VOV4.Êđê- Thâo klei dôk ]ia\ng hla\m anôk mnia mblei. Hdra\ êlan đ^ kyar lehana\n ba yua klei ga\l mâo kơ yan adiê, la\n ala, mnơ\ng dhơ\ng ]o\ng mâo mơ\ng la\n adiê brei, du\m êpul hgu\m brua\ ti alu\ wa\l ]ar Kontum mđing kơ brua\ ba yua kdra\p mrâo, hdra\ pla mjing doh ba w^t mnơ\ng dhơ\ng doh, mnơ\ng ja\k, mb^t ana\n bi hgu\m mđ^ kyar kr^ng pla mjing, mka\p mnơ\ng mjing mđing truh kơ hdra\ mkra mjing mnơ\ng dhơ\ng kluôm. Anei jing hdra\ dôk mâo du\m êpul hgu\m brua\ mđing mđ^ kyar mơ\ng ana\n đru mguôp ra\ng mgang wa\l hd^p mda.

Kha\dah mrâo mko\ mjing hlăk mlan 6/2018, ho\ng 7 ]ô mu\t bi hgu\m, [ia\dah truh kơ ara\ anei, djam mtam mnga mơ\ng Êpul brua\ hgu\m Djam mtam mnga lehana\n hiu ]hưn ênguê  Thanh niên, ti wa\l krah Măng Đen, kdriêk Kon Plông, ]ar Kontum mâo ]h^ leh kơ du\m boh siêu thị pro\ng mse\ si siêu thị Big C ti Sài Gòn. Klei năng mơak kơ anei jing kha\dah “am^ ba ama [a\ êdei” [ia\dah ho\ng klei mbrua\ mơ\ng jih jang [^ng hgu\m, lehana\n djam mtam jăk, snăn dưi mâo leh anôk ]h^ mnia jăk ti [uôn pro\ng Hồ Chí Minh.

Ara\ Êpul brua\ hgu\m hlăk dôk ngă klei pla mjing doh hlăm êbeh 10ha ho\ng 15 mta djam mtam mse\ si salat, djam bei bó xôi, djam bei awak, djam bei dlông, hru\m, karot… pioh ]h^ djam mtam doh kơ mnuih [uôn sang. Jih jang brua\ pla mjing mâo ngă djo\ ho\ng hdra\ pla mjing doh, mâo pla hlăm sang mu\ng, ho\ng kdrăp ]o\ng krih êa hjăn, amâo mâo yua êa drao hlua\t, rơ\ng dưi mkăp djăp djam mtam doh kơ anôk ]h^ mnia.

Amai Trần Thị Dung, khua kia\ kriê Êpul brua\ hgu\m brei thâo: “}ia\ng dưi pla mjing djam mtam doh, snăn dơ\ng mơ\ng wưng mkra lăn, hmei ngă mtam brua\ ksiêm dlăng, ksiêm hlak bi nik mơ\ng êla djăp ênoh ]ua\n doh snăn dơ\ng pla mjing. Hbâo pruê mse\ mơh ba yua jih jang hbâo bru\. Êjai dlăng kriê wiê ênăk, tuôm he\ ho\ng klei hlua\t [ơ\ng, snăn điêt đuôt amâo mâo dưi krih êa drao hlua\t ôh, [ia\dah yua ho\ng djăp mta mnơ\ng dhơ\ng hd^p mkăn bi kdơ\ng ho\ng hlua\t ana\n ]o\ng digơ\ bi rai ma\ hlua\t [ơ\ng. Kyuana\n, djam mtam mơ\ng Êpul brua\ hgu\m mâo nanao mnuih blei yua đăo knang hơ^t ai tiê blei [ơ\ng”.

Ho\ng 10 b^t sang mu\ng anôk trua\n kơ brua\ pla djam, grăp mlan êpul brua\ hgu\m djam mtam mnga, lehana\n brua\ hiu ]hưn ênguê Thanh Niên mâo pla mjing êbeh 6 tôn mkrah djam mtam. S^t yơh jih jang ênoh djam mtam ana\n mơ\ng Êpul brua\ hgu\m mâo ngă leh truh kơ ara\ anei ăt kno\ng mâo mkăp djăp ma\ hlăm brô 40% ênoh phung blei ]ia\ng. Ho\ng brua\ t^ng ti ana\p, Êpul brua\ hgu\m srăng pla mjing lu h^n, po\k phai ênha\ pla mjing êbeh 2 sao mkrah, ti alu\ 37 go\ êsei hlăm wa\l krah Măng Đen ]ia\ng dưi mâo djăp djam pioh ]h^. Tui si amai Dung, wa\t lo\ po\k phai leh ênha\ pla mjing, snăn ăt kno\ng mrâo dưi mkăp djăp mil 60% ênoh ]ia\ng blei.

Mse\ snăn mơh, Êpul brua\ hgu\m Lo\ hma, lehana\n duh mkra mnia mblei Trường Tiến Măng Đen, ti sa\ Măng Cành, kdriêk Kon Plông mâo hdra\ ma\ brua\ ngă klei bi mguôp ho\ng mnuih [uôn sang hlăm sa\, pla mjing djăp mta ana êa drao, k`ăm ]ia\ng dưi mâo djăp mta ana êa drao lehana\n ngă brua\ mkra mjing êa drao. Mâo he\ klei Êpul brua\ hgu\m nga\ brua\ anei, tui si Nguyễn Viết Tiến, Khua kia\ kriê Êpul brua\ hgu\m la], kyuadah hlăm kdriêk Kon Plông mâo adiê jăk găl kơ brua\ pla mjing djăp mta ana êa drao. Êgao h^n kơ ana\n, anei ăt jing ana mnơ\ng pla mâo leh ]ar Kontum mtru\t mjhar brei mđ^ kyar.

Kha\dah Êpul brua\ hgu\m mrâo mko\ mjing mơ\ng ako\ thu\n anei, [ia\dah truh ara\ anei, Êpul brua\ hgu\m brua\ lo\ hma, lehana\n duh mkra mnia mblei Trường Tiến Măng Đen mâo bi mguôp leh ho\ng giăm 90 go\ êsei mnuih [uôn sang hlăm sa\ Măng Cành, pla mjing mâo êbeh 40 ha ana êa drao, boh nik jing sâm hrue#, lehana\n đương quy; êbeh 200ha ana quế mb^t ho\ng êbeh 4 ha êbu\ng prăng. Jih jang du\m go\ êsei ngă klei bi hgu\m anei, mâo Êpul brua\ hgu\m mkăp brei mjeh, ktrâo ata\t hdra\ pla mjing, dlăng kriê wiê ênăk djăp mta ana êa drao, lehana\n jih jang hdra\ ma\ brua\ dưi ngă hlăm hdra\ êlan doh sơăi, amâo mâo ba yua êa drao ôh. Jih jang mnơ\ng leh mâo ba w^t, Êpul brua\ hgu\m hrui blei jih, lehana\n ngă brua\ mkra mjing.

Truh kơ ara\ anei, Êpul brua\ hgu\m mâo bi liê leh giăm 4 êklai prăk blei kdrăp ma\ brua\ pioh mkra mjing êa drao. Ara\ anei, Êpul brua\ hgu\m dưi mkra mjing leh kơ 4 mta êa drao ana\n jing: Prăi tiu dliê; hl^n sâm; kpiê sâm hrue\; ]ê hruh mkra mjing mơ\ng sâm hrue\, lehana\n đương quy. Jih jang mnơ\ng mâo mkra mjing ana\n dưi ba ]h^ kơ {uôn pro\ng Hồ Chí Minh; Đà Nẵng; Bình Thuận…

Nguyễn Viết Tiến, Khua kia\ kriê Êpul brua\ hgu\m brei thâo: “Ara\ anei hmei amâo lo\ ru\ng răng ôh kơ anôk kăp blei, [ia\dah dôk duh m^n lu h^n jing ]ia\ng bi mâo djăp mnơ\ng pioh mkra mjing. Kyuana\n, hmei hlăk jih ai tiê bi mguôp ho\ng mnuih [uôn sang pioh mđ^ kyar kr^ng pla mjing êjai, lehana\n đru mnuih [uôn sang êjai mơh bi mlih mnơ\ng pla mjing, mđ^ kyar klei tu\ dưn brua\ knua\, lehana\n ana\p truh kơ klei mko\ mjing sa hdră ngă brua\ mơ\ng phu\n hlo\ng kơ êdu\k ho\ng klei kjăp”.

Tui si Nguyễn Lâm Cảnh, Khua kia\ kriê Êpul hgu\m brua\ ]ar Kontum, hlăm wưng kơ ana\p Êpul hgu\m brua\ ]ar srăng bi hgu\m ho\ng du\m dhar brua\ djo\ tuôm mđ^ h^n klei hâo hưn kơ brua\ lo\ hma doh, ba yua hdra\ ma\ brua\ mrâo mrang, ho\ng hdra\ mkra mjing hlăm ]ar mtam. Lehana\n, ba yua tal êlâo prăl duh bi liê mơ\ng keh mđ^ kyar Êpul brua\ hgu\m mđ^ kyar brua\ lo\ hma ho\ng hdra\ mrâo mrang, pla mjing doh, je\ gia\m ho\ng wa\l hd^p mda, lehana\n mkra mjing jih jang boh mnga mnơ\ng dhơ\ng pô mâo… }ia\ng mtru\t mjhar mđ^ ai hdra\ êlan ma\ brua\, ]ia\ng kơ jih jang Êpul brua\ hgu\m mâo klei đ^ kyar, hrăm mb^t đru mđ^ kyar klei duh mkra ala [uôn hlăm alu\ wa\l./.

Pô mblang: Y-Khem Niê