Kưt jing klei muiñ bi êdah ai tiê, klei mĭn pô. Amâodah lŏ pia muiñ êjai yăl dliê êjai, jing yăl dliê kơ ai tiê pô mâo mdưm hlăm klei muiñ hlue đĭng buôt. Ênhiang kưt đuĕ nao tui si klei pô dôk muiñ anăn bi êdah ai tiê . Hŏng klei čŏng bi êdah ai tiê snăn, pô thâo kưt, lehanăn lu mnuih mkăn ăt thâo bi kưt sơăi. Msĕ si hlăm sang djiê kưt kdja kñăm bi êdah ai tiê pô hŏng mnuih leh đuĕ nao, amâodah hlăm dŭm knăm mơak snăn klei kưt jing msĕ si klei yăl dliê, klei bi mtă mtăn hdơ̆ng ƀuôn sang mâo klei thâo bi mguôp, mtrŭt mjhar hlăm klei duh ƀơ̆ng , mtrŭt mjhar anak čô hdĭp bi jăk yâo, amâodah muiñ kơ klei khăp êkei mniê. Êjai kưt mâo mbĭt jing đĭgn buôt, đĭng kliă, amâodah đĭng buôt čhôč ayŭ mbĭt hŏng pô dôk kưt, amâodah mnuih dôk kưt anăn čŏng ñu pô muiñ êjai lehanăn ayŭ hĕ êjai. Khădah ăt mâo klei mdê plah wah yăl dliê khan hŏng kưt hlăm klei hdĭp aguah tlam mlam hrue. Pô mbruă Y-Đhin Niê, ti buôn Triă, ƀuôn hgŭm Ea Tul, čar daklak brei thâo:

“Klei duê hlăm klei khan lehanăn kưt ăt mâo dŭm k lei mdê. Kưt aguah tlam mlam hrue jing bi djŏ hŏgn klei hdĭp, klei čiăng bi hmô, čiăng lač ară anei… ƀiădah bi klei khan jing klei lŏ duê wĭt mâo leh pruĕ êlan lač kơ sa klei yăl dliê mâo leh mơ̆gn êlâo, amâothâo duah ktăk duah mkŏ mă ôh.”

Ktuê êlan klei hdĭp ênuk ară anei mjing lu klei kpĭ hlăm bruă kriê pioh klei jăk siam mơ̆ng dhar kreh djuê ana, hlăm anăn mâo ênhiang kưt djuê ana Êđê. Pô mbruă Y-Ƀhĭ Ayŭn, ti ƀuôn Kna, să Čư̆ Mgar, čar Dak Lak brei thâo: Phung mbruă khua thŭn jing pô krơ̆ng kjăp mngăt êwa, klei jăk siam mơ̆ng dŭm ênhiang mmuñ djuê ana, klei jăk siam mơ̆ng dhar kreh djuê ana lehanăn krơ̆ng kjăp dŭm knhuah siam anăn amâo djŏ ênưih ôh kyua phung mbruă thâo lu, dưi lŏ mtô amâo dôk lu ôh. Pô mbruă Y-Ƀhĭ Ayŭn brei thâo:

“Êlâo adih, phung mbruă kreh kưt hlăm knăm mơak huă mnăm. Ară anei, ƀiă snăk ảăng thâo kưt, tơdah thâo kăn lŏ raih msĕ si mnuih khua thŭn mơh. Kâo čang hmăng mnuih thâo kưt gĭr mă asăp diñu, lŏ mtô kơ phung čô anak hriăm”.

Hluê si Y Mang, kơiăng khua Anôk bruă mtô mblang – Dhar kreh – mjuăt ktang asei mlei să Quảng Phú, čar Dak Lak, alŭ wăl ară anei mâo êbeh 300 čô mbruă thâo klei duê. Čiăng kriê pioh kjăp ênhiang mmuñ kơ dŭm ênuk gưl êdei, dŭm thŭn êgao, anôk bruă dhar kreh alŭ wăl gĭr mtô hlăm dŭm sang hră, adŭ pŏk hlăm alŭ, ƀuôn, khă snăn, anei jing bruă brrei mâo klei gĭr.

 “Hŏng anôk bruă kriê dlăng dhar kreh, brei mâo lu hdră ngă bruă djŏ tuôm kơ bruă kriê pioh. Hlăm anăn, ênhiang mmuñ djuê ana Êđê lehanăn krơ̆ng kjăp klei mjĕ mjuk brei mkŏ mjing lu hĭn, grăp thŭn mkŏ mjing lu bruă hĭn čiăng lŏ mtô kơ gưl hđeh krŭ wĭt, krơ̆ng kjăp hdră anei.

Linh Nga Niê Kđăm – Pô mă bruă ksiêm dlăng dhar kreh djuê ana Lăn dap kngư brei thâo, ară anei wăl anôk kdŏ mmuñ dleh hĭn, ƀiă mơh mnuih mtô. Bruă mtô dŭm ênhiang mmuñ djuê ana Êđê, hlăm anăn mâo Kưt brei mđing hĭn. Knŏng mnuih mâo klei thâo kơ ênhiang mmuñ mơ̆ng amĭ kkiêng kơh thâo mmuñ kưt.

 “Hlăk đưm êlâo, arăng bi tuôm mmuñ kưt, mmuñ eirei lu, phung êdam êra thâo lehanăn kma, amâo guôn mtô. Knŏng dlăng, hmư̆ lehanăn hluê. Yang brei kơ ayŏng snăn ayŏng ngă, ayŏng mmuñ. Ayŏng amâo thâo jing Yang amâo brei kơ ayŏng. Amâo mâo mtô Kưt, amâo pô mtô eirei. Dŭm klei bhiăn yuôm bhăn hlăm dŭm knăm mơak diñu kreh kưt mơh. Ară anei, hdră anei amâo lu ôh. Kyua anăn, phung hđeh dleh mơh kưt, ngă eirei. Kyua anăn hlăm hdră mtô klei mmuñ ti gưl hđeh điêt, kâo kreh mtô klei mmuñ ƀuôn Dur Kmăn čiăng dưi djă pioh nanao”.

Mơ̆ng đưm êlâo, klei kưt jing sa mta mnơ̆ng amâo dưi kƀah ôh hlăm klei hdĭp mnuih Êđê. Hlăm anăn, êpul êya mnuih Êđê ăt thâo mpŭ kơ klei jăk siam mơ̆ng dŭm ênhiang mmuñ djuê ana pô. Hlăm klei hdĭp ară anei, mbĭt hŏng klei gĭr kriê pioh mơ̆ng knŭk kna, hlăk mkŏ mjing dŭm anôk hiu čhưn ênguê êpul êya, mnuih Êđê ăt dôk krŭ wĭt, kriê pioh lehanăn mđĭ lar knhuah dhar kreh jăk siam mơ̆ng djuê ana, hlăm anăn mâo dŭm ênhiang mmuñ djuê ana, lŏ čuê kơ ênuk gưl hđeh.

Pô mbruă Êđê kriê pioh ênhiang mmuñ eirei

Hlăm klei dhar kreh lu jơr mnuih Êđê, ênhiang mmuñ djuê ana msĕ si eirei, kưt, khan jing klei bi mkŏ mngăt ai tiê, mkŏ klei lŏ čuê mơ̆ng ênuk aduôn aê bi hriăm anak čô. Leh anăn ti ƀuôn Ƀuôn Tu, să Ea Tul, čar Dak Lak, mâo sa čô mbruă  gĭr kriê pioh leh anăn bi hriăm klei khăp kơ ênhiang mmuñ djuê ana - pô mbruă H Bliư̆ Hwing.

Hŏng asăp eirei êdu êun, pô mbruă H Bliư̆ Hwing (Aduôn Ấp) amâo djŏ knŏng êdah hĭn hlăm djăp klei mơak ôh, ƀiădah boh nik mgei ai tiê phung mkăn hlăm klei êngoot hnĭng. Asăp ñu mmuñ jăk siam snăk: mơ̆ng klei hơưi kơ pô djiê leh, truh yang hruê khăp kơ ênhiang mmuñ siă suôr, leh anăn čang hmăng mkŏ mjing mdơ̆ng ƀuôn sang jăk siam. Pô mbruă H Bliư̆ Hwing brei thâo:

“Mơ̆ng đưm đă, aduôn aê drei mtô leh kơ ênhiang mmuñ djuê ana msĕ si eirei, kưt- klei dhar kreh jăk siam leh anăn yuôm bhăn djuê ana. Brei drei mpŭ leh anăn kriê pioh ênoh yuôm ai tiê anăn, amâo brei luč ram ôh klei jăk siam mâo aduôn aê pô mtô leh msĕ si eirei, kưt, ayŭ đĭng năm, đĭng tut… Eirei khăng mmuñ hlăm klei djiê brŭ, atăt mngăt êwa phung djiê. Boh phŭn klei mmuñ lač kơ klei hdĭp phung djiê, bi êdah klei hơưi leh anăn ênguôt hnĭng êlam. Klei mmuñ kwang mơ̆ng mlam truh aguah, amâo djŏ knŏng hdơr ôh, ƀiădah lŏ lač kơ klei jăk siam kơ klei khăp, ƀuôn sang, leh anăn klei čang hmăng mkŏ mjing ƀuôn sang trei mđao, jăk mơak.”

KIei mbruă jiă kma hlăm mngăt êwa ai tiê pô mbruă H Bliư̆ Hwing. Leh anăn găñ kleii mơak, ênguôt mơ̆ng klei hdĭp, ñu thâo duê siam  snăk hlăm klei mmuñ.

 Hlăm klei duê kơ klei khăp mniê êkei bi êdah klei mgei ai tiê siam snăk, čang hmăng kơ klei khăp sĭt suôr, kluôm ênŭm tơdah mmuñ kơ kơ klei khăp mniê êkei.

Adei H’Lana Hwing, 12 thŭn, čô pô mbruă H’Bliư̆ Hwing, mgei ai tiê lač: Grăp blư̆ ñu eirei, aê dôk ti djiêô ayŭ đĭng năm. Ênai anăn kwang hlăm sang. Jih gŏ sang mđing hmư̆. Hlăk anăn, ƀuh hlăm ai tiê mơak snăk. H’Lana brei thâo, mnĭt mmông anăn rông ba hlăm ñu klei khăp kơ ênhiang mmuñ djuê ana.

“Kâo khăp snăk hmư̆ aduôn Eirei. Anei jing sa klei dhar kreh siam mnuih Êđê. Êdei anei kâo srăng hriăm lu hĭn čiăng thâo leh anăn kriê pioh klei jăk siam anei. Kâo srăng jak găp hriê hriăm mbĭt.”

Ayŏng Y-Rowel Hwing,  Khua ƀuôn Ƀuôn Tu, să Ea Tul, čar Dak Lak brei thâo, pô mbruă H Bliư̆ Hwing jing sa gru mngač hlăm êpul êya kơ bruă mtô bi hriăm, kriê pioh klei jăk siam djuê ana Êđê.

“Ti ƀuôn Tu, pô mbruă H Ƀliư̆ Hwing mâo mnuih ƀuôn sang khăp snăk kyua asăp eirei jăk siam leh anăn êlam. Ñu amâo djŏ knŏng mâo klei thâo mmuñ ôh, ƀiădah lŏ jing pô gĭr hlăm klei dhar kreh ƀuôn sang leh anăn alŭ wăl. Ñu yua klei mmuñ čiăng mđĭ ai, kah mbha leh anăn bi mguôp mnuih ƀuôn sang hlăm djăp boh klei.”

Khua thŭn leh, ƀuk kô̆ hlue thŭn mlan, ƀiădah hlăm ai tiê pô mbruă H Ƀliư̆ Hwing ăt jiă kma klei khăp hŏng dhar kreh djuê ana. Ñu bi mĭn nanao kơ sa mta klei: Si bĕ ngă čiăng kơ ênhiang mmuñ eirei amâo mâo pô wơr ôh ti krah klei hdĭp mrâo mrang, čiăng kơ anak čô êdei anei ăt hmư̆ nanao, mmuñ nanao leh anăn ktưn hưn kơ phŭn agha pô. Grăp blư̆ mmuñ, ñu amâo djŏ knŏng dôk yăl dliê kơ  sa mta klei ôh, ƀiădah lŏ mơĭt ai tiê, klei bi hdơr mơ̆ng ênuk êlâo mnuih Êđê hlăm klei mmuñ, ênai đĭng năm./.