Thŭn hriăm mrâo truh, bruă hriăm amâo lŏ đei mâo mmông wăn ƀiădah 17 čô hlăm êpul tông čing hđeh ti ƀuôn Pleiku Roh (ƀuôn hgŭm Pleiku, cả Gia Lai) ăt lui mmông gĭr nao hriăm tông čing. Pô mbruă Siu Thưm, kkiêng thŭn 1983 ăt hnêč bruă sang čiăng nao mtô phung hđeh. Dăl 18 thŭn pŏk adŭ mtô tông čing amâo mă prăk ti ƀuôn Pleiku Roh, ñu dưi mkŏ mjing leh 3 êpul tông čing ti ƀuôn, mkăp kơ phung khua thŭn, phung êdam êra lehanăn phung hđeh. Dŭm êpul tông čing ƀuôn Pleiku Roh kreh nao bi ala čar Gia Lai nao mdah ti lu hdră hưn mthâo kơ dhar kreh hlăm lehanăn êngao ala čar.

“Kâo mtô kơ phung hđeh čiăng kơ êdei anei diñu amâo wơr ôh kơ phŭn agha ana hruê̆ pô, amâo luič ram oh êpul tông čing. Kâo ăt gĭr mđĭ ai phung hđeh, čiăng kơ phung hđeh gĭr kriê pioh kjăp knhuah dhar kreh čing čhar lehanăn dŭm kdrăp tông ayŭ djuê ana, kdŏ čhoang, čiăng kơ êdei anei tơdah mâo klei mkŏ mjing knăm mơak snăn mâo leh êpul kăp tông, mmông anăn pral pô lŏ hriăm, thâo tông raih leh dưi nao mdah ti dŭm knăm mơak”.

        Kbưi hŏng ƀuôn hgŭm Pleiku giăm 90 km, să Tơ Tung – ƀuôn sang Pô JHŏng ktang Núp – jing sa hlăm dŭm krĭng lăn êdah êdi hlăm hdră kriê pioh wăl anôk dhar kreh čing čhar. Grăp boh ƀuôn Bahnar tinei mâo ƀiă êdi 1 êpul tông čing, lŏ bi ƀrơ̆k mdih knhuah gru hlăm dŭm knăm mơak, ngă yang hlăm êpul êya.

Klei yuôm bhăn ară aneu jing ti dŭm gŏ sang, čing jing ngăn dŏ yuôm bhăn, siă suôr hŏng djuê ana, hŏng găp djuê ênuê êpul. Ayŏng Đinh Hdot ti ƀuôn S’Tơr, mâo 13 boh čing đưm brei thâo: Čing jing kdrông mkŏ hŏng mngăt ai tiê, krơ̆ng kjăp klei čing čiăng bi êdah klei mpŭ hŏng aduôn aê pô mơ̆ng đưm êlâo.

 “Grăp rĭng čing mâo boh prŏng mdê mdê. Ƀuôn sang mâo klei bi kuôl ung mô̆, knăm mơak huă êsei mrâo knhal jih thŭn amâo dah tông čing čiăng čhưn mơak, kdŏ mmuñ, tông jih hruê mlam”.

        Hrăm mbĭt hŏng dŭm boh ƀuôn Gia Lai kriê kjăp knhuah gru, Lê Thanh Sơn – kơiăng khua bruă Đảng, Khua anôk bruă sang čư̆ êa să Tơ Tung brei thâo: Bruă kriê pioh lehanăn mđĭ lar boh tŭ yuôm wăl anôk dhar kreh čing čhar dưi bi mklă jing bruă klam phŭn hlăm hdră êlan mđĭ kyar bruă hiu čhưn ênguê êpul êya lehanăn hiu čhưn bruă lŏ hma mơ̆ng alŭ wăl. Hdră mtrŭn Klei bi kbĭn bruă Đảng să wưng thŭn 2025 – 2030 bi sĭt leh mta kñăm anei hŏng lu hdră msir klă sĭt. Hlăm wưng ti anăp, să srăng hluê ngă hdră ksiêm yap dŭm rĭng čing đưm; krŭ wĭt dŭm knăm mơak djuê ana mơ̆ng đưm msĕ si knăm mơak mdiê mrâo, knăm bi mnuh êman, akâo klei êđăp ênang, … čiăng ênai čing lŏ dơ̆ng kwang nanao hlăm klei hdĭp êpul êya; đru krơ̆ng kjăp hdră bi mjĕ mjuk dhar kreh – knăm mơak, đru mguôp mjing grŭ kruăk jak iêu lu phung tuê hiu čhưn ênguê.

 “Alŭ wăl mâo hdră kčah bi mklă dŭm knăm mơak mơ̆ng mnuih ƀuôn sang, mđrĭng hŏng anăn mkŏ mjing hruê mơak tông čing čhar, bi lông êjai – kriê pioh êjai, đru mđĭ lar knhuah dhar kreh, jak iêu dŭm sang hră, anôk bruă mâo djăp klei thâo čiăng mjuăt bi hriăm, ktrâo lač kơ hdră tông čing lehanăn jak phung mbruă nao mtô mdêč čing.

Kluôm čar Gia Lai ară anei mâo giăm 5.000 rĭng čing, 600 êpul bruă dhar kreh – kdŏ mmuñ mguôp hŏng čing čhar, mâo dŭm êbâo čô mbruă, phung mniê, êdam êra, phung hđeh hriăm hră nao hgŭm kriê pioh, mđĭ lar boh tŭ yuôm knhuah gru. Čar mkŏ mjing leh lu hdră mguôp hŏng bruă kriê pioh kjăp dhar kreh čing čhar hŏng hdră mđĭ kyar bruă hiu čhưn ênguê êpul êya, msĕ si Festival Čing čhar, hdră “Čing čhar hruê knhal jih hruê lăm”, amâo dah “Knhuah siam dhar kreh – kriê pioh čing čhar”, bi êdah jăk siam wăl anôk krĭng ƀuôn sang Lăn dap kngư hlăm grăp aguah knăm kjuh, mjing gru kruăk jăk siam hlăm hdră hiu čhưn dhar kreh mơ̆ng čar.

        Mđrĭng hŏng anăn, Gia Lai ba mdah leh Hdră kriê pioh lehanăn mđĭ lar Wăl anôk dhar kreh čing čhar Lăn dap kngư wưng thŭn 2023–2025, mđing kơ bruă krŭ wĭt dŭm knăm mơak djuê ana mơ̆ng đưm, pŏk adŭ mtô bi hriăm tông čing kơ phung hđeh lehanăn mtrŭt mdĭ bruă hưn mthâo knhuah gru, kñăm ba wăl anôk dhar kreh čing čhar jing sa klei bi êdah jăk siam hlăm hdră hiu čhưn ênguê mơ̆ng Gia Lai, mbĭt anăn đru kơ mnuih ƀuôn sang djuê ƀiă lŏ mâo hdră duh ƀơ̆ng hơĭt kjăp mơ̆ng knhuah gru pô mâo mtam.

        Lê Thị Thu Hương – Kơiăng khua Knơ̆ng bruă Dhar kreh, Mjuăt ktang asei mlei lehanăn Hiu čhưn ênguê čar Gia Lai – brei thâo, knhuah gru čing čhar srăng lŏ dơ̆ng mđĭ lar hĭn hlăm wưng ti anăp.

         “Čar ba mdah leh Hdră kriê pioh, mdĭ lar boh tŭ yuôm dhar kreh čing čhar hlăm wưng thŭn 2023–2025. Ti anăp anei, Knơ̆ng bruă srăng đru kčĕ hŏng Knơ̆ng bruă sang čư̆ êa čar ba mdah hdră bruă wưng thŭn 2026–2030. Grăp thŭn, Knơ̆ng bruă srăng đru kčĕ hŏng Knơ̆ng bruă sang čư̆ êa čar mkŏ mjing dŭm adŭ mtô čing, mjing ênuk gưl mrâo thâo kơ hdră tông, mdêč čing; ksiêm dlăng, đru kčĕ hŏng Phŭn bruă Dhar kreh, Mjuăt ktang asei mlei lehanăn Hiu čhưn ênguê tŭ yap bi mklă Anăn knăl Pô mbruă Êdah kdlưn hlăm bruă čing čhar”.

Hlăm ai hdĭp ênuk ară anei, ti dŭm krĭng mnuih djuê ƀiă Gia Lai, ênai čing čhar ăt kwang nanao hlăm klei hdĭp – jing klei bi êdah klă kơ ktuê êlan krơ̆ng kjăp knhuah dhar kreh jăk siam mơ̆ng êpul êya dŭm djuê ana čar Gia Lai. Knhuah gru anei hlăk mâo êpul êya lehanăn anôk bruă kđi čar alŭ wăl mđing dlăng, bi mđĭ lar./.

-Ăt msĕ hŏng Gia Lai, bruă kriê pioh knhuah gru dhar kreh čing čhar pioh mđĭ kyar bruă hiu čhưn ênguê hlăm yang ƀuôn, ăt hlăk mâo mnuih ƀuôn sang anak Êđê ti čar Daklak dưn yua jăk. Lŏ bi čuê djă ngăn dưn yuôm bhăn, čŏng bi yăl dliê dŭm dhar kreh djuê ana pô, anei jing dŭm hdră jăk mkŏ knhuah gru dhar kreh čing čhar lăn dap kngư hlăm bruă hiu čhưn ênguê knhuah gru mâo djă yua lehanăn dưi bi lar.

Kjăp ai tiê mdêč dŭm ênhiang tông čing ti anăp tue êgar, lehanăn mdar fim, mă rup dŭm bruă dhar kreh, lehanăn bi kah mbha hlăm hla pŏk yang ƀuôn,  Y Justin Adrơng, ti ƀuôn Krơ̆ng Prŏng A, ƀuôn hgŭm Tân An, čar daklak, hŏng klei mơak yăl dliê. Y Justin brei thâo:

      “Kâo mâo hriăm leh klei tông čing, lehanăn hriăm mă rup, mdar fim pioh hưn mdah kơ čing čhar, jing jăk êdi hŏng kâo lehanăn hŏng jih jang mnuih ƀuôn sang dŭm djuê ana ti Lăn Dap kngư dôk djă yua dhar kreh čing čhar. Mâo dŭm pŏk rup amâodah thâo ya mta, msĕ si pioh mdar rup, mă rup dưi mă rup anăn, video anăn čiăng kơ hmei kriê pioh, lehanăn lŏ bi kah mbha hŏng pô mkăn”.

Klei yua rup pioh yăl dliê kơ dhar kreh djuê ana pô, lŏ pia jing Photo Voice, jing sa hlăm dŭm klei thâo săng mâo leh anôk bruă knhuah gru dhar kreh, dôk hlăm phŭn bruă dhar kreh, mjuăt asei mlei lehanăn hiu čhưn ênguê mâo ngă ti Daklak mơ̆ng knhal jih thŭn 2024 hŏng dŭm bruă mkŏ knhuah gru “Jing anôk kơ dhar kreh čing čhar Lăn dap kngư hlăm bruă hiu čhưn ênguê, kơ knhuah gru Ƀuôn Ama Thuôt – Daklak”.

Mbĭt hŏng anăn, phung hriăm brei thâo bi raih tông čing, thâo mdêč knah, lŏ ksiêm hriăm dŭm ênhiang čing đưm anak Êđê pô… Y Bây Kbuôr, ti ƀuôn Kmrơ̆ng Prŏng A, Ƀuôn hgŭm Tân An, čar daklak brei thâo:

 “Êlâo dih dŭm ênhiang tông čing anak Êđê, ka mâo klei hriăm msĕ si ênuk ảă anei ôh . Kâo ƀuh phung hđeh ară anei hriăm mâo pruĕ êlan hĭn, thâo ksiêm duah kơ boh yuôm mta čing čhar mnuih ti Lăn Dap Kngư, diñu thâo lehanăn tui hriăm dŭm ênhiang tông čing mơ̆ng aê ama pô êlâo”.

        Hdră bi hmô mkŏ knhuah gru anôk dhar krteh čing čhar hŏng bruă hiu čhưn ênguê jing bruă ngă dôk hlăm mta bruă mrô 6, mơ̆ng hdră ala čar kñăm mđĭ kyar klei duh mkra ala ƀuôn krĭng mnuih djuê ƀiă lehanăn krĭng čư̆ čhiăng, wưng thŭn 2021-2030.

Mbĭt hŏng Daklak, mâo dŭm boh adŭ mjuăt bi hriăm ăt mkŏ mjing leh ti dŭm boh čar   Gia Lai, Kon Tum êlâo dih lehanăn Tây Ninh, pioh kơ mnuih ƀuôn sang djăp djuê ana. Bruă mtô bi hriăm anăn mâo phung mbruă, lehanăn kjăp mâo kơhưm hlăm ƀuôn sang, ktrâo atăt mtô bi hriăm. Tui si Nai prĭn Nguyễn Thị Thu Trang, Sang hră gưl prŏng Văn hóa ɃP. Hồ Chí Minh, klei anei đru leh mnuih ƀuôn sang mprăp klei thâo săng, dưn yua knhuah gru dhar kreh mjing bruă duah ƀơ̆ng, lehanăn bi kriê pioh knhuah djuê ana pô:

 “Klei bi mguôp plah wah dŭm yang ƀuôn mâo knhuah gru dhar kreh msĕ, klei mkŏ plah wah dŭm gưl hlăm sa yang ƀuôn, lehanăn jih jang yang ƀuôn bi êdah klei blŭ pô, čŏng bi yăl dliê kơ dŭm dhar kreh pô. Amâo lŏ mâo pô mkăn ôh, asei mnuih ƀuôn sang anak Ê Đê srăng jing pô yăl dliê kơ ƀuôn sang pô hŏng klei ênŭm hĭn, jăk hĭn, klă mngač hĭn, lehanăn mơ̆ang anăn mơh thâo klam kjăp hĭn kơ knhuah gru dhar kreh ƀuôn sang pô.”

Amâo mâo djŏ knŏng mđĭ klei thâo săng kơ bruă kriê pioh lehanăn bi lar klei tŭ dưn mơ̆ng knhuah gru dhar kreh čing čhar Lăn dap kngư – klei hing kơ yang ang kơ čư̆ dhar kreh amâo mâo êdah klă anei, jing bruă lŏ mkŏ knhuah gru pioh kơ bruă hiu čhưn ênguê, mjing ai hdĭp mrâo kơ dhar kreh čing čhar hlăm klei hdĭp ênuk ară anei. Dưn yua jih dŭm klei găl mơ̆ng kdrăp mrâo, lehanăn hla pŏk yang ƀuôn, grăp čô mnuih dưi bi klin, dưi bi mkŏ lehanăn mjing dŭm mta klei jing jăk kơ klei hdĭp mơ̆ng yang ƀuôn pô, mơ̆ng anăn đru lŏ bi kjăp hĭn bruă kriê pioh dŭm knhuah gru dhar kreh jăk siam mơ̆ng grăp djuê ana./.