Tuôm jing gŏ sang dleh dlan hlăm să, gŏ sang Ayua Nha Phương, djuê ana Bru-Vân Kiều, ti ƀuôn Sing A, să Ea Drông, wăl krah Ƀuôn Hồ dưi gĭr ktưn tlaih mơ̆ng klei ƀun ƀin mơ̆ng thŭn 2017. Hŏng hnư hrui wĭt hơĭt êbeh 200 êklăk prăk hlăm sa thŭn, ñu dưi rŭ mdơ̆ng sang dôk kjăp. Ayua Nha Phương brei thâo, bruă hluê ngă bruă lŏ hma leh anăn hdră mnêč pla mjing, rông mnơ̆ng ti Ƀuôn Hồ ăt dưi pŏk jêñ jêñ, amâo mâo mă prăk, đru kơ mnuih ƀuôn sang mđĭ klei thâo ngă bruă.

“Phung duh bi liê diñu mtô kơ mnuih ƀuôn sang kriê dlăng ana pla mjing, mnơ̆ng rông, mkŏ mjing klei bi hmô êpul bi mguôp rông bê, rông ŭn, rông êmô. Brei lĭng čan hlăm bruă mkra mjing, đru brei mjeh ana pla mjing, mnơ̆ng rông, mtô brei hdră mnêč. Anăn jing bruă klă klơ̆ng čiăng kơ mnuih ƀuôn sang ăt msĕ mơh gŏ sang pô bi hrŏ ƀun, mđĭ kyar bruă duh mkra dưi jăk hĭn”.

Mduôn Y-Khuê Ayŭn, mnuih djuê ana Êđê, ti ƀuôn Kwăng A, să Čư̆ Bao, wăl krah Ƀuôn Hồ brei thâo: dŭm hdră êlan đru kơ lăn dôk, lăn mă bruă, mtô bi hriăm bruă mă dưi ba wĭt boh tŭ dưn klă sĭt, bi mlih klei jing ƀuôn sang. Ƀuôn Kwăng A ară anei mâo 210 gŏ sang hŏng giăm 1.000 čô, mâo giăm 100 gŏ sang thâo mâo, knŏng adôk 3 gŏ sang ƀun. Hnư hrui wĭt grăp gŏ sang mâo klei bi knar leh anăn lu hĭn mkă hŏng êlâo, lu gŏ sang mâo hnư hrui wĭt êbeh 2 3 êklai prăk grăp thŭn. Bruă duh mkra đĭ kyar, mnuih ƀuôn sang mâo klei găl rŭ mdơ̆ng sang dôk, blei mnơ̆ng yua, đru mguôp prăk mkra êlan klôntg, hur har mbĭt hŏng bruă sang čư êa alŭ wăl mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang mrâo.

 “Mkra êlan krĭng ƀuôn sang mrâo ară anei mâo 80%, hrui mă djah djâo jing jăk leh, ngă bruă bi doh hlăm grăp hruê kăm, grăp mlan. Êlan klông mâo pui mtrang mngač. Kñăm kơ bruă răng mgang klei êđăp ênang, bi mguôp hlăm dŭm boh klei msĕ si klei đăo knang, uêñ mĭn kơ dŭm gŏ sang knŭk kna dlăng ba, gŏ sang ƀun, giăm ƀun, dưi lĭng čan prăk mnga hdjul mđĭ kyar klei hdĭp mda gŏ sang. kâo hơ̆k mơak leh anăn ktưn hưn êdi”.

Dŭm thŭn êgao, wăl krah Ƀuôn hồ kñăm ai dưi čiăng mđĭ kyar bruă duh mkra ala ƀuôn krĭng mnuih djuê ƀiă. Mơ̆ng thŭn 2019 truh kơ ară anei, hŏng dŭm hdră ala čar kñăm, wăl krah đru leh êbeh 43.000m2 lăndôk, 214 brŏng êa kơ dŭm gŏ sang ƀun. Mkŏ mjing 20 gưl hưn mdah bruă mă, ba mnuih mă bruă nao mă bruă ti ala tač êngao, pŏk 27 adŭ mtô bruă mă, iêo jăk dŭm êtuh gưl mnuih djuê ƀiă nao hgŭm. Rŭ mdơ̆ng mrâo leh anăn mkra wĭt dŭm êtuh boh sang bi mguôp, sang klei khăp, mkŏ mjing klei găl kơ giăm 3.000 gưl čô mnuih djuê ƀiă lĭng čang hŏng ênoh prăk êbeh 121 êklai prăk. Nông Văn Chắn, (djuê ana Nùng), khua ƀuon Pon 1, să Bình Thuận, wăl krah Ƀuôn Hồ lač, dŭm hdră êlan anăn mkŏ mjing boh kdrŭt čiăng kơ mnuih ƀuôn sang gĭr ktưn, kpưn đĭ, mđĭ kyar klei hdĭp mda, bi hơĭt klei hdĭp.

“Hlăm ƀuôn hmei ară anei ƀrư̆ hruê ƀrư̆ đĭ kyar. Bruă duh mkra, dhar kreh, ala ƀuôn, klei êđăp ênang, klei hdĭp mnuih ƀuôn sang dưi bi hơĭt leh anăn jăk siam hĭn. Gŏ sang ƀun leh anăn giăm ƀun hrŏ nana, hlăm ƀuôn ară anei knŏng dôk mă 4 gŏ sang ƀun, gŏ sang mdrŏng sah ară anei mâo êbeh 65%”.

Y-Čing Mlô, k’iăng khua bruă sang čư êa wăl krah Ƀuôn Hồ brei thâo, alŭ wăl dôk gĭr jing wăl krah mta III ti thŭn 2025, tă hdră jing kiêng đĭ kyar nah dưr mơ̆ng čar Dak Lak ti thŭn 2050. Hlăm hdră êlan anăn, wăl krah lŏ dơ̆ng kñăm ai dưi mđĭ kyar bruă duh mkra ala ƀuôn krĭng mnuih djuê ƀiă, mđĭ klei thâo kơ mnuih ƀuôn sang, mbĭt anăn kñăm mgaih msir bruă mă, mtô mă bruă kơ anak čô mnuih djuê ƀiă, mkŏ mjing, bi hriăm êpul knuă druh jing mnuih djuê ƀiă.

“Êngao kơ ai dưi mơ̆ng gưl dlông, čar lŏ ngă dