Ênai čing kwang kdrăm kơah hlăm wăl adiê mtah siam ti Wăl tač prŏng hruê 10/3 čar Dak Lak. Ênhiang kdŏ čhuang êdu ê’un lehanăn ênhiang mmuñ jăk êdi hmư̆ ngă kơ lu phung tuê hiu čhưn lehanăn mnuih ƀuôn sang bi dôk dlăng. Aduôn Nguyễn Thị Oanh, tuê hiu čhưn mơ̆ng Nam Định brei thâo:

“Hriê tinei hlăp lêñ, ƀuh êpul dôk tông čing anăn kâo hlŏng dôk dlăng. Čing čhar tinei gơ̆ mrô sa yơh. Čing čhar lăn dap kngư jăk jĭn êdi kâo ƀuh”.

Amâo djŏ knŏng ti Wăl tač prŏng hruê 10/3, hlăm grăp blư̆ knăm mơaki Têt hat, lu krĭng hiu čhưn ênguê ti Dak lak mkŏ mjing sơăi hdră dhar kreh, kdŏ mmuñ jiă knhuah dhar kreh čư̆ dliê Lăn dap kngư, msĕ si: Tông čing čhar, mkra kdrăp tông ayŭ djuê ana, mnăm kpiê čeh, ƀơ̆ng mnơ̆ng djuê ana… Mjing klei jăk êdi hlăm ai tiê phung tuê hiu čhưn ênguê. Ayŏng  Lý Thế Quân, tuê hiu čhưn mơ̆ng ƀuôn prŏng Hồ Chí Minh ƀuh jăk êdi hdră mdah čing boh tâo lehanăn kdrăp tông ayŭ djuê ana tơdah truh ti Êlan Kphê Ƀuôn Ama Thuôt.

Kâo ƀuh hdră kdŏ mmuñ tinei lu mta jăk êdi, bi êdah klă klei mdê hlăm knhuah dhar kreh mdê bi krĭng kwar, boh nik dhar kreh mơ̆ng mnuih djuê ana Êđê. Mơ̆ng dŭm đŏk mmuñ, klei mmuñ tinei kâo ƀuh diñu mâo đŏk ktang, mngač, jăk êdi, jiă knhuah čư̆ dliê. Klei anei kâo mĭn ti anôk mkăn amâo mâo ôh.

Amâo djŏ knŏng phung tuê hiu čhưn ênguê mơ̆ng dŭm alŭ wăl mkăn ƀiădah mnuih ƀuôn sang dôk hdĭp ti Dak Lak ăt mơak lehanăn khăp mơh dŭm hdră dhar kreh kdŏ mmuñ jiă knuuah čư̆ dliê Lăn dap kngư. Amai Trần Thị Đan Phương, ti ƀuôn hgŭm Tân Lập khăp êdi kơ dŭm klei ñu ƀuh, ñu hmư̆.

“Ti Ƀuôn Ama Thuôt kâo amâo mĭn ôh djiêu gah pô mâo lu hdră dhar kreh jăk siam snăn. Kâo čang hmăng čar Dak Lak srăng lŏ mkŏ mjing lu hdră hĭn čiăng kơ lu gŏ sang dưi tui ksiêm, hriê dlăng, kâo ƀuh jăk êdi”.

Grui kruăk dhar kreh mơ̆ng dŭm djuê ana tinei mtam mjing leh klei jăk siam mdê hjăn kơ hdră hiu čhưn ênguê ti Dak Lak. Ba yua jih klei găl mâo anei, dŭm alŭ wăl hlăm čar ăt jhŏng mjing dŭm hdră tui ksiêm jăk siam čiăng jak iêu lu phung tuê hiu čhưn dlăng hŏng dŭm wăl anôk dhar kreh jăk siam jiă knhuah djuê ana.

Ciăng kơ wăl anôk dhar kreh čing čhar Lăn dap kngư – knhuah gru dhar kreh amâo êdah klă bi ala kơ anak mnuih tar rŏng lăn dưi mđĭ lar, jak iêu lu tuê hiu čhưn hriê dlăng, dŭm thŭn êgao, čar Dak Lak mkŏ mjing leh lu adŭ mtô tông čing, kdŏ čuang… kơ phung êdam êra ti dŭm krĭng ƀuôn sang. Amâo djŏ knŏng hriăm kơ kdrăp tông ayŭ, kdŏ ênhiang djuê ana ƀiădah jih jang lŏ dưi thâo săng lehanăn khăp hĭn kơ knhuah gru dhar kreh jăk siam mơ̆ng djuê ana pô.

Êbeh sa mlan êgao, grăp aguah, ti sang dhar kreh êpul êya ƀuôn Kmrơ̆ng prŏng B, čar Dak Lak hơ̆k mơak hŏng ênai čing čhar kwang mbĭt hŏng klei blŭ tlao. Giăm 30 čô êdam êra hơ̆k kdơ̆k hlăk maoa phung mbruă mtô kơ hdră tông, hdră mdêc čing, mơ̆ng klei thâo săng truh kơ hdră tôgn čing čhar, čing kram, amâo dah hriăm tông mdêč čing kluôm dhuôm. Nao hlăm adŭ hriăm anei, adei Y Thiên Niê brei thâo nu pô msĕ si lŏ thâo săng hĭn kơ djuê ana pô.

“Tal êlâo kâo amâo thâo tông ôh, tong wĭt tông nao, mâo pô mbruă bi hriăm snăn ară anei kâo thâo tông leh. Adŭ hriăm hmei mơak êdi, mâo pô kăp mtô klă lehanăn jăk snei.

Hluê si Y Wih ÊBan, Khua bruă Đảng ƀuôn Kmrơ̆ng Prŏng B, adŭ mtô bi hriăm tông čing anei jing klei čiăng mơ̆ng lu mnuih. Ară anei, adŭ hriăm dưi jak iêu leh lu phung hđeh, êdam êra hriê hgŭm, jing leh sa klei tŭ dưn yuôm bhăn.

“Pŏk adŭ hriăm anei knuă druh hlăm ƀuôn mơak snăk, ƀuh phung hđeh gĭr nao hriăm, lu phung hđeh amâo čih anăn ôh ƀiădah ăt gĭr nao mơh. Kâo ƀuh snei ba wĭt boh tŭ dưn leh. Kyua anăn, ară anei pô lŏ gĭr mđĭ ai diñu, amâo djŏ knŏng adŭ anei ƀiădah thŭn êdei, êdei dih srăng lŏ mâo adŭ mơh, snăn brei drei mâo hdră bi hgŭm čiăng ngă jăk hĭn”.

Mbĭt hŏng bruă pŏk adŭ tông čing ti ƀuôn Kmrơ̆ng Prŏng B, lŏ dơ̆ng pŏk adŭ mtô bi hriăm ti ƀuôn Kŏ Siêr, ƀuôn hgŭm Ƀuôn Ama Thuôt. Mbĭt hŏng bruă mtô tông čing, lŏ pŏk dua boh adŭ kdŏ čhuang kơ phung mniê hriăm ti 6 boh ƀuôn hlăm ƀuôn hgŭm Buôn Ama Thuôt. Dŭm boh adŭ mtô tông čing lehanăn kdŏ čhuang pŏk nanao mơ̆ng hlăk thŭn 2019 truh kơ ară anei, mâo leh lu phung hđeh nao hriăm, kñăm lŏ kriê pioh knhuah gru dhar kreh djuê ana pô.

Siă suôr hŏng bruă mtô tông čing hlăm dŭm thŭn êgao, pô mbruă Y Hiu Niê Kđăm, ti buôn M’Duk, lač, klei ñu čiăng êdi jing mtô hŏng klei ênưih, čiăng kơ phung hđeh pral djă pioh. Khă kơ ti anôk phung hđeh nao, diñu ăt thâo kơ čing čhar pô, lehanăn nao bi mguôp hŏng klei jăk.

“Lŏ mtô dŭm klei pô leh thâo mơ̆ng čing čhar, hlăm jih êlan mdêč, mtô wăt êkei lehanăn mniê hlăm grăp yan mdei prŏng, kâo ƀuh jing găl djŏ êdi, kñăm bi kriê pioh knhuah gru dhar kreh anak Ê Đê. Mnuih ƀuôn sang ti anăn ƀuh klei yuôm bhăn, pưng myưng kơ knhuah gru dhar kreh pô, lŏ kơrŭ wĭt jih jang dŭm knhuah gru mơ̆ng aê aduôn pô êlâo.”

Hŏng phung hđeh nao hriăm tông čing, grăp blư̆ hriăm digơ̆ lŏ thâo săng hĭn kơ dhar kreh aê ama pô êlâo, hriăm tông lehanăn mdêč, mbĭt hŏng pĕ tông ayŭ dŭm kdrăp pĕ tông mkăn. Bi phung bi hriăm diñu yơh jing msĕ si kdrông mkŏ čiăng kơ čing čhar, kdrăp pĕ tông lehanăn ayŭ, wăt klei kưt muiñ lŏ dơ̆ng kwang nanao hlăm lăn dap kngư.

