Ti gŭ adiê mđiă mtrang, khua mduôn Đinh Chuyên, ti ƀuôn Mơhra Đáp, dôk mdêč čing đưm mơ̆ng ƀuôn. Ñu brei thâo, dŭm boh čing anei siă suôr hŏng ƀuôn dŭm êtuh thŭn, jing mnơ̆ng yuôm bhăn mơ̆ng aê aduôn pô đưm êlâo. Grăp aguah, mduôn Đinh Chuyên kreh lui mmông mtô kơ dua êpul tông činh hlăm ƀuôn, boh nik êpul êdam êra mda asei mkăp kơ phung tuê hiu čhưn ênguê. "Jih jang mnuih ƀuôn sang Bahnar tinei lač jăk kơ Đảng lehanăn Knŭk kna mjing klei găl kơ mnuih ƀuôn sang mđĭ kyar bruă hiu čhưn ênguê êpul êya, bruă mă êlâo adih kâo ka thâo. Ară aei, hlăk hdră hiu čhưn ênguê mâo leh snăn kâo gĭr mtô kơ phung anak čô thâo tông čing raih čiăng mkăp kơ tuê hiu čhưn lehanăn kriê pioh dhar kreh djuê ana đưm mnuih Bahnar pô”.

Ƀuôn Mơhra Đáp mâo lu mnuih Bahnar. Tơdah êlâo adih, mnuih ƀuôn sang knŏng mưng hŏng bruă pưk hma snăn dŭm thŭn hŏng anei, mnuih ƀuôn sang thâo lehanăn mưng hŏng bruă mrâo, jing: Ngă bruă hiu čhưn ti buôn sang pô. Gru hmô ngă bruă hiu čhưn ênguê anei amâo djŏ knŏng đru kơ mnuih ƀuôn sang lŏ mâo hnư hrui wĭt ƀiădah lŏ đru kơ mnuih ƀuôn sang lŏ mâo hdră duh ƀơ̆ng hŏng knhuah dhar kreh đưm êlâo.

Mơ̆ng hdră mđĭ kyar bruă hiu čhưn ênguê, phung êkei êdam mniê êra lŏ čuê leh bruă hrĭ mñam, pơ̆k mñam mơ̆ng đưm lehanăn thâo mkra dŭm kdrăp tông ayŭ djuê ana đưm msĕ si brô̆ goong, t’rưng, kni, klông pŭt… Boh nik, čiăng mđĭ kyar bruă hiu čhưn ênguê, mnuih ƀuôn sang tinei dưi mjuăt bi hriăm klei thâo kơ bruă hiu čhưn ênguê. Mơ̆ng anăn, ba yua tŭ dưn hlăm hdră mđĭ kyar bruă hiu čhưn ênguê êpul êya. Ayŏng Đinh Phớt, mnuih ƀuôn sang hlăm ƀuôn brei thâo:"Leh mâo hdră kčah ngă bruă hiu čhưn ênguê snăn mơ̆ng khua mduôn truh kơ mnuih ƀuôn sang hlăm ƀuôn hơ̆k mơak, mơ̆ng anăn ƀuôn mkŏ mjing leh sa êpul tông čing, sa êpul pơ̆k mñam mnơng, sa êpul krah mkra rup, sa êpul thơ̆ng drông tuê hiu čhưn ênguê. Jih jang bruă hiu čhưn ênguê hmei hriăm mơ̆ng krĭng mkăn. Dŭm hdră hiu čhưn ênguê mđĭ leh hnư hrui wĭt kơ mnuih ƀuôn sang”.

Gru hmô hiu čhưn ênguê êpul êya ti Mơhra Đáp ba leh klei tui ksiêm jăk kơ phung tuê hiu čhưn ênguê hkuê hdră: Mdah tông čing, tui ksiêm kơ klei khan, bruă pơ̆k mñam lehanăn ƀơ̆ng mnơ̆ng djuê ana. Ayŏng Đặng Ngọc Huy, tuê hiu čhưn mơ̆ng ƀuôn prŏng Hồ Chí Minh bi mni klei jăk siam mơ̆ng dhar kreh hlăm krĭng ƀuôn sang. “Hlăk dŭm krĭng mkăn gĭr krŭ wĭt snăn tinei ăt dôk hrông boh tŭ yuôm msĕ đưm. Lehanăn mnuih ƀuôn sang tinei mâo klei thâo săng hlăm bruă kriê pioh boh tŭ yuôm dhar kreh mơ̆ng djuê ana pô lehanăn thâo săng kơ boh tŭ, hnơ̆ng čuăn čiăng mkăp kơ tuê hiu čhưn hlăm êdei anăp.

Ngă bruă hiu čhưn ênguê yang ƀuôn, hŏng knhuah gru dhar kreh djuê ana pô, anei jing klei lu mnuih ƀuôn sang mơak êdi. Kyua hŏng knhuah gru dhar kreh djuê ana pô anei yơh ti  Mơhra Đáp hlăk mâo lu tuê hriê čhưn.

Hlăm dŭm hrue adiê mđiă siam, mnuih ƀuôn sang djuê ana Bana hŏng klei mơak thâo drông tue hriê mơ̆ng Hà Nội. Lê Thị Phương lač, kâo mbĭt hŏng lu mnuih lông ƀơ̆ng điŏ brông êun hlăm đĭng, mâo mnŭ ăm lehanăn kpiê čeh mâo mnâu kpei dliê, lehanăn hmư̆ dŭm klei tông čing:

 “Anei jing gưl tal êlâo kâo truh kơ Gia Lai, ăt jing gưl tal êlâo kâo hmư̆ čing čhar mơ̆ng lăn dap kngư. Lehanăn boh nik mâo phung mah jiăng điêt anei mdah, ƀuh bŏ hŏng klei jăk êdi, êđăp ênang jăk jĭn êdi ƀuh.”

Knhuah gru dhar kreh djuê ana jing leh êlan kơ klei mđĭ kyar mrâo, ƀuôn Mơhra Đáp mâo leh čar Gia Lai (hđăp) duh bi liê mkŏ mjing sa bruă bi hmô kơ klei mđĭ kyar bruă kriê pioh klei hdĭp mda ala ƀuôn anak ƀuôn sang Bana. Bruă anei dôk hlăm hdră kriê pioh, mđĭ bi lar knhuah gru dhar kreh, hŏng klei mđĭ kyar bruă hiu čhưn ênguê wưng thŭn 2021-2025.

Mbĭt hŏng ƀuôn Mơhra Đáp, čar Gia Lai mâo mkŏ mjing leh dŭm boh ƀuôn hiu čhưn ênguê yang ƀuôn mơ̆ng mnuih djuê ana Bana hlăm krĭng anei, mâo dŭm boh ƀuôn  Kdang, Stơr (ƀuôn hgŭm Tơ Tung), ƀuôn Kon Bông (ƀuôn hgŭm Đak Rong) lehanăn ƀuôn Chiêng (ƀuôn hgŭm Kbang). Khua mduôn Đinh Mưnh, ƀuôn Mơhra Đáp, brei thâo: Kleihdĭp mda mnuih djuê ƀiă tinei mâo leh mmông găl mđĭ kyar knhuah gru pô hlăm klei thâo drông tue.

 “Hmei mprăp homestay jing sang krum pioh kơ tue đăm mdei, gŏ sang srăng knă êsei hlue knhuah djuê ana pô hŏng braih mdiê hma, mă kan hlăm hnoh êa, kă kpiê čeh jum tue, lehanăn kưt muiñ… snăn tue mơak, tue khăp. Tue truh hlŏng đăm ti sang diñu čiăng. Kâo jing khua mduôn, kâo mâo bruă klam mbĭt hŏng mnuih ƀuôn sang brei mâo klei thâo gĭr”.

Jing pô kăp đru kơ mnuih ƀuôn sang mđĭ kyar bruă hiu čhưn ênguê yang ƀuôn, amai Trần Thị Bích Ngọc, brei thâo, bruă kriê pioh knhuah gru dhar kreh mâo leh mơ̆ng đưm hlăk dôk bi mđing uêñ pioh kơ mnuih ƀuôn sang mđĭ kyar bruă hiu čhưn ênguê hŏng klei kjăp:

 “Hŏng bruă hiu čhưn ênguê yang ƀuôn, snăn mơ̆ng dŭm knhuah gru pô mâo leh mnuih ƀuôn sang lŏ dơ̆ng bi kơru msĕ si tông čing, bruă hrĭ mñam, bruă pơ̆k giêng. Mnuih ƀuôn sang gĭr bi kriê pioh dŭm klei tŭ dưn yuôm bhăn, mbĭt anăn mđĭ kyar bruă hiu čhưn ênguê êjai, mơ̆ng đru kơ bruă mđĭ kyar klei duh mkra hlăm klei hdĭp mda mnuih ƀuôn sang hlăm ƀuôn.”

Amâo mâo djŏ hjăn dŭm boh ƀuôn ngă bruă hiu čhưn ênguê, ƀiădah hlăm dŭm boh ƀuôn hgŭm mâo mnuih djuê ƀiă, snăn bruă bi kriê pioh nao mđrĭng hŏng bruă mđĭ kyar hiu čhưn ênguê hlak dôk mkŏ mjing ti Gia Lai. Trần Xuân Nam, K’iăng khua anôk bruă ngă hră mơar kơ mnuih ƀuôn sang ƀuôn hgŭm Kbang brei thâo:

 “Dŭm boh ƀuôn mâo leh klei čŏng pô, kriê pioh knhuah gru dhar kreh djuê  ana Bana. Mbĭt anăn, hmei lŏ bi lar dŭm knhuah gru dhar kreh djuê ana nah dưr mâo  Mông, Tày čiăng kơ jih jang dŭm dhar kreh hlăm krĭng bi lu jơr hĭn. Boh nik hlăm yan mnga akŏ thŭn, ƀuôn hgŭm bi mkŏ mjing knăm mơak yan mnga, ieo jak dŭm boh ƀuôn mnuih djuê ana Bana bi mkŏ mjing tông čing čhar. Mơ̆ng anăn dŭm boh ƀuôn hlăm alŭ wăl mâo klei thâo săng bi răng kriê, djă yua.”

Mbĭt hŏng dŭm klei knŭk kna duh bi liê, mnuih djuê ƀiă ti Gia Lai hlăk dôk bi kriê pioh dŭm knhuah gru jăk siam, nao mđrĭng hŏng bruă duah ƀơ̆ng mơ̆ng bruă anei. Đinh Đình Chi, Khua adŭ bruă dhar kreh hâo hưn kdriêk Kbang, čar Gia Lai (hđăp), mơak yăl dliê:

 “kriê pioh mđĭ bi lar knhuah gru dhar kreh mnuih ƀuôn sang alŭ wăl, bi mguôp hŏng dŭm alŭ wwăl mkăn mkŏ jing êlan jăk kơ bruă hiu čhưn ênguê. Mâo lu phung tue truh, mjing klei duah ƀơ̆ng jăk kơ mnuih ƀuôn sang, phŭn tal êlâo bkơru bruă djuê ana pioh kơ bruă hiu čhưn ênguê, lehanăn mă bruă hiu čhưn ênguê mơh rông knhuah gru dhar kreh, bi mklin jih jang knhuah gru mjing bruă knuă mă kơ mnuih ƀuôn sang."

Hŏng dŭm klei gĭr bi kriê pioh lehanăn mđĭ bi lar knhuah gru djuê ana pô đưm, ƀuôn Mơhra Đáp ƀrư̆ ƀrư̆ jing leh gru mngač hlăm hla kak kơ bruă hiu čhưn ênguê yang ƀuôn ti lăn dap kngư anei. Anei mâo mâo djŏ knŏng sa anei ôh mâo phung tue truh ksiêm duah kơ knhuah gru dhar kreh djuê ana Bana ƀiădah dưi lŏ bi knăl kơ klei thâo bi mguôp mbĭt dŭm knhuah gru dhar kreh pioh kơ bruă mđĭ kyar hiu čhưn ênguê hŏng klei kjăp./.