VOV4.Êđê - Kyua klei găl ksă hnưm hĭn mkă hŏng dŭm čar kwar Dưr đru kơ ana vải ti alŭ wăl Dak Lak ênưih ba čhĭ, ênoh h’ĭt kjăp kyua anăn ana vải hlăk lehanăn dưi mđĭ lar ti lu alŭ wăl hlăm čar Dak Lak. Ară anei, kluôm čar Dak Lak mâo 2.200 ha vải, hlăm anăn 1.100 ha dôk mboh, hŏng hnơ̆ng mâo hlăm brô 10.500 ton. Lu kdriêk ti alŭ wăl čar mkŏ mjing leh dŭm êpul hgŭm bruă čiăng bi hgŭm hlăm bruă pla mjing, hrui blei boh vải...

Jing sa hlăm phung ba anăp pla ana vải ti čar Dak Lak, truh ară anei, gŏ sang Nguyễn Trọng Hải, alŭ 1, wăl krah Phước An, kdriêk Krông Pač mâo leh 17 ha vải, hlăm anăn 7 ha dôk pĕ boh. Yan boh vải thŭn anei ñu mĭn tĭng pĕ hlăm brô 10 ton/ha, grăp ha prăk mnga hlăm brô 400 êklăk prăk. Snăn, hŏng 7 ha, yan vải thŭn anei, gŏ sang Hải ba wĭt hlăm brô 2 êklai 800 êklăk prăk.

 Hải brei thâo, klei găl mơ̆ng vải Dak Lak jing ksă hnưm hĭn mkă hŏng yan vải ti dŭm čar nah Dưr anăn čhĭ yuôm hĭn leh anăn anôk ba čhĭ ăt hơĭt kjăp mơh: “Prăk hrui wĭt mơ̆ng pô chĭ amâo huĭ đei ôh kyua pô mdê yan hŏng nah Dưr leh anăn vải pô mboh hlăm yan ƀiă mta boh kroh hĭn anăn pô čhĭ ênưih snăk.”

Ƀuh gru hmô pla boh vải ba klei tŭ dưn bruă duh mkra, thŭn 2018 gŏ sang Nguyễn Văn Nhân, alŭ Thanh Xuân, să Ea Dăh, kdriêk Krông Năng ăt bi mlih 1 ha djam tam, êtak êbai amâo đei tŭ dưn pla 300 phŭn ana vải. Ñu gĭr čuă dlăng, hriăm lu gru hmô pla vải ti dŭm gŏ sang pla leh tŭ jing ti alŭ wăl leh anăn duh bi liê kdrăp krih mơ̆ng gŭ, bi mbrŭ hbâo doh pruê kơ ana, đru ana đĭ kyar jăk. Thŭn anei vải sang ñu mŭt hlăm yan pĕ tal êlâo, hnơ̆ng boh mnga đaŏ tĭng mâo 30 kg/ana, ênoh ară anei hlăm brô 35-40 êbâo/kg. Klei tŭ hrui wĭt giăm 300 êklăk prăk. Hlue si Nhân, klei jăk hĭn mơ̆ng ana vải jing ênưih pla, ênưih kriê dlăng:Mjeh snăn êlưih, tal dua ênưih pla, boh nik ñu mâo sa klei jăk jing truh yan pĕ amâo krô ana, amâo guôn krih ôh, leh ana mâo boh snăn kơh pô kriê dlăng, hlăk êjai mrâo pla snăn 3 thŭn êlâo pô amâo kriê dlăng đei ôh, hlăm yan hjan pruê hbâo đuič, yan không amâo guôn kriê dlăng. Kơ klei mnơ̆ng ngă ăt ênưih kriê dlăng amâo dleh dlan ôh, boh tŭ bruă duh mkra snăn ênoh msĕ ară anei ăt ba kei tŭ dưn bruă duh mkra dôk mrô 2 mkă hŏng durian.

