VOV4.Êđê- Mbĭt hŏng klei m’ak kyua klei ruă Covid 19 dưi ksiêm dlăng kjăp, hlăm dŭm hruê anei, mnuih ngă lŏ hma čar Gia Lai dôk hŏk kyua dŭm mta mnơ̆ng lŏ hma ti alŭ wăl djŏ boh mnga, čhĭ mâo ênoh hĭn mkă hŏng dŭm thŭn êlâo.

Mâo giăm leh 10 thŭn pla mkai ti să Čư̆ Gu, kdriêk Krông Pa, čar Gia lai, anei jing gưl pla tal êlâo hĭn mơ̆ng gŏ sang Huỳnh Thanh Táo mâo čhĭ hŏng ênoh 9000 prăk/kg mkai ti anôk pô pla mjing. Hŏng 1 Hectar mkai, mpla mjing hlăm ƀrô 3 mlan, gŏ sang ñu dưi ba wĭt truh 50 tôn mkai boh, hŏng ênoh prăk mnga ba wĭt giăm 300 êklăk prăk. Huỳnh Thanh Táo brei thâo, dŭm gŏ sang pla mkai mâo boh prŏng, siam, ênoh čhĭ truh kơ 14.000 prăk/kg, prăk mnga mâo jing lu lĭn. Dưi mâo boh tŭ dưn msĕ sơnei hlăm bruă pla mjing kyua klei ruă covid -19 ti alŭ wăl dưi mâo klei ksiêm dlăng leh, dưi kơ klei ba čhĭ mnơ̆ng dhơ̆ng.

“Gŏ sang hmei mâo klei hơ̆k mơak snăk, lehanăn truh kơ hruê pĕ mkai dưi mâo klei đru mơ̆ng knŭk kna brei mnuih djă êdeh mnia blei dưi nao truh kơ anôk pla mjing, kyuanăn klei čhĭ mnia mâo klei ênưih.”

 Phung pla mkai dưi mâo prăk mnga giăm 3 êtuh êklăk prăk/ha

Ăt mmông anăn phung ngă bruă lŏ hma hlăm bruă pla kbâo hlăm dŭm wăl krah Ayŭn Pa, wăl krah An Khê lehanăn kdriêk Čư̆ Sê, čar Gia Lai ăt mâo klei hơ̆k mơak kyua mâo sa yan pla mjing mâo lu boh mnga ba wĭt lehanăn mâo wăt ênoh čhĭ mnia. Bùi Văn Cương khua kiă kriê êpul mpla kbâo ti să Hbông, kdriêk Čư̆ Sê, brei thâo, thŭn anei hnơ̆ng kƀâo dưi mâo truh 80 tôn/Hectar, hŏng ênoh čhĭ 900 êbâo prăk/tôn, leh tĭng jih ênoh bi liê kơ bruă pla mjing, ênoh prăk mnga ba wĭt truh 50 êklăk prăk. Hŏng klei mâo lu boh mnga ba wĭt, mnuih ƀuôn sang pla kbâo ti Gia Lai ăt mâo klei jăk hlăm bruă koh kbâo.

“Thŭn anei mâo klei jăk mơ̆ng yan adiê, amâo mâo klei hmaĭ ôh kơ ana kbâo kyua mơ̆ng klei hjan hlĭm prŏng, hŏng ana kbâo, thŭn anei amâo guôn truăn mĭn kơ yua amâo mâo mnuih mă bruă ôh kyuadah hlăm sang maĭ mâo leh êpul thơ̆ng kơ bruă koh kbâo”

Êngao kơ ana kbâo, boh mkai, hbei blang mtah ti yan pla mjing anei ăt dưi hrui blei hŏng ênoh 3000 prăk/kg, lu hĭn mâo 3 blư̆ mkă hŏng gưl pla mjing êlâo. Mbĭt hŏng anăn thŭn anei mâo êdeh nao blei truh hlăm đang hŏng ênoh 30-35 êklăk prăk/ hectar. Aduôn Hoàng Thị Chanh (60 thŭn) pô pla hbei blang ti alŭ Mê Linh, să Čư̆ Rčăm, kdriêk Krông Pa, brei thâo:

“Gŏ sang kâo pla hlăm 2 Hectar dưi čhĭ hŏng ênoh 60 êklăk prăk, tĭng hlăm 1 hectar srăng mâo 15 -17 tôn truh 20 tôn, tơdah amâo mâo klei mnơ̆ng kơ ana ñu srăng dưi truh 30 tôn / hectar. Hruê mă bruă jing ƀiă khădah mâo boh tŭ dưn hĭn kơ dŭm ana mnơ̆ng pla mkăn.”