Drei dôk hmư̆ kdrêč ênai đĭng buôt čhôč leh anăn ênai kưt mơ̆ng pô thâo mbruă Y-Đhin Niê (Ama Ruin), ti ƀuôn Triă, ƀuôn hgŭm Ea Tul, čar Dak Lak. Ayŏng jing pô thâo mbruă mda asei dôk thâo khan Êđê, thâo mkra đĭng buôt knhuah gru djuê ana Êđê. Pô thâo mbruă Y-Đhin brei thâo, đĭng buôt amâo djŏ knŏng jing đĭng đrao ôh, ƀiădah lŏ jing klei yăl dliê kơ dhar kreh, čiăng mâo klei mbruă leh anăn thâo kơ ênai. Tơdah phung mda asei amâo mâo hriăm, amâo mâo djă pioh, dŭm ênai đĭng buôt, klei kưt, eirei srăng luč ram yơh.

“Lu mnuih mĭn mkra đĭng ƀuôt jing ênưih, ƀiădah klă sĭt amâo djŏ ôh grăp čô thâo mkra sơăi, kyuadah čiăng klei thâo kral kơ ênai. Ară anei, hlăm ƀuôn sang, phung thâo mbruă khua thŭn đuê̆ nao jih leh, bi phung mda asei knŏng adôk hjăn kâo thâo mkra đĭng buôt anei. Kâo ăt srăng mtô kơ phung anak čô mkra đĭng buôt, čiăng kơ knhuah dhar kreh djuê ana pô amâo mâo luč ram, amâo mâo wơr hĕ ôh.”

Hlăm lăm sang krum Êđê ti ƀuôn Phơng, ƀuôn hgŭm Ea Tul, čar Dak Lak, pô thâo mbruă Y-Khĭm Niê Siêng dôk tông dŭm ênhiang čing, yăl dliê kơ phung hđeh kơ dŭm hruê knăm mơak, kơ klei yuôm mơ̆ng grăp ênai. Hŏng ñu, grăp ênhiang čing jing sa klei mtă mtăn kơ dhar kreh Êđê, knŏng lŏ hdĭp êjai dưi lŏ čuê. Ñu ăt mĭn nanao êjai phung mda asei kbưi ƀrư̆ ƀrư̆ hŏng ênai čing, kyuanăn gĭr jih ai tiê kơ bruă mtô klei tông čing.

“Čing jing mnơ̆ng amâodưi kƀah hlăm klei hdĭp mnuih Êđê. Čing kreh ba yua hlăm dŭm klei yuôm bhăn msĕ si đĭ dôk sang mrâo, klei djiê brŭ (mbĭt hŏng hgơr), ngă yang akâo klei suaih pral, amâodah hlăm klei huă êsei mrâo…Ênai čing nao mbĭt hŏng dhar kreh, klei đăo knang mơ̆ng ƀuôn sang. Čing amâodưi kƀah hlăm klei hdĭp êpul êya. Kyuanăn, tơdah phung mda asei hlăm ƀuôn ka thâo, hmei jing phung nao êlâo srăng mâo bruă klam mtô kơ anak čô amâo mâo wơr ôh knhuah siam dhar kreh mâo mơ̆ng aduôn aê.

Ăt mâo klei khăp mkra mjing kdrăp pĕ tông mơ̆ng djuê ana, pô mbruă Y-Lương Niê (Aê Thun) ti ƀuôn Triă, ƀuôn hgŭm Ea Tul, čar Dak Lak khăp kơ bruă mkra đĭng năm. Mơ̆ng klei djiê ƀrŭ truh kơ klei mơak hlăm knăm mơak, ñu ăt mtô kơ anak čô čiăng kơ ênai đĭng năm kwang nanao hlăm êpul êya.

“Êlâo dih đĭng năm knŏng yua hlăm klei djiê brŭ. Ară anei dưi kwang hlăm lu knăm mơak hlăm yang ƀuôn. Čiăng krơ̆ng kơ knhuah dhar kreh jăk siam anei, klei yuôm bhăn hĭn jing brei phung mda asei hriăm leh anăn lŏ čuê.

Mơ̆ng ênai đĭng buôt, ênai jing kwang truh kơ ênai đĭng năm…phung thâo mbruă mnuih Êđê dôk gĭr čiăng kơ dŭm ênai siam anăn mơ̆ng djuê ana kwang nanao hlăm yang ƀuôn. Diñu lŏ bi čuê klei khăp čiăng leh anăn hmăng hmưi phung mda asei thâo khăp, thâo hriăm, djă pioh knhuah gru dhar kreh djuê ana pô./.