Hlăm wăl anôk sang dlông, ti djiêu kpur pui dôk trơ̆ng blăk, pô mbruă mda asei Y Wôn Knul, ti ƀuôn Akŏ Dhông, ƀuôn hgŭm Ƀuôn Ama Thuôt, čar Dak Lak dôk yăl dliê klei khan kơ Mdrong Dam. Mta phŭn klei yăl dliê anei jing yăl dliê kơ klei mphŭn mrâo, klei hdĭp mơ̆ng êkei Mdrong Dam – sa čô jhŏng ktang hing ang êdi hlăm klei khan Êđê:  “Mdrong Dam jing anak H’Bia Knhĭ lehanăn êkei Dam Bhu mdrŏng sah. Mô̆ Mdrong Dam jing H’Bia Sun siam kƀăt. Klei siam mơ̆ng H’Bia Sun ngă kơ phung khua krĭng nač mơh. Jing sa čô thâo êdi, hing ang hlăm krĭng lăn, Mdrong Dam kreh hiu lua mnah, pŏk phai ƀuôn sang nao phă djăp krĭng….” Mơ̆ng klei yăl dliê mơ̆ng phung mbruă, sa wăl anôk hƀuê ênuk dưi mkŏ wĭt hŏng phung jhŏng ktang jiă knhuah djuê ana, hưn mdah klă klei hdĭp hlăm ƀuôn sang, dŭm mlan huă blăm mnăm thŭn hlăm knhuah dhar kreh mnuih djuê ana Êđê.

Êbeh 40 “yan ngă pưk hma” Y Wôn Knul mâo leh giăm mkrah wah klei hdĭp hrăm mbĭt hŏng wăl anôk dhar kreh klei khan. Ñu yăl dliê: Mơ̆ng hlăk dôk điêt, hlăk anăn ka thâo si jing klei khan snăn dŭm klei yăl dliê jiă knhuah êa mil dhar kreh dưi rah pla hlăm klei mĭn ñu lehanăn dưi kriê pioh kjăp hlăm ñu. Hlăm wưng nao hriăm kbưi hŏng sang, kbưi hŏng wăl anôk dhar kreh djuê ana, ñu msĕ si wơr hĕ jih klei khan ñu tuôm tuč leh. Truh kơ êdei anei, hlăk ñu mâo 30 thŭn, ñu lŏ wĭt hŏng ƀuôn sang lehanăn mâo klei găl lŏ “Bi mdih” dŭm klei khan hlăm klei mĭn, ƀrư̆ ƀrư̆ ñu hdơr. Snăn, ñu mâo wưng yăl dliê klei khan Mdrong Dam anăp mnuih ƀuôn sang.

Hlăk dôk điêt, hdĭp hlăm sang dlông, nao ti ya anôk kreh hmư̆ nanao ênai čing čhar, hmư̆ klei khan. Truh kơ prŏng, ñu thâo săng leh kơ grăp boh blŭ lehanăn thâo klei khan jing yuôm bhăn êdi. Kâo amâo thâo ôh si ngă aê aduôn pô dưi yăl dliê hĕ klei khan dlông msĕ snăn. Klei yăl dliê gơ̆ dlông, klă nik, ƀiădah dưi yăl dliê jăk msĕ snăn, mâo lu klei duê. Truh kơ prŏng hĭn mơh kâo lŏ khăp hĭn.

Dưi “hdĭp” hlăm wăl anôk dhar kreh klei khan jing hdră đru kơ pô mbruă Y Wôn Knul ăt msĕ mơh lu phung mbruă mkăn ti dŭm krĭng ƀuôn sang Lăn dap kngư dưi mjĕ lehanăn lŏ čuê dhar kreh djuê ana jăk siam anei. Klei anei mjing leh klei mdê mơ̆ng klei khan Lăn dap kngư hŏng dŭm klei khan mơ̆ng dŭm djuê ana mkăn tar rŏng lăn. Kyua amâo djŏ knŏng dưi djă pioh ti hră mơar, klei khan Lăn dap kngư dưi lŏ čuê hlăm klei hdĭp êpul êya hluê hdră yăl dliê, dưi kriê pioh hlăm klei mĭn mơ̆ng grăp čô mnuih ƀuôn sang lehanăn dưi mdah hlăm mmông bi mjĕ mjuk hlăm êpul êya.

Ti grăp djuê ana, klei khan mâo anăn pia mdê mdê, mnuih Êđê pia jing Khan, mnuih Jrai pia jing Hri, mnuih Mnông pia là Ot Ndrông amâo dah mnuih Bana pia Hamon. Khă snăn, klei msĕ hlăm mta phŭn klei khan jing mâo dŭm klei jing mơ̆ng djuê ana, hưn lač kơ dŭm hdră mblah mơ̆ng phung jhŏng ktang mâo bruă klam yuôm bhăn hlăm hdră răng mgang ƀuôn sang, bi kdơ̆ng hŏng phung jhat ƀai. Mnuih mâo yăl dliê hlăm klei khan amâo jiă knhuah hlei pô ôh, ƀiădah bi ala kơ klei čang hmăng mơ̆ng jih êpul êya, kơ dŭm hdră kdơ̆ng mblah kyua bruă yuôm bhăn. Kơiăng nai prŏng, nai prĭn Buôn Krông Tuyết Nhung, Sang hră gưl prŏng Lăn dap kngư brei thâo:

Grăp klei khan yăl dliê kơ sa mta klei djŏ tuôm kơ lu mta phŭn. Mâo dŭm klei yăl dliê djŏ tuôm kơ klei bi blah, bi mguôp ƀuôn sang, bi mguôp djuê ana. Mâo dŭm klei khan hưn lač kơ klei bi dôk ung mô̆, mâo dŭm klei khan bi êdah hdră mă bruă duh mkra pla mjing, đa đa bi êdah kơ klei hdĭp ai tiê klei mĭn klei đăo kơ yang adiê. Leh anăn ti tluôn anăn jing čiăng lačkơ klei jăk siam msĕ si drei dôk dlăng boh sĭt djŏ tuôm kơ klei hdĭp ala ƀuôn mơ̆ng dŭm djuê ana ti Lăn dap kngư.

Boh sĭt hlăm klei yăl dliê khan mâo yăl dliê jih hrue mlam, hlăm dŭm anôk kreh mkŏ mjing klei huă mnăm, thâodah hlăm klei djiê brŭ, jih jang mnuih bi kuh kŭm jŭm kpur pui. Pô yăl dliê hŏng klei ƀrư̆ ƀrư̆ yăl dliê êjai muiñ êjai jing klei khan đưm. Tui hlue hŏng mta phŭn mơ̆ng klei yăl dliê anăn, mnuih yăl dliê ktang đŏk thâo dah mdjĕ, pral thâo dah hmăr, tăp năng lŏ mñă wĭt hlue ênhiang muiñ, tăp năng ngă msĕ si đŏk mniê, lehanăn si đŏk êkei, tăp năng đŏk mơ̆ng yang ƀai, thâo dah đŏk mơ̆ng yang adiê. Jih jang klei yăl dliê anăn jing tui hlue mơ̆ng grăp čô hlăm klei yăl dliê anăn, snăn klei yăl dliê mâo bi êdah jih klei jing hlăm klei yăl dliê, êdu ktang, êmưt pral. Nanao msĕ snăn yơh, klei yăl khan đưm tăp năng dôk yăl dliê jih mlam, amâodah leh jih hrue anei truh hrue mkăn, tăp năng jih truh sa hrue kăm.

Klei muiñ khan kreh mnă wĭt mñă nao hlăm lu pruĕ. Klei lŏ mñă snăn čiăng kơ mnuih dôk hmư̆ hdơr, ƀrư̆ ƀrư̆ kma hlăm ai tiê, thâo ƀuh klei jăk mơ̆ng klei yăl dliê, mơ̆ng boh pia, boh blŭ. Klei mñă wĭt mñă nao snăn  lŏ đru kơ phung hđeh djă pioh. Pô mbruă Y Wang H Wing, ti buôn Triă, ƀuôn hgŭm Ea Tul, lač:

Kâo mơak leh mâo hdră êlan mơ̆ng knŭk kna kơ bruă lŏ wĭt mtô, pŏk adŭ mtô klei khan đưm, mtô tông čing, mtô klei duê. Ăt čang hmăng kơ dŭm gưl hđeh mrâo jih ai tiê bi thâo kriê pioh dŭm klei khan, klei due hŏng klei djăp ênŭm, čiăng lŏ mâo lu hĭn mnuih thâo kơ klei khan djuê ana pô.

