Ƀuôn Khá dôk ti êlan dơ̆ng prŏng mrô 6, kbưi hŏng wăl krah Yên Châu, kdriêk Yên Châu giăm 10 km tĭng kơ Hà Nội. Ƀuôn mâo 90 gŏ sang, êbeh 420 čô mnuih, giăm 100% jing mnuih djuê Thái hdĭp mda. Truh ti ƀuôn Khá, phung tuê hiu čhưn ênguê srăng dưi hrăm mbĭt hŏng wăl anôk hơĭt ênang, jăk siam mơ̆ng sa boh ƀuôn mnuih Thái đưm, hŏng păt čiăng jih gŏ sang tinei dôk hlăm sang krum đưm, djiêu gah jing đang boh soai, ana êmiê đưm êyui êđăp drưm, mâo hnoh êa Vạt djiêu gah…

Quàng Văn Phanh, 80 thŭn, mnuih ƀuôn Khá brei thâo, mnuih ƀuôn sang hlăm ƀuôn ăt dôk krơ̆ng kjăp lehanăn mđĭ lar dŭm knhuah dhar kreh jăk siam mơ̆ng mnuih djuê ana Thái, msĕ si mmuñ ênhaing djuê ana, mdah kdrăp tông ayŭ djuê ana, kriê kjăp ƀuôn bruă đưm msĕ si čhĭt mñam čhiăm piêu, hrĭ mñam dŭm mta mnơ̆ng yua aguah tlam, mbĭt hŏng dŭm knăm mơak djuê ana đưm akâo klei suaih pral, sa yan ngă bruă jăk êa hlĭm hjan, djŏ boh mnga.

Grăp thŭn truh hruê 10 ngă yang 1 blư̆. Akâo kơ mnuih ƀuôn sang suaih pral, mă bruă đĭ kyar, pưk hma djŏ boh mnga, êmô kbao suaih pral, amâo mâo klei ruă tưp ngă.

Mơ̆ng dŭm klei găl mâo, kdriêk Yên Châu pŏk hluê ngă leh Hdră mđĭ kyar gru hmô hiu čhưn ngă lŏ hma ti ƀuôn Khá, hdră mkŏ mjing bruă hiu chưn ênguê hlăm 5 thŭn, hŏng ênoh duh bi liê hlăm brô 43 êklai prăk, mđing mkŏ mkra dŭm bruă, msĕ si: Ƀăng jang kkuh drông mŭt ƀuôn, mkŏ mkra anôk drông tuê ti anôk mjưh êdeh, anôk dưm êdeh lehanăn êdeh êran hŏng pui kmlă kăp mdiăng tuê hiu mŭt hlăm ƀuôn, dŭm anôk čhĭ mnơ̆ng, hlăp lêñ, mkŏ mkra hdră tui ksiêm, hiu čhưn dlăng hlăm ƀuôn, sang tlô…

Ti ƀuôn Khá, pŏk hluê ngă Hdră anei ruah leh 5 gŏ sang mâo klei thâo dưi mkra mđĭ jing homestay; 3 gŏ sang dưi pŏk ngă sang čhĭ mnơ̆ng ƀơ̆ng jiă knhuah djuê ana, 3 gŏ sang thâo pơ̆k mñam, čhĭt čhiăm piêu, hrĭ mñam mkăp kơ tuê hiu čhưn ênguê, lu gŏ sang ti ƀuôn Khá dưi mjuăt bi hriăm klei thâo ngă bruă hiu čhưn ênguê êpul êya. Ƀuôn ăt mkŏ mjing 2 êpul kdŏ mmuñ djuê ana, kreh mkŏ mjing adŭ bi hriăm lehanăn mdag dŭm hdră kdŏ mmuñ mkăp kơ tuê hiu čhưn ênguê. Amai Vì Thị Thanh, mnuih ƀuôn sang ƀuôn Khá brei thâo:

Gŏ sang kâo nao hgŭm bi mklă ngă hdră hiu čhưn ênguê. Leh bi mklă, kâo blei mprăp leh añuê abăn mprăp drông tuê. Tuê truh, hmei kreh mkra dŭm mta mnơ̆ng ƀơ̆ng mơ̆n mnuih Thái, msĕ si ƀêñ teiŭng, djam bon, êbŭng kơŭl, kan, mnŭ ăm.. čiăng mkăp kơ tuê hiu čhưn ênguê.

Quàng Văn Chiến, Kơiăng khua Anôk bruă sang čư̆ êa să Sặp Vạt ăt brei thâo:

Čar, kdriêk mđing dlăng maoa hdră mtrŭn mkŏ mkra ƀuôn Khá jing ƀuôn hiu čhưn ênguê êpul êya, să hmei mơak êdi. Hmei mbĭt hŏng kdriêk lehanăn êpul êya đru kčĕ nao ksiêm dlăng, čuăl mkă dŭm hdră bruă hlăm ƀuôn, alŭ, mkŏ mjing Êpul hgŭm hiu čhưn ênguê čiăng kơ mnuih ƀuôn sang ngă mbĭt lehanăn dưi thâo si ngă hdră hiu čhưn ênguê.

Hluê si Lù Văn Cường, Khua Anôk bruă sang čư̆ êa kdriêk Yên Châu, čiăng mkŏ mkra ƀuôn Khá jing ƀuôn hiu čhưn ênguê êpul êya mguôp hŏng hdră mkra krĭng ƀuôn sang mrâo, Anôk bruă sang čư̆ êa kdriêk Yên Châu gĭt gai leh anôk bruă djŏ tuôm mkŏ mkra lehanăn ktrâo lač hdră ba yua hdruôm hnơ̆ng čuăn kơ wăl hdĭp mda, dhar kreh ti dŭm anôk hiu čhưn ênguê êpul êya ƀuôn Khá, mkŏ mjing dŭm adŭ mjuăt bi hriăm, mđĭ klei thâo săng kơ wăl anôk dhar kreh, mkŏ mkra dŭm hnơ̆ng čuăn kơ knhuah hdĭp, bruă ngă, blŭ tlao ăt msĕ mơh dŭm hdră ngă bruă hiu čhưn ênguê mkăn.

Êngao hiu čhưn ênguê êpul êya djuê ana Thái, alŭ wăl ăt čih mkra Hdră kčah kriê pioh, mđĭ lar boh tŭ yuôm dhar kreh dŭm djuê ana msĕ si Mông, Xinh Min…, kñăm mđĭ lar boh tŭ yuôm dhar kreh djuê ana mguôp hŏng bruă hiu čhưn ênguê; mơ̆ng anăn, mjing boh kdrŭt mtrŭt mđĭ hdră duh mkra – ala ƀuôn alŭ wăl đĭ kyar. Anei ăt jing sa hlăm dŭm mta phŭn yuôm bhăn mâo kdriêk bi mklă hlăm Klei čih mkra Hdră mtrŭn Klei bi kƀĭn bruă Đảngkdriêk tal XX, wưng thŭn 2026 – 2030 srăng mkŏ mjing hlăm thŭn ti anăp./.