Hlăm ênai pĕ kphê rah rah, ƀaih lang ti gŭ phŭn kphê mơ̆ng amai Đinh Thị Như Lê, alŭ 2, să Phú Xuân, pral bŏ kphê ksă hrah siam mơ̆ng yan boh mnga mrâo 2025-2026. Jing sa hlăm phung mniê êdah êdi hlăm hdră mkra mjing đang kphê hơĭt kjăp mơ̆ng čar Dak Lak, amai Lê brei thâo, êlâo dih gŏ sang ñu pla mjing hlue si hdră hđăp, ƀiă mđing kơ hdră mnêč. Ƀiădah dŭm thŭn giăm anei, leh hgŭm hlăm dŭm adŭ hriăm mjuăt kriê dlăng klei suaih pral pla mjing, ñu jhŏng bi mlih hdră mkra mjing, jing pĕ boh ksă, bi hrŏ yua êa krih, mđĭ pruê hbâo brŭ leh anăn lŏ mkra mjing mơ̆ng djah mnơ̆ng lŏ hma:

“Hŏng bruă klam phung mniê snăn kriê dlăng bi liê hlăm gŏ sang, leh pyua gru hmô anei hlăm bruă kriê dlăng ana kphê snăn srăng dưi kriê dlăng ênoh  mphŭn bi liê, đru kơ hdră pô kriê dlăng leh anăn mkiêt mkriêm ênoh bi liê hlăm bruă kriê dlăng leh anăn mđĭ kyar đang kphê”.

Lu thŭn giăm anei, rup phung mniê krĭng ƀuôn sang pral kdal, jhŏng hriăm hdră mnêč  mrâo jing leh klei mưng ti Dak Lak. Diñu gĭr hgŭm hlăm dŭm klei hriăm mjuăt, gru hmô rang mdah, đru lar bra hdră pla mjing jăk kơ wăl hdĭp mda, bi hrŏ ênoh bi liê leh anăn mđĭ ênoh yuôm mnơ̆ng dhơ̆ng lŏ hma. Bùi Văn Kịp, Pô đru kčĕ kơ Knơ̆ng bruă Bayer Việt Nam, anôk bruă dôk pŏk ngă dŭm hdră bruă đru kơ  bruă lŏ hma, ƀĭng lŏ hma ti Dak Lak ksiêm dlăng, klei răng leh anăn ai tiê hriăm mjuăt đru leh phung mniê pral hrui mă, ba yua hlăm boh sĭt pla mjing, ba klei tŭ dưn klă mngač kơ grăp gŏ sang.

“Hlăm hdră hlue ngă snăn hmei ƀuh êpul phung mniê mâo bruă klam yuôm bhăn snăk. Kyua jing êpul mă bruă, kriê dlăng gŏ sang. Kyua anăn tơdah mkăp klei thâo kơ bruă lŏ hma kjăp kơ êpul mniê anei, snăn êpul anei srăng klam sa bruă klam yuôm bhăn hlăm klei mđĭ kyar kjăp hlăm êpul êya pô”

Boh sĭt ti Dak Lak, lu phung mniê leh hgŭm hlăm gru hmô kphê kjăp jing leh ƀĭng lŏ hma phŭn mơ̆ng alŭ wăl. Diñu amâo djŏ knŏng yua hdră mnêč hlăm bruă mkra mjing ôh ƀiădah lŏ kah mbha klei thâo kơ dŭm gŏ êsei riêng gah, đru mkŏ mjing êpul êya ƀĭng lŏ hma hrăm mbĭt đĭ kyar. Ti lu krĭng kphê phŭn msĕ si Čư̆ Mgar, Krông Năng, Krông Ana… phung mniê ngă bruă klam khau pul mkra mjing, kriê dlăng bruă čih hruê mmông mkra mjing đang war, ktrâo lač yua hbâo pruê leh anăn êa drao krih kơ ana pla mjing răng mgang mnơ̆ng dhơ̆ng. Amai H’Nhung Mlô ti să Čư̆ Mgar, brei thâo:

“Hmei mguôp hŏng dliê kmrơ̆ng, brei mâo bruă klam jing răng mgang wăl hdĭp mda, leh anăn hmei bi mĭn pô srăng ngă kphê pô dưi mđĭ ênoh yuôm kphê. Phung ngă lŏ hma mơ̆ng krĭng mkăn thâo leh anăn diñu kriê dlăng, tui hriăm leh anăn ăt sa ai hŏng hdră hmei ngă kphê”.

Hlue si Đặng Thị Thủy, K’iăng Khua Knơ̆ng bruă lŏ hma leh anăn Wăl hdĭp mda čar Dak Lak, hlăm dŭm hdră mtrŭt mjhar bruă lŏ hma, hdră bi hgŭm knŭk kna -êngao knŭk kna kơ bruă kơ bruă lŏ hma hơĭt kjăp ti Dak Lak dưi mâo ƀrư̆ hruê ƀrư̆ lu klei hgŭm mơ̆ng phung mniê. Ênoh phung mniê hgŭm, ba yua hdră mnêč mrâo mâo êbeh 40%, lu mnuih jing leh ƀĭng lŏ hma phŭn, bi kah mbha klei thâo hŏng êpul êya.

“Tơdah hgŭm hlăm hdră bruă mnơ̆ng dhơ̆ng snăn mâo sơăi bruă klam phung mniê mguôp hŏng hdră anăn. Leh anăn boh nik hŏng ana kphê ară anei snăn phung mniê kriê dlăng mơ̆ng leh pla, pruê hbâo tơl truh hrui pĕ ăt msĕ mơh mkra mjing čiăng đru mđĭ ênoh mnơ̆ng dhơ̆ng anăn, čiăng brei ƀuh gru phung mniê ngă lŏ hgma dưi mjing sa knhuah dhar kreh mmơ̆ng grăp krĭng kwar.”

 Hlăm hdră mđĭ kyar ƀĭng lŏ hma kjăp, bruă klam phung mniê Dak Lak ƀrư̆ hruê dưi ƀuh klă ênŭm leh anăn mpŭ. Diñu jing phung mă bruă, jing phung kriê dlăng, phung mđĭ ai leh anăn kriê dlăng klei jăk siam krĭng ƀuôn sang. Hŏng kphê Dak Lak, klei klei kjăp amâo djŏ knŏng dưi mjing mơ̆ng adiê mđiă dap kngư, lăn hrah bazan jăk jing ôh, ƀiădah wăt mơ̆ng kriê kngan kreh kriăng hŏng klei pral kdal mlih mrâo phung amai adei mniê ti dŭm ƀuôn sang./.