 Ênoh mkai ti kdrăn lŏ ti Gia Lai ară anei hlăm brô 9 êbâo/1 kg

Hlăm mlan 2/2021, mâo dŭm kdriêk ti ngŏ dhŭng čar Gia Lai msĕ si Ia Pa, Krông Pa, wăl krah Ayŭn Pa mâo mnuih djŏ hŏng klei ruă Covid 19. Hlăm alŭ wăl ngă leh bruă bi ktlah hlăm yang ƀuôn čiăng gang mkhư̆ klei ruă tưp covid 19. Dhar bruă sang čư̆ êa čar Gia lai hmao mâo klei gĭt gai kơ dŭm knơ̆ng dhar bruă, alŭ wăl bi trông čiăng mâo dŭm hdră êlan đru kơ mnuih ƀuôn sang mâo klei găl hlăm bruă hrui êmiêt lehanăn čhĭ mnia boh mnga. Ăt hlue anăn, phŭn bruă lŏ hma, phŭn bruă tuh tia, msĕ si dŭm sang maĭ mkra mjing hbei blang, sang maĭ mkra bêñ hra ti Gia Lai ăt mâo hdră êlan hrui blei, mkra mjing, pioh lehanăn ba čhĭ. Boh nik hlăm anôk mâo klei ruă tưp covid 19, phŭn bruă ksiêm dlăng hlăm êlan klông ăt mâo klei brei êdeh mdiăng mnơ̆ng dhơ̆ng dưi mŭt, kbiă hlăm anôk mâo klei ruă tưp. Đinh Xuân Duyên khua anôk bruă lŏ hma lehanăn mđĭ kyar krĭng ƀuôn sang ti kdriêk Krông Pa brei thâo, kyua mâo dŭm bruă snăn hlăm dŭm alŭ wăl dưi bi leh bruă klam 2 bruă mbĭt: mâo klei pla mjing mnơ̆ng dhơ̆ng hlăm pưk hma, čhĭ mnia mnơ̆ng dhơ̆ng lehanăn gang mkhư̆ klei ruă tưp covid -19 hŏng klei jăk.

“Dôk ti anăp klei truh mâo klei ruă tưp covid 19 dhar bruă gang mkhư̆ klei ruă tưp mơ̆ng kdriêk ăt gĭt gai anôk bruă sang čư̆ êa grăp să hyuă kjăp ênoh mnuih mă bruă nao hlăm bruă pĕ mkai. Mnuih ƀuôn sang hriê ăt hmei srăng brei klei găl lehanăn hrui wĭt boh kroh hŏng hdră 5 klei mtă, msĕ si nao hưn kơ anôk bruă mdrao mgŭn, amâo dưi kƀĭn lu mnuih ôh lehanăn tui ngă hdră mtrŭn leh čiăng răng mgang klei hrui wĭt boh mnga mơ̆ng mnuih ƀuôn sang dưi mâo klei êđăp ênang lehanăn gang mkhư̆ klei ruă tưp covid 19.”

 Ênoh kbâo ti Gia Lai hlăk ti hnơ̆ng 900 êbâo prăk/ 1 ton (kbâo pioh mkra ƀêñ hra), đĭ 100 êbâo prăk/ 1 ton mkă hŏng thŭn dih

Hlăm hruê kăm leh êgao. Lŏ mâo klei hơ̆k mơak kyua ênoh tiu đĭ nanao truh kơ 60.000 prăk /kg lehanăn dưi kpưn truh 70.000 prăk/kg. Anei jing ênoh tiu yuôm hĭn hlăm 4 thŭn leh êgao. Klei anei đru kơ mnuih ƀuôn sang pla tiu ti čar Gia Lai mâo boh mnga tŭ dưn hlăm gưl anei. Nguyễn Đình Thủy (ti alŭ 4, să Ia Hlôp, kdriêk Čư̆ Sê) mrâo lŏ iêu mnuih pĕ ti krah đăng tiu 1,5 hectar čiăng pral kơ klei mâo prăk nga. Nguyễn Đình Thủy brei thâo boh phŭn mơ̆ng thŭn 2017 truh kơ ară anei, ênoh tiu hrŏ mơ̆ng 200.000 prăk/kg truh mâo mmông ƀiă êdi hlăm ƀrô 35.000 prăk/kg, snăn gŏ sang čŏng duah pĕ čiăng mkiêt kơ prăk mưn mnuih pĕ. Ƀiădah ti yan tiu anei, mrâo kčưm mŭt hlăm yan pĕ ênoh tiu đĭ leh, truh kơ 69.000 prăk/kg ti krah wah mlan 3, hŏng hnơ̆ng 3 tôn asăr mtah, lehanăn 60 êklăk prăk duh bi liê, gŏ sang dưi mâo ba wĭt prăk mnga hlăm ƀrô 150 êklăk prăk:

“Hlăm dŭm thŭn giăm anei, ênoh čhĭ tiu jing ƀiă êdi, mnuih pla amâo mâo ba wĭt êmŭn kơ dŭm ênoh duh bi liê leh, lui êruh anôk pla mjing lehanăn lu anôk đuĕ nao kơ ram leh. Kâo hiu ksiêm dlăng, hmư̆ arăng mtô mkơ klei bi hmô pla mjing hŏng klei doh, ƀuh đang tiu siam lehanăn mtah hĭn, mâo lu boh hĭn. Leh mă ênoh duh bi liê hlăm 1 hectar dưi mâo prăk mnga ba wĭt hlăm ƀrô 150 êkăk prăk.”

Mâo boh kroh mơ̆ng bruă pla mjing, lehanăn mâo ênoh hlăm gưl anei dưi đru leh kơ mnuih ƀuôn sang ti čar Gia lai dưi bi hrŏ leh dŭm klei dleh dlan hlăm bruă gang mkhư̆ klei ruă tưp, lehanăn mkra klei găl kơ bruă duh bi liê, pla mjing hlăm gưl ti anăp.

Pô mblang: Y-Khem Niê