VOV4.Êđê- Ti čar Gia Lai, êjai klei ruă bi bŏk ti gŭ klĭt hlăm êmô kbao mâo leh hlăm êbeh 15 êbâo drei ka dưi ksiêm dlăng kluôm ôh, ară anei lŏ mâo klei ruă tian ô̆ eh hlăm ŭn mơ̆ng Ơrôp bluh đĭ, mâo klei hyưt srăng đĭ lar ktang. Knơ̆ng bruă mdrao mgŭn kơ mnơ̆ng rông lehanăn dŭm gưl bruă sang čư̆ êa čar dôk mjêč ngă bruă gang mkhư̆ klei ruă tưp anei.

Siă suôr hŏng bruă rông ŭn ana mđai hlăm lu thŭn êgao, Phạm Văn Hoà ti alŭ Bình Hòa, să Čư̆ Răng, kdriêk Ia Pa, čar Gia Lai brei thâo, anei jing thŭn tal 3 đrông leh gŏ sang ñu tŭ lu klei luič liê kyua ŭn ruă tian ô̆ eh. Êpul ŭn gŏ sang ñu mâo 4 drei ŭn ana mđai lehanăn 4 drei ŭn mă kđeh čĭm, ktrŏ êbeh 60 kg mâo klei bi êdah djŏ klei ruă tian ô̆ eh leh. Hòa brei thâo, klei bi êdah tal êlâo jing amâo čiăng ƀơ̆ng mnơ̆ng ôh, asei hlơr. Khădah ñu tlŏ leh dŭm mta êa drao, đru kơ ŭn lŏ mđĭ ai ktang, ƀiădah knŏng 3 hruê, ŭn ana mđai dơ̆ng mđai hlŏng djiê, ñu hlŏng ba čuh dơr mtam. Dŭm drei ŭn adôk hlăk awăt leh mơh. Hòa ênguôt dhuôt lač:

“Gŏ sang kâo dơ̆ng mơ̆ng êlâo ăt mdjiê kman nanao, sa hruê dŭm blŭ, kâo pruê čŭr, êa drao djiê kman. Ƀuh ŭn amâo čiăng ƀơ̆ng mnơ̆ng, kâo nao anôk čhĭ êa drao blei êa drao bi lưh klei hlơr, êa drao thiăm mbŏ mta tŭ jăk. Ară anei 1 drei djiê leh, bi 3 drei adôk kăn ƀơ̆ng mnơ̆ng mơh. Amâo thâo lŏ tĭng ôh kơ klei luič liê”.

Ăt ti alŭ Bình Hòa, să Čư̆ Răng, kdriêk Ia Pa, kăn kbưi mơh hŏng sang Hòa, 2 drei ŭn knô lehanăn 1 drei ŭn ana mđai mơ̆ng gŏ sang Lê Văn Theo, knuă druh bruă mdrao mgŭn să ăt djiê kyua klei ŭn ruă tian ô̆ eh. Ti djiêu war rông kô̆ bhung kyua pruê čŭr čiăng mdjiê kman, gang mkhư̆ kman tưp lar kơ gŏ sang mkăn, Theo brei thâo, mơ̆ng leh ŭn amâo čiăng ƀơ̆ng mnơ̆ng, hlơr truh kơ djiê knŏng mâo hlăm 4 hruê, kyua anăn djăp klei gĭr dŏng hdĭp ŭn mơ̆ng ñu h’aĭ mung mang yơh, klei ruă hlăm ŭn anei ngă leh kơ gŏ sang ñu luič liê giăm 100 êklăk prăk. Ăt hluê si ñu, ară anei klei ŭn ruă tian ô̆ eh dôk đĭ lar hlăm dŭm êpul ŭn hlăm să, kyua anăn ñu ka tĭng ôh kơ bruă lŏ rông êpul ŭn mrâo.

“Klei ruă anei bluh mâo, srăng mâo ti grăp sang yơh. Leh klei ruă anei jih, kâo srăng bi mdoh war rông mơ̆ng 2 truh kơ 3 mlan leh kơnăn lŏ rông mrâo ƀiădah ăt lŏ mâo klei ruă anei mơh. Klei dleh mơ̆ng klei ŭn ruă tian ô̆ eh jing amâo mâo êa drao mdrao lehanăn vaccine kăn mâo mơh kyua anăn mnuih rông knŏng hluê hŏng klei myun pô yơh.

Lê Văn Nguyên – Khua wăl anôk bruă lŏ hma lehanăn dŭm bruă nah ltuôn kdriêk Ia Pa, čar Gia Lai brei thâo, êpul ŭn tal êlâo djiê kyua klei ruă tian ô̆ eh mâo ti să Pờ Tó hlăm hruê 6/8. Knŏng hlăm wang 1 hruê kăm, klei ruă anei đĭ lar leh ti să tal 2 jing Čư̆ Răng, ŭn ruă lu jing mơ̆ng dŭm gŏ sang rông hliê, hŏng hnơ̆ng rông ƀiă. Tĭng truh ară anei, alŭ wăl anei čuh leh 125 drei, hŏng hnơ̆ng êbeh 7,5 ton. Hŏng ênoh čhĭ msĕ ară anei, hlăm brô 55 êbâo prăk/kg snăn mnuih rông mnơ̆ng ti alŭ wăl luič liê êbeh 400 êklăk prăk.

Ŭn ruă tian ô̆ eh djiê knŏng leh 3 truh 4 hruê amâo ƀơ̆ng mnơ̆ng, êngoh hlơr ƀiă

Hluê si Nguyên, jih jang mâo 9.300 drei ŭn mơ̆ng mnuih ƀuôn sang rông hliê huĭ srăng tŭ lu klei luič liê hĭn hlăm wưng bluh mâo klei ŭn ruă tian ô̆ eh ară anei, kyua hdră rông anei dleh snăk dưi ksiêm dlăng anôk mtưp klei ruă. Mtrŭt mđĭ hdră gang mkhư̆, kñăm pral dưi msưh kdŭn klei ruă, kdriêk Ia Pa mkŏ mjing leh 2 anôk ksiêm dlăng bruă dŭ mdiăng, čuh bi rai ŭn ruă. Mbĭt anăn, knuă druh bruă mdrao mgŭn kreh nao mtô mblang nanao kơ mnuih ƀuôn sang hluê ngă hdră 5 h’aĭ, amâo mdăp klei ruă, amâo tlĕ čhĭ, dŭ mdiăng mnơ̆ng rông ruă, amâo tă čuh mnơ̆ng rông djiê, amâo duah hwiê mnơ̆ng rông djiê hlăm wăl hdĭp mda kñăm mđĭ klei thâo hlăm hdră gang mkhư̆ klei ruă bi hrŏ hnơ̆ng tưp lar mơ̆ng klei ruă anei kơ alŭ wăl mkăn.

“Hŏng klei ŭn ruă tian ô̆ eh amâo mâo êa dtao mdrao lehanăn kăn mâo vaccine, kyua anăn hdră phŭn tinei jing gang mkhư̆ klei ruă tưp. Tal sa brei mdjiê kman nanao, tlŏ dŭm mta vaccine gang mkhư̆ klei ruă mkăn kñăm mđĭ ai ktang kơ êpul ŭn kñăm bi hrŏ klei luič liê kơ mnuih rông mnơ̆ng, snăn ăt mtă kơ mnuih ƀuôn sang tơdah mâo ŭn dưi ba čhĭ leh srăng mâo êpul knuă druh mă mta nao ksiêm dlăng tơdah amâo mâo kman srăng dưi ba čhĭ kđeh čĭm ŭn hlăm čar. Ăt mtă kơ mnuih ƀuôn sang mđing hlăm bruă lŏ rông mrâo êpul ŭn.

Dŭm êtuh drei ŭn ruă tian ô̆ eh brei nao čuh dơr

Tlâo thŭn đrông, mnuih rông ŭn ti Gia Lai dôk tlă anăp hŏng klei ŭn ruă tian ô̆ eh lehanăn kreh mâo hlăm akŏ yna hjan, lu hĭn hlăm mlan 8 lehanăn mlan 9. Mơ̆ng hdră ksiêm dlăng, mta phŭn ngă bluh mâo klei ŭn ruă tian ô̆ eh jing kman mâo leh mơ̆ng êlâo, hlăk êjai hdră bi mdoh war rông amâo đei mđing dlăng ôh. Kñăm gang mkhư̆ klei ŭn ruă tian ô̆ eh đĭ lar, anôk bruă mdrao mgŭn čar Gia Lai dôk mprăp djăp klei găl mâo kơ mnuih, kdrăp mnơ̆ng čiăng đru kơ dŭm kdriêk, wăl krah gang mkhư̆ klei ruă.

Knơ̆ng bruă Lŏ hma mđĭ kyar krĭng ƀuôn sang čar Gia Lai mâo leh hră mtrŭn brei anôk bruă sang čư̆ êa alŭ wăl, Knơ̆ng bruă rông mnơ̆ng lehanăn mdrao mgŭn mnơ̆ng rông mjêč pŏk ngă hdră gang mkhư̆ klei ŭn ruă tian ô̆ eh. Anôk bruă djŏ tuôm mjêč pŏk hdră kwang dar, gang mkhư̆ ti dŭm anôk mâo klei ruă lehanăn khut khat amâo lui klei ruă anei bluh mâo ti lu anôk mkăn. Dŭm êpul êya bruă pral pŏk hdră bi mdoh, mdjiê kman war rông, wăl hdĭp mda djiêu gah, anôk tă čuh, mkra mjing, hrui blei ŭn ti alŭ wăl. Mprăp dŭm hdră kčah ngă bruă rơ̆ng mâo djăp ai dưi, klei mâo, mnuih mă bruă, prăk kăk kñăm mdrơ̆ng hŏng boh klei mjêč huĭ mâo, amâo lui klei ruă bluh mâo ti lu anôk.

Čar Gia Lai ară anei mâo jih jang êbeh 435.000 drei mnơ̆ng rông, lu jing êmô lehanăn ŭn. Klei ŭn ruă tian ô̆ eh bluh mâo hlăk dôk mâo 15.300 drei êmô ti čar anei mâo klei ruă bŏk gŭ klĭt, dôk ngă bluh mâo mdua klei ruă ti mnơ̆ng rông. Hlăm wưng anei, pŏk ngă mjêč dŭm hdră gang mkhư̆ klei ruă tưp amâo lui klei ruă anei đĭ lar hlăk jing bruă čiăng êdi ară anei kñăm bi hrŏ klei luič liê kơ mnuih ƀuôn sang./.

                                                    Pô mblang: H’Nêč Êñuôl