Klei jing mơ̆ng klei khan đưm jing klei muiñ hlue klei duê, klei bi kmlah, tui hlue hŏng klei jing mơ̆ng klei yăl dliê amâodah klei dôk hdơr mơ̆ng pô yăl dliê. Yua dŭm klei bi hmô, klei bi hriêng kñăm lŏ mđĭ hĭn klei tŭ mơ̆ng klei yăl dliê. Pô ngă bruă ksiêm duah kơ dhar kreh djuê ana Linh Nga Niê Kđăm lač, mơ̆ng klei thâo hdơr pioh kjăp mơ̆ng pô yăl dliê, dưi kriê pioh leh dŭm klei yăl dliê khan yuôm bhăn hlăm yang ƀuôn.

klei khan đưm ti krĭng lăn dap kngư jing leh ngăn dưn yuôm bhăn, jăk êdi. Jing klei yăl dliê nao hlăm klei due, hlăm anăn yăl êjai muiñ êjai bi êdah sa hjiê dhar kreh yuôm bhăn êdi mơ̆ng anak mnuih čư̆ čhiăng, klei yuôm bhăn hlăm klei thâo bi khăp hlăm anăn bi êdah prŏng êdi, nao hlăm klei due, klei yăl dliê lehanăn klei muiñ.”

Phung thâo yăl dliê klei khan yap jing phung adôk djă pioh hjiê klei yăl dliê prŏng prĭn êdi mơ̆ng anăn mnuih lăn dap kngư. Êngao kơ klei thâo hdơr mơ̆ng yang adiê brei, pô mbruă lŏ thâo săng kơ klei bhiăn ƀuôn sang pô, găn leh lu hlăm djăp mta klei yăl dliê hŏng klei klă mngač sĭt. Kyuanăn boh phŭn mơ̆ng jih jang klei yăl dliê khan đưm yăl dliê kơ klei hing ang jăk, yăl dliê kơ klei jhŏng ktang, yăl dliê kơ klei mĭn kreh dhar mơ̆ng djuê ana, jing leh klei mơak kơ yang ƀuôn, mâo klei jih jang mnuih mpŭ. Msĕ si klei yăl dliê kơ    Dam San, Dam Yi, Dam Bhu, Dam Bha, Dam Noi, Buh Klông, Tiông, Jông, Jú,… Grăp mta klei yăl dliê khan anăn ñu siă suôr hŏng klei hdĭp hlăm yang ƀuôn, lač kơ djăp mta kơ adei tlang yang ƀuôn ti lăn dap kngư, dơ̆ng mơ̆ng anak mnuih, kơ yan adiê, dliê kmrơ̆ng, jih jang mnơ̆ng dhơ̆ng, hlŏng truh kơ klei jing mơ̆ng yan adiê, kơ hƀuê ênuk kơ dhar kreh.

Jing msĕ si sa hjiê prŏng kơ dhar kreh, snăn klei yăl dliê khan đưm, mâo ênoh mâo boh dlông, boh sui klei yăl dliê prŏng prĭn snăk. Tui si klei hâo mdah mơ̆ng knơ̆ng bruă ksiêm duah klei kreh knhâo yang ƀuôn Việt Nam, mơ̆ng klei tui duah, kriê pioh, čih mblang lehanăn bi lar jing hdruôm hră kơ klei yăl dliê đưm mâo ngă leh hlăm wưng thŭn 2001-2008 mâo čih pioh leh êbeh 800 mta klei yăl dliê mâo mă asăp hlăm 5.700 pŏk thep mă asăp, grăp boh thep sui hlăm brô 90’. Mbĭt hŏng anăn, ăt adôk mâo lu klei khan đưm ka mâo čih pioh jih ôh. Mơ̆ng thŭn 2014, klei khan đưm lăn dap kngư mâo leh phŭn bruă dhar kreh, mjuăt asei mlei lehanăn hiu čhưn ênguê dăp hlăm ênoh dhar kreh amâo mâo êdah klă mơ̆ng lăn čar. Ară anei, lu alŭ wăl ti lăn dap kngư hlăk dôk yua lu hdră kriê pioh, lŏ bi lar knhuah gru dhar kreh anei. Hŏng dŭm klei gĭr mơ̆ng dŭm alŭ wăl, srăng đru mguôp hlăm bruă kriê pioh, lehanăn lŏ bi lar mta dhar kreh djuê ana anei nao hlăm klei hdĭp ênuk ară anei.