Knăm mơak klei dưi mơ̆ng mnuih ƀuôn sang djuê ana Bahnar ti Lăn Dap kngư
Chủ nhật, 08:00, 31/08/2025 Pô mblang Y-Khem Niê/VOV Tây Nguyên Pô mblang Y-Khem Niê/VOV Tây Nguyên
VOV.Êđê- Ti krah krĭng čư̆ dliê Lăn dap kngư prŏng siam, Knăm mơak tŭ dưi “Koh xa Tơdrăng” mơ̆ng mnuih ƀuôn sang Bahnar, jing sa hlăm dŭm knăm mơak jăk siam, jiă knhuah hƀuê ênuk, ai tiê klei mĭn lehanăn knhuah dhar kreh jăk siam.

Knăm mơak klei dưi mơ̆ng mnuih ƀuôn sang djuê ana Bahnar mâo mkŏ mjing ti sang Roong jign anôk jih jang mnuih ƀuôn sang bi kƀĭn. Hlăm knăm anăn mâo phung khua mduôn kiă kriê, kbâo jing mnơ̆ng ngă yang, mâo khua mduôn Y Thành, ƀuôn  K’Dung, ƀuôn hgŭm H’Ra, čar Gia Lai, brei thâo:

 “Knăm mơak mâo mă klei dưi (Koh xa Tơdrăng) mâo mkŏ mjing leh dưi hŏng phung roh. Mnuih ƀuôn sang čuh kbao ngă yang, hmăng hmưi mâo klei êđăp ênang. Kbao brei mâo kbao jŭ, prŏng siam mâo ki khuăt dlông hlăm brô êbeh kơ sa kgam, amâo mâo ngă yang ôh kbao mduôn, thâodah kbao kô̆.”

Êlâo kơ mkŏ mjing klei ngă yang, tui si klei khua mduôn mbha bruă, sa êpul phung êkei leh mâo găp djuê, nao tui duah kbao. Bi sa êpul hđeh êdam suaih pral nao hlăm dliê koh kyâo, khăt hwiê, phung mduôn lehanăn mnuih khua thŭn mkăn ngă klei bră, mdơ̆ng gơ̆ng drai ti anăp sang Roong.

Tơdah jih jang djăp mta bruă mâo mprăp leh, phung êkei êdam mă klei bră ka kbao ti gơ̆ng drai. Mmông anei mâo ênai hgở, ênai čing dơ̆ng kwang hưn mthâo kơ knăm mơak mâo klei dưi mkŏ mjing. Phung khua mduôn djă akŏ êpul ghat, nao mđrĭng hŏng ênai čing, kdŏ jŭm gơ̆ng drai. Truh mmăt, phung êkei êdam mkŏ mjing klei tông čing, kdŏ čhuang amâo mâo mdei, amâo mâo brei kbao čuôn ôh, kñăm bi êdah klei ktang mơ̆ng mnuih mâo klei dưi.

Truh aguah hrue êdei, leh ƀlĕ yang hrue, sa čô khua mduôn nao mkŏ mjing klei hưn mdah pŏk knăm:

 “Ơ Yang! Yang čư̆, yang êa!... ară anei mnuih ƀuôn sang iêo phung yang hriê tŭ mă mnơ̆ng ngă yang, hrie ƀơ̆ng kbao, mnăm kpiê hŏng mnuih ƀuôn sang. Akâo kơ phung yang mgang brei ƀuôn sang, kơ phung êkei mâo klei suaih pral kjăp ktang, kơ phung mniê kreh kruiñ, mbruă pưk hma, dưi găn jih klei jŭ jhat, dưi hŏng klei yan adiê ngă, roh gah…Ơ Yang!”

 Leh khua mduôn riu yang, asăp ki kwang, ênai čing bi krăp kwang hlăm bŏ čư̆ dliê. Sa čô hđeh êdam prŏng ktang, djă kju, amâodah sa ƀĕ đao nao kdŏ jŭm gơ̆ng drai, ngă klei bhiăn tlŏ kbao hŏng asăp ur driâo mđring hŏng ênai čing mơak mâo klei dưi… leh mâo tlŏ kbao, kbao dưi dưm ti dlông knưl lŏ mâo dŭm knhuang hlăm klei bhiăn mkŏ mjing. Asei kbao mâo tă kđeh ăm čim mbha kơ jih jang mnuih ƀơ̆ng.

Truh adiê dơ̆ng tlam knăm mkŏ mjing dơ̆ng nao hlăm klei mơak hĭn. Tui si ênai čing, phung khua mduôn hlăm ƀuôn ghat jŭm gơ̆ng drai anôk dưm boh kŏ kbao, diñu yua đao, thâo dah kju tlŏ ti boh kŏ kbao mâo tlâo blư̆. Anei jing bruă ngă čiăng mka tĭng kơ klei hdĭp mgi dih, pioh đru kơ mnuih ƀuôn sang prăp êmiêt čhuang hlăm gưl mrâo.

Leh ruĕ jih knhuang ngă yang, ti anăp sang roong, phung êkei êdam mniê êra hŏng kdrăp djuê ana pô bi kdŏ čhuang. Hŏng mnuih Bahnar “Knăm mơak klei dưi” jing knăm prŏng kơ ƀuôn sang, Đinh Pơr, plei Pông, ƀuôn hgŭm Chư A Thai, čar Gia Lai, yăl dliê:

 “Hlăm hrue mkŏ mjing knăm mơak klei dưi, jih jang mnuih hlăm ƀuôn nao bi kƀĭn ti sang roong hơ̆k mơak, čuh kbao ngă yang. Jih jang mnuih nao sơăi. Đru bi tŭk knă, mđrăm mbĭt hŏng hrue mơak…”

Amâo mâo djŏ knŏng klei bhiăn tui si yang adiê, knăm mơak klei dưi lŏ jĭng wưng kơ jih jang mnuih lŏ bi hdơr kơ hƀuê ênuk, lŏ yăl dliê jih jang klei tŭ jing mơ̆ng aê aduôn atâo atiêt, klei jhŏng ktang mơ̆ng ƀuôn sang pô. Kyuanăn, phung hđeh dưi mrâo lŏ mjut mjing ai tiê knhuah gru pô đưm. Đinh Chích, ti Plei Pông, ƀuôn hgŭm Chư A Thai, čar Gia lai, lač:

 “Leh phung kahan dwĭt leh mơ̆ng klei dưi hlăm klei bi blah. Mnuih ƀuôn sang nâo kkuh drông, mkŏ mjing klei hơ̆k mơak kơ phung kahan ti sang roong. Ngă yang kbao, hơêč hmưi kơ diñu mâo klei suaih pral, hdĭp êđăp ênang. Anei jing hdră mnuih ƀuôn sang čiăng mtă mtăn kơ anak čô djă pioh nanao knhuah gru dhar kreh pô kơ mgi dih”.

Ară anei, klei hdĭp leh bi mlih, klei bi blah amâo lŏ mâo ôh, Knăm mơak klei dưi ăt dôk djă pioh mse si sa kdrêč mơ̆ng dhar kreh djuê ana. Amâo lŏ mâo klei bi knăl kơ klei bi blah ôh, knăm anei knŏng bi êdah klei hdơr knga, mơak ƀuôn sang mâo klei êngiê, amâodah hơ̆k mơak kơ yan buh pla mâo boh mnga. Hŏng klei mtluk mltak mơak mñai ênai čing čhar, khua mduôn A Yó, ƀuôn Piơm, ƀuôn hgŭm Đak Đoa, čar Gia Lai, brei thâo:

 “Knăm ngă yang mơak klei dưi jing knăm mơ̆ng knhuah gru đưm mnuih Bahnar. Knăm anei čang hmăng kơ anak čô thâo săng mâo dhar kreh djuê ana, lehanăn djŏ pioh dŭm knhuah gru dhar kreh jăk siam, mnuih ƀuôn sang thâo bi mguôp, mâo klei suaih pral nanao, duh ƀơ̆ng đĭ kyar, djŏ boh mnga”.

Knăm mơak klei dưi (Koh xa kơpô Tơdrăng) mơ̆ng mnuih djuê ana Bahnar amâo mâo djŏ knŏng jing sa bruă dhar kreh ƀiădah lŏ jing êlan bi mguôp mđĭ ai mơ̆ng ênuk đưm hŏng ênuk ară anei, lehanăn wăt kơ êdei anăp. Anăn jing anôk lŏ mpŭ mni kơ knhuah gru klei jhŏng ktang, anôk bi mguôp ƀuôn sang, lehanăn jing klei bi klă kơ ai hdĭp ktang phĭt mơ̆ng dhar kreh djuê ana Bahnar ti krah čư̆ dliê êa hing ang./.

Pô mblang Y-Khem Niê/VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC