Dŭm hruê anei, ti êlan dơ̆ng mrô 14 (êlan Hồ Chí Minh), Êlan dơ̆ng mrô 14C leh anăn dŭm êlan dơ̆ng 682, 683 leh anăn êlan mlir să găn Dakk Sak, Đức Lập, Thuận An, Dak Mil…, čar Lâm Đồng, grăp boh êdeh kai kphê bŏ rơmoc mrâo pĕ mơ̆ng hma wĭt kơ sang. Ayŏng Y Arôn ti ƀuôn Bu Dak, ƀuôn hgŭm Thuận An, djă êdeh kai mdiăng kphê mơ̆ng hma ti alŭ 9, să Dak Lao brei thâo, gŏ sang mâo 2ha kphê. Klei dŭ mdiăng kphê wĭt kơ sang, mdiăng phung nao pĕ hŏng êdeh kai. Thâo kơ êdeh anei amâo mâo hơĭt kyuanăn grăp blư̆ nao hma ñu ksiêm dlăng nanao.

 “Gŏ sang kâo dlăng nao kơ êdeh msĕ si pre, pông, còi, mƀlir tem ênŭm leh anăn dưm pui mtrang čiăng rơ̆ng kơ klei êđăp ênang. Êjai mdiăng kphê wĭt kơ sang, hmei amâo mâo mdiăng lu đei ôh, kăn mdiăng lu mnuih, mtă kơ pô mgăt êdeh đĭ djŏ hŏng hdră bhiăn êlan klông, nao djŏ êlan kơ êdeh kai, amâo mâo mmiă êlan, čiăng rơ̆ng klei êđăp ênang kơ klei êrô êbat mă bruă.”

Nguyễn Văn Khánh, alŭ Xuân Lộc 1, Să Dak Lak, kdriêk Dak Mil, čar Dak Nông hđăp) ăt mâo 2ha kphê ti să Long Sơn, kbưi hŏng sang 15km leh anăn mdiăng boh mnga, kdrăp yua ăt hŏng êdeh kai. Ayŏng brei thâo, khădah êdeh anei amâo mâo hơĭt mkă hŏng êdeh mkăn, ƀiădah tơdah pô răng ăt tŭ dưn êdi. Êbeh 15 thŭn ngă bruă pưk hma hŏng êdeh kai, ñu ka tuôm mâo klei truh ôh:

 “Êlan nao hma kâo êdeh ôtô leh anăn êdeh prŏng amâodưi nao ôh kyua êlan jhat leh anăn tơdah hjan êbơr, srăng yu êdeh kai kơh dưi nao leh anăn đuôm pô đoh tơi. Pô găn dŭm êlan krĭng ƀuôn sang, pô đĭ man dưn, mdiăng 30 - 40 klŭng kphê đuč leh anăn amâo mâo mdiăng mnuih ôh. Phung nao pĕ kphê pô brei diñu đĭ êdeh điêt. Amâo mâo găn êlan ƀuôn, đĭ man dưn, rơ̆ng kơ klei êđăp ênang.”

Čar Dak Nông hđăp mâo hlăm brô 142.000ha kphê, hlăm anăn 131.000ha dôk pĕ boh, grăp thŭn mâo hlăm brô 1,65 êklăk tôn kphê mtah. Bruă mdiăng kphê hŏng êdeh kai hlăm grăp yan hrui pĕ dôk ngă klei kpĭ prŏng kơ bruă rơ̆ng klei êđăp ênang hlăm êlan klông.

Hluê si adŭ bruă kahan ksiêm êlan klông čar Lâm Đồng, ti dŭm ƀuôn hgŭm čar Dak Lak hđăp mâo 13.502 boh êdeh kai, măi đoh điêt dưi bi klă mrô, ƀiădah klă sĭt mâo lu hĭn kơnăn. Thiếu tá Trần Đình Tín, k’iăng khua êpul kahan ksiêm êlan klông mrô 4 Đức Lập brei thâo, leh bi mŭt mbĭt, anôk bruă kriê dlăng giăm 100km êlan dơ̆ng mrô 14, 14C leh anăn dŭm êtuh km êlan dơ̆ng mlir să. Čiăng bi hrŏ klei amâo mâo hơĭt kyua êdeh kai, êngao kơ mđĭ klei gak răng, anôk bruă mđĭ klei hâo hưn kơ mnuih ƀuôn sang ngă hră êdeh, mƀlir tem, ksiêm dlăng êdeh nanao.

 “Hmei bi mguôp hŏng bruă Knŭk kna alŭ wăl, kahan ksiêm dŭm să mtrŭt mjhar mnuih ƀuôn sang hluê ngă djŏ klei êđăp ênang êlan klông. Hâo hưn kơ mnuih ƀuôn sang dŭ mdiăng kphê êđăp ênang, amâo mâo mdiăng lu đei, amâo brei mnuih đĭ dlông rơmoc êdeh ngă truh klei arưp aram. Mtă kơ dŭm anôk mkra mjing êdeh kai srăng ngă djŏ êjai čhĭ êdeh mâo mƀlir tem, mâo pui, pre, pông êdeh jăk. Mkŏ mjing dŭm êpul gak răng jêñ jêñ, mtô kơ mnuih ƀuôn sang nao djŏ êlan čiăng bi hrŏ klei truh hlăm êlan klông.”

Hŏng klei mưng  ngă bruă mơ̆ng ƀĭng ngă lŏ hma Lăn Dap Kngư, êdeh kai ăt jing êdeh phŭn, boh nik hlăm yan hrui pĕ. Kyuanăn, nao mbĭt hŏng bruă mđĭ hnơ̆ng êdeh êdâo, kahan ksiêm êlan klông, bruă Knŭk kna alŭ wăl ăt dôk mđĭ klei hâo hưn, mđĭ hĭn hdră êlan kriê dlăng. Phan Bá Tịnh, k’iăng khua Bruă sang čư̆ êa să Thuận An, kdriêk Dak Mil hđăp brei thâo, ƀuôn hgŭm mkŏ mjing leh 20 êpul răng mgang klei êđăp ênang. Dŭm êpul anei mâo bruă klam răng mgang klei êđăp ênang, hâo hưn leh anăn đru kơ mnuih ƀuôn sang mdiăng kphê êđăp ênang.

 “Să gĭt gai dŭm êpul bruă djŏ tuôm hâo hưn, mtrŭt mjhar mnuih ƀuôn sang mdiăng kphê djŏ boh ktrŏ, amâo mâo mdiăng êgao hnơ̆ng ngă luč klei êđăp ênang. Mkŏ mjing êpul bruă răng mgang klei êđăp ênang đru răng mgang kphê ti hma mơ̆ng mnuih ƀuôn sang wưng pĕ boh 2025 - 2026 rơ̆ng kơ klei êđăp ênang. Kyua dŭm thŭn hŏng anei, ênoh kphê đĭ yuôm srăng răng mgang jăk hĭn, răng mgang ngăn dŏ hlăm yan pĕ kphê.”

Dŭm klei gĭr mơ̆ng êpul bruă djŏ tuôm leh anăn bruă Knŭk kna dŭm să čar Lâm Đồng dôk đru bi hrŏ klei truh ti êlan klông mơ̆ng êdeh kai, mta êdeh găl guôp hŏng êlan êlan jhat, êlan kngư mơ̆ng krĭng lăn čư̆ čhiăng, đru kơ mnuih ƀuôn sang mâo sa yan hrui pĕ kluôm dhuôm leh anăn êđăp ênang.