dhơ̆ng mơ̆ng mnuih ƀuôn sang.”

Ngô Thị Minh Trinh, K’iăng khua bruă sang čư êa kdriêk Krông Pač brei thâo, leh mâo klei hưn kơ bruă mnuih ƀuôn sang alŭ Tân Bắc kčŭt hưn klei mrô krĭng pla mjing anei, kdriêk gĭt gai leh dŭm anôk bruă djŏ tuôm bi mguôp hŏng knơ̆ng bruă ngă klei blŭ hrăm. Kơ boh klei mâo hĕ amâodah hơăi klei ngă loar hlăm bruă brei mrô krĭng pla mjing, kdriêk Krông Pač dôk gĭt gai dŭm anôk bruă djŏ tuôm ngă kluôm klei ksiêm dlăng, bi klă hlăm kluôm alŭ wăl bi klă leh anăn mâo hdră mgaih msir:“Kdriêk srăng mâo hdră ksiêm dlăng kluôm, kơ pô brei leh, si ngă klei kčĕ, ti mrô mâo leh, hmei srăng ktang phĭt bi klă boh klei anei mtam. Kyuadah čiăng răng mgang klei đăo knang, anăn knăl boh mnga bruă lŏ hma Krông Pač. Bi kơ mrô krĭng pla mjing, tơdah amâo mâo ksiêm dlăng kjăp, diñu srăng mă mnơ̆ng dhơ̆ng ti anôk mkăn leh anăn lač anăn jing mnơ̆ng dhơ̆ng ti Krông Pač, tơdah tăm mâo klei sơnei sơdih si lŏ ngă. Hlăm wưng kơ anăp srăng mâo hdră tă klă nik leh anăn klei ksiêm dlăng kjăp mrô krĭng pla mjing anei.”

Klei amâo mâo klă hlăm bruă brei mrô krĭng pla mjing durian truh kơ mmông anei knŏng mrâo hmao ƀuh ti alŭ Tân Bắc, să Ea Kêñ, kdriêk Krông Pač hŏng ênhă dŭm pluh ha. Ară anei ăt ka thâo klă ôh dŭm lŏ mâo ênhă mâo klei msĕ sơnei. Ƀiădah hluê anăn dưi ƀuh dŭm anôk huâng hlăm klei ngă bruă leh anăn klei dleh kpăk, klei kƀah hlăm bruă đua klam mơ̆ng dŭm anôk bruă djŏ tuôm hlăm bruă brei mrô krĭng plah mjing. Nguyễn Hoài Dương, khua kiă kriê knơ̆ng bruă lŏ hma leh anăn mđĭ kyar krĭng ƀuôn sang čar Dak Lak lač, khădah mrâo mâo ti hnơ̆ng điêt, ƀiădah bruă amâo mâo klei hmăi prŏng  sơnăk leh anăn čiăng ƀuah mkra ktang phĭt čiăng rơ̆ng klei đăo knang hlăm bruă pla mjing durian:“Klei duah ngă mgưt krĭng pla mjing, yua mrô krĭng pla mjing amâo mâo djŏ, yua mrô krĭng pla mjing anôk anei ƀiădah mă boh durian anôk mkăn hlăm klei mnia mblei, anăn jing klei duah mplư loar, soh hŏng klei bhiăn ala čar. Dŭm bruă ngă anăn čiăng hnưm dưi hmao ƀuh leh anăn ƀuah mkra ktang phĭt. Kâo hmăng hmưi dŭm anôk bruă djŏ tuôm, boh nik jing mnuih ƀuôn sang ktuê dlăng kjăp bruă anei, tơdah hmao ƀuh mâo klei msĕ sơnăn srăng hưn mdah mtam hŏng anôk bruă djŏ tuôm čiăng ksiêm duah leh anăn ƀuah mkra čiăng rơ̆ng klei đăo knang kơ bruă pla mjing boh durian Việt Nam”.

Truh kơ ară anei, čar Dak Lak mâo hlăm brô 15.000 ha boh durian, hlăm anăn mâo 23 mrô krĭng pla mjing dưi brei kơ 1.500ha. Klei ƀĭng ngă lŏ hma kčŭt hưn knơ̆ng bruă ngă klei loar kơ bruă brei mrô krĭng pla mjing ti alŭ Tân Bắc, să Ea Kêñ hŏng ênhă hlăm brô 100ha jing điêt, ƀiădah brei ƀuh dŭm klei kpăk, klei huâng hlăm bruă mkŏ mjing leh anăn bi klă hră mơar. Klei anei čiăng kơ anôk bruă ksiêm dlăng srăng lŏ bi klă, mâo klei ktrâo lač klă nik hĭn.

Công Bắc/VOV Tây Nguyên/ Pô mblang: Y-Ƀel Êban