Hlue si Lê Văn Thành, Khua Anôk bruă pla mjing leh anăn răng kriê mnơ̆ng pla mjing čar Dak Lak, ară anei kluôm čar mâo 2.200 ha vải, hlăm anăn mâo 1.100 ha dôk pĕ boh, hŏng hnơ̆ng hlăm brô 10.500 ton. Čiăng đru kơ mnuih ƀuôn sang mđĭ kyar pla mjing, Anôk bruă mkŏ mjing nanao klei bi trông, pŏk adŭ bi hriăm, ba jao hdră mnêč kreh knhâo, gĭr ktrâo lač pla mjing hlue hdră Viet Gap leh anăn pŏk mlar bruă mkăp mrô krĭng pla mjing đru kơ ana vải đĭ kyar hơĭt kjăp.

Ară anei, dŭm alŭ wăl mkŏ mjing leh dŭm krĭng mâo ênhă vải ngă djŏ hdră Viet Gap leh anăn dưi bi mklă, tal êlâo mjing klei găl kơ ƀĭng ngă lŏ hma bi hgŭm anôk ba čhĭ jăk hĭn, msĕ si Êpul hgŭm pla mjing vải ba čhĭ Ea Sar, kdriêk Ea Kar, Êpul hgŭm bruă lŏ hma phung êdam êra Ea Dăh, kdriêk Krông H’Nang; Êpul bi hgŭm pla mjing vải Ea Na, kdriêk Krông Ana… Dak Lak ăt mkăp mrô krĭng pla vải kơ 111 ha vải mơ̆ng 303 gŏ êsei ti să Ea Dăh, kdriêk Krông H’Nang. Lê Văn Thành brei thâo: “Mkăp mrô ară anei jing hdră tă leh anăn anăn jing brei pô klă mngač hlăm bruă mkra mjing mơ̆ng pla, mkra mjing, ba čhĭ thâo kơ phŭn agha mnơ̆ng dhơ̆ng. Kyua anăn dŭm anôk bruă msĕ si hmei mđĭ ktang bruă hâo hưn mtô mblang, hriăm mjuăt leh anăn ktrâo lač kơ klei mkăp mrô.”

Hŏng dŭm klei tŭ dưn mơ̆ng boh vải pla ti Dak Lak, boh vải ba leh leh anăn dôk ba klei tŭ dưn bruă duh mkra lu leh anăn mâo lu kdriêk ti čar ruah ngă ana pla mjing phŭn ti alŭ wăl./.

MSĕ si hmei lač leh mơ̆ng akŏ hdră mđung asăp, hmei mâo klei bi blŭ hrăm hŏng Lê Văn Thành, Khua knơ̆ng bruă pla mjing lehanăn răng mgang mnơ̆ng pla mjing čar Dak Lak kơ hdră êlan pla mjing ana vải ti alŭ wăl.

PV: Ơ Lê Văn Thành, dưi ƀuh hlăm dŭm thŭn giăm anei, ana vải mâo lu gŏ sang ƀĭng ngă lŏ hma ti čar Dak Lak ruah jing ana pla mjing phŭn, hŏng alŭ wăl, si ngă klei tĭng mkă hdră êlan đĭ kyar mta ana pla mjing anei?

Lê Văn Thành: Phŭn bruă lŏ hma dôk tă hdră kơ klei đĭ kyar krĭng Lăn Dăp Kngư, hlăm anăn čar Dak Lak ăt dôk tă hdră srăng mđĭ kyar krĭng pla mjing ana ƀơ̆ng boh. Leh anăn čar Dak Lak ară anei dôk bi klă mđĭ kyar đa đa ana ƀơ̆ng boh mâo ênoh hlăm bruă duh mkra, hlăm anăn mâo boh ƀơr, durian leh anăn dŭm mta ana pla mjing mkăn, hlăm anăn mâo ana vải. Knŏng kơ ana vải, ară anei hlăm čar mâo hlăm brô 2.000ha, ênhă pla mjing dôk hrui pĕ hlăm brô 1.100 ha, hnơ̆ng boh mnga hlăm brô 10.500 tôn boh. Ară anei, yăl dliê kơ klei čuăl mkă amâo mâo ôh klei čuăl mkă klă klơ̆ng ƀiădah mâo hdră tă pla mjing. Hlăm klei ksiêm dlăng, čih yap dŭm ênhă leh mâo brei ƀuh mâo klei djŏ guôp leh anăn hmei mâo mtam klei hâo hưn kơ ƀĭng ngă lŏ hma mlih pla mjing dŭm mta amâo mâo boh tŭ dưn hrô jing ana vải čiăng mâo krĭng pla mjing sa bĭt.

PV: Tơdah amâo mâo hdră čuăl mkă klă klơ̆ng kơ ana vải msĕ si ih mrâo lač leh, srăng mâo mơh klei mnuih ƀuôn sang čŏng pô mlih pla mjing ana vải hlăm dŭm krĭng lăn amâo mâo djŏ guôp, ngă truh kơ klei amâo mâo boh tŭ leh anăn mâo boh knŏng ƀiă?

Lê Văn Thành: Ară anei msĕ si ana vải, mĭn tĭng srăng ba wĭt ênoh yuôm hlăm bruă duh mkra, ƀiădah tơdah čiăng lač kơ bruă čuăl mkra krĭng pla mjing wăt kơ klei mĭn mnuih ƀuôn sang, diñu thâo săng klă leh ya mta srăng pla mjing ti krĭng lăn anei, sitôhmô krĭng lăn hrah Bazan srăng pla dŭm mta ana pla mjing phŭn mĕ si kphê, boh ƀơr, durian, bi kơ anôk pla mjing ana vải krĭng lăn pla mjing ñu mdê mơh, ka mâo ôh klei plah mmiă hŏng lăn hrah bazan. Ară anei sitôhmô ti Mdrak, amâodah Ea Kar arăng pla mjing ti krĭng lăn kô̆, lăn ktuê hang krông, lăn boh tâo êga. Kâo mĭm tơdah ana vải dưi đĭ hriê pô srăng pla hlăm dŭm anôk lăn jhat hĭn mkă hŏng lăn hrah bazan. Kyuanăn ƀĭng ngă lŏ hma srăng ruah dŭm anôk lăn amâo dưi pla mjing dŭm mta ana kyâo mâo ênoh msĕ si boh durian, pioh pla ana vải.

PV: Hrô kơ klei brei mnuih ƀuôn sang čŏng ruah anôk pla mjing djŏ guôp, ya ngă anôk bruă djŏ tuôm amâo mâo ba mdah ôh hdră tă klă huĭdah srăng bi rai hĕ hdră čuăl mkă msĕ dŭm dŭm mta ana pla mjng êlâo anăn?

Lê Văn Thành: Bi kơ bruă anei, knơ̆ng bruă lŏ hma hmei dôk mprăp klei kčĕ čiăng ba mdah sa hdră đĭ kyar ana ƀơ̆ng boh leh anăn ăt srăng tă hdră klă ti krĭng srăng pla mjing ya mta ana kyâo čiăng djŏ guôp hŏng yan adiê, lăn pla mjing mơ̆ng grăp alŭ wăl leh anăn mĭn tĭng hlăm mlan 9 srăng bi leh hdră mkăp anei.

PV: Hluê si ih, ya mta klei găl leh anăn klei dleh dlan hŏng bruă mđĭ kyar pla mjing ana vải ti čar Dak Lak?

Lê Văn Thành: Bi kơ klei găl hlăm bruă pla mjing ana vải ti čar Dak Lak jing boh vải ksă hnưm hĭn mkă hŏng dŭm čar krĭng kwar Dưr hlăm brô mơ̆ng 30 - 40 hruê. Tal 2 klĭt boh vải ti čar Dak Lak ñu kpal hĭn mkă hŏng dŭm krĭng mkăn, kyuanăn ênưih pioh sui leh anăn dŭ mdiăng jăk hĭn. Klei dleh dlan ară anei ti čar Dak Lak jing čar pla êdei mkă hŏng dŭm čar krĭng Dưr, kyuanăn klei thâo hlăm klei ngă bruă mơ̆ng ƀĭng ngă lŏ hma amâo mâo djăp ênŭm ôh hlăm klei pla mjing. Klei dlel dlan tal 2 jing mnơ̆ng dhơ̆ng dưi ba čhĭ kơ China leh anăn klei mnia mblei sơnei srăng mâo mrô anôk pla mjing, ƀiădah mrô pla mjing ară anei dôk bi klă srăng pla ƀiă êdi mơ̆ng 10ha kơ dlông, bi kơ čar Dak Lak ară anei dôk pla pluă amâodah pla đang, ƀiădah čiăng mâo ênŭm hnơ̆ng čoh čuăn krĭng pla mjing sơnăn jing sa boh klei mơh…

Lač jăk kơ ih lu!