Ênai jăk siam, yuôm bhăn ƀiădah kdrăm kơah mơ̆ng ênai čing,  kwang mơ̆ng ênai ting ning, êdu êun ƀiădah kwang snăk mơ̆ng brô̆ klông put; mgei ai ttiê mơ̆ng ênhiang mmuuñ djuê ana Sêdang jiă kma leh hlăm Thiap mơ̆ng hlăk dôk điêt. Leh truh kơ prŏng, Thiap, ti ƀuôn Kon Wang, să Tân Tiến, čar Dak Lak, dưi ngă leh klei pô čang hmăng:

“Hlăm brô 2005, kâo duah phung mbruă hlăm ƀuôn čiăng hriăm tông čing. Kyua klei khăp kâo gĭr hriăm, leh mâo leh klei thâo tal êlâo. Truh ară anei kâo mtô leh  anăn mkŏ mjing leh 4 êpul tông čing, hlăm anăn mâo 2 êpul tông čing hlăk khua leh anăn 2 êpul tông čing hlăk krah. Kâo mtô hŏng klei hur har pô, amâo mâo klei kpĭ amâodah kyua klei tŭ dưn kơ prăk kăk ôh. Tơdah hmư̆ ênai čing ngă kơ kâo hur har, mơak mñai, amâo dưi dôk hơĭt ôh. Kyua anăn, kâo amâo dưi bi luč ôh ênai čing čhar aduôn aê pô hlăk đưm”.

Ară anei, pô mbruă Thiap dưi jao bruă răng kriê leh anăn pioh dua rĭng čing đưm ti ƀuôn, mâo: sa rĭng čing Hlêng, mâo 12 boh čing leh anăn sa rĭng čing Boa, mâo 6 boh čing. Tơdah hlăm ƀuôn mâo knăm mơak yuôm bhăn, amâodah dhar kreh  kđi čar ti alŭ wăl čiăng yua čing snăn pô mbruă Thiap srăng gĭt gai klei tông čing.

Êngao anăn, pô mbruă Thiap lŏ mkŏ mjing dŭm adŭ mtô tông čing kơ phung mda asei.  Kyua phung hriăm lu, ñu mkra thiăm čing kram čiăng kơ grrăp čô mâo sơăi kdrăp pioh hriăm. Tơdah phung hđeh raih leh tông čing kram kơh hriăm tông čing knah. Adei A Yih, 13 thŭn, ti ƀuôn Kon Wang, brei thâo:

’Kâo khăp snăk  hriăm tông čing, truh  ară anei kâo hriăm 5 mlan leh, kâo raih leh 2 klei tông čing.”

Ênai kwang kdrăm kơah mơ̆ng čing čhar mâo klei iêô jak ktang snăk hŏng êpul êya. Amâo djŏ knŏng phung hđeh djuê ana Sêdang hlăm ƀuôn Kon Wang ôh ƀiădah wăt phung hđeh hlăm ƀuôn mkăn ăt hriăm tông čing ti sang Thiap. Dŭm êpul tông čing kyua pô mbruă Thiap mkŏ mjing nao leh hlăm lu gưl mdah klei kdŏ mmuñ, bi lông tông čing leh anăn mâo klei pah mni.

 Êngao kơ bruă yua leh anăn mtô tông čing, pô mbruă Thiap lŏ hiu duah, mkra mjing leh anăn pĕ brô̆ ting ning hŏng lu ênhiang jăk siam mdê mdê. Ñu ăt čih  klei blŭ mrâo kơ ênhiang mmuñ djuê ana hlue si ênhiang rơngê, ting ting…  A Điêt, knuă druh dhar kreh - hâo hưn  să Tân Tiên, čar Dak Lak bre thâo: Thiap jing pô mbruă, đru mguôp jăk hlăm bruă kriê pioh knhuah djuê ana, mbĭt anăn hưn mdah rup alŭ wăl. Boh nik să Tân Tiến dôk mkŏ mjing gru hmô hiu čhưn ênguê êpul êya, amâo dưi kƀah ôh bruă dhar kreh čing čhar.

“Thiap đru mguôp hlăm bruă kriê pioh leh anăn mđĭ lar knhuah dhar kreh djuê ana mơ̆ng djuê ana ti alŭ wăl. Kâo đăo knang leh anăn khăp snăk kơ pô mbruă Thiap, hŏng klei thâo leh anăn ai tiê, ñu bi êrâo ênai kwang čing čhar djuê ana Sêdang dưi kwang kbưi.”

Mơ̆ng klei khăp hur har kơ ênhiang mmuñ djuê ana, pô mbruă Thiap pioh leh jih ai tiê kơ bruă kriê pioh leh anăn lar bra wăl dhar kreh čing čhar - mnơ̆ng kriê pioh amâo êdah klă mơ̆ng anak mnuih. Hŏng kiê kngan mbruă leh anăn khăp klei kdŏ mmuñ, ñu amâo djŏ knŏng kriê pioh ênai yuôm bhăn mơ̆ng čing char, ting ning, klông put, ƀiădah lŏ kơrŭ wĭt klei khăp kdŏ mmuñ hlăm phung mda asei, đru lu phung hđeh ƀuh klei ktưn hưn hlăm knhuah dhar kreh djuê ana pô hlăm ênhiang čing, ênai brô̆…

Bi ti ƀuôn Akŏ Dhông (ti ƀuôn hgŭm Ƀuôn Ama Thuôt) čar Dak Lak, knhuah dhar kreh mnuih Êđê dôk dưi bi lar ktang phĭt. Phung tuê nao čuă dlăng amâo djŏ knŏng ƀuh dŭm čuôr sang krum dlông, mnăm êa kphê leh anăn dŭm mta mnơ̆ng ƀơ̆ng jăk yâo mơ̆ng mnuih Êđê ƀiădah lŏ dưi ktuê dlăng kơ klei tông čing čhar jăk yâo.

Čiăng mprăp kơ mmông tông čing knhal jih hruê kăm, Pô thâo mbruă Y Bhiông Niê (mnuih djuê ana Êđê) pioh leh jih sa hruê čiăng “Mkra mlih ênai čing” kơ čing knah ( čing amâo mâo kuôp) brei bi mâo ênai djŏ. Djă kmŭt tông hlăm grăp boh čing, pô thâo mbruă Y Bhiông Niê hlăk mblang:

“Čiăng dưi mkra djŏ ênai čing knah jing dleh êdi. Amâo djŏ dŏ ênưih ôh. Ară anei hlăm ƀuôn knŏng ƀiă pô thâo mkra ênai čing. Wăt kơ thâo tông čĭng tŭ, ƀiădah thâo mkra ênai čing jing dleh êdi. Si srăng mkra čiăng hmư̆ ênai mngač, ti anôk tông hmư̆ điêt, ti anôk tông hmư̆ prŏng, djŏ ênai čing knah, tông ti anăp, tông nah tluôn, tông djiêo gha. Ñu dleh jing anôk anăn. Mâo lu adŭ mtô mkra ênai čing, hlăm brô 50 adŭ ti Dak Lak anei leh. Kâo hmăng hmưi dŭm ƀuôn mâo sơăi pô thâo mkra ênai čing, kyua ti Dak Lak anei knŏng ƀiă mnuih thâo. Hlei mâo čing ăt ba kơ kâo mkra brei, kâo amâo lŏ thâo kăn mâo pô lŏ thâo mkra lei”.

Lač kơ hdră mkra ênai čing, pô thâo mbruă êdah êdi, Y Bhiông Niê brei thâo, êlâo dih arăng keh klei ƀư̆, sah..bi ară anei jing mâo kmŭt ƀư̆. Čiăng kơ ênai kwang srăng tông mơ̆ng lam kơ tač, čiăng kơ ênai đŭt tông mơ̆ng tač nao kơ lam, hluê si hnơ̆ng kpleh ênai mơ̆ng grăp, amâodah hlâo ring čing. Ƀiădah, hluê si pô thâo mbruă Y Bhiông Niê, čiăng lŏ mă ênai djŏ kơ grăp boh čing, pô thâo mbruă srăng mă jih ai tiê leh anăn mâo klei khăp kơ bruă.

Čiăng mkra ênai čing djŏ, tal êlâo hĭn srăng mâo klei khăp kơ bruă anei. Pô mkra ênai čing srăng mâo ai tiê, drei srăng mdưm mgăt êwa hŏng čing, čiăng kơ ênai čing kwang. Êjai anăn, bruă mkra ênai čing dưi djŏ, djŏ hŏng klei pô čiăng. Pô srăng hriăm ƀrư̆ ƀrư̆, mâo klei khăp kơ srăng mưng leh anăn thâo mkra ênai čing”.

Mơ̆ng đưm leh, čing amâodưi kƀah hlăm klei hdĭp mơ̆ng mnuih djuê ƀiă ti Lăn Dap Kngư. Phung thâo tông čing jing lu, bi phung thâo mkra ênai jing knŏng ƀiă đuč. Ti ƀuôn hgŭm Đức Lập, čar Lâm Đồng. Y Kri, mnuih djuê ana Mnông mâo leh Khua lăn čar mđup brei anăn knăl pô thâo mbruă yang ƀuôn hlăm klei mkra ênai čing. Amâo djŏ knŏng tač 15 ênhiang čing hđăp mơ̆ng mnuih M’Nông, ñu mbĭt hŏng êpul tông čing tông 36 ênai čing mrâo.

“Dŭm ênhiang čing anăn, êpul tông čing ba nao tông jih, rang mdah ti dŭm knăm mơak tông čing ti Lâm Đồng, Gia Lai, Dak Lak. Grăp blư̆ nao mâo klei pah mni sơăi. Kâo dưi tŭ yap jing pô thâo mbruă yang ƀuôn kơ klei tông čing, mkra ênai čing, čih mkra ênhiang čing mrâo”.

Pô thâo mbruă Y-Kri hur har mtô klei tông čing kơ phung hđeh sang hră ti dŭm sang hră Knŭk kna rông ba mnuih djuê ƀiă hlăm čar, mtô kơ klei mkra ênai čing kơ phung thâo mbruă hlăm ƀuôn čiăng đru kơ dŭm knăm mơak leh anăn bruă hiu čhưn ênguê yang ƀuôn. Čiăng mkra ênai čing, amâo djŏ knŏng mâo kngan mbruă, ƀiădah klei yuôm bhăn hĭn jing knga hmư̆ êmăt, thâo kơ ênai leh anăn ƀuh dŭm klei amâo djŏ wăt kơ dŏ điêt. Pô thâo mbruă Y Kri brei thâo, čiăng dưi iêo mgăt dŭm boh čing soh ênai wĭt mâo ênai djŏ jing sa hdră sui dôk hriăm, mjuăt pô.

“Pô mă kmŭt pioh yua mkra ênai čing, tông ti čing truh kơ hbil ênai jing djŏ. Hlăm ring čing mâo 1 boh kpleh ênai amâo lŏ djŏ ôh. Kyuanăn pô srăng mkra ênai čing brei kơ ênai ring čing kwang hrăm mbĭt”.

Pô thâo mbruă Y Bhiông Niê  leh anăn Y Kri jing hlăm ƀiă pô ti Lăn Dap Kngư dôk djă pioh klei thâo leh anăn klei khăp kơ klei mkra ênai čing. Mơ̆ng kngan mbruă leh anăn knga hmư̆ êmăt, dŭm ring čing kwang kbưi tui krah čư̆ dliê, ba mbĭt hŏng mngăt êwa mnuih Êđê, Mnơ̆ng wĭt hŏng klei hdĭp ară anei, đru kriê pioh leh anăn bi lar boh tŭ dưn dhar kreh, bi mâo djăp klei čiăng mơ̆ng phung tuê̆ êjai hri ti krĭng Lăn Dap Kngư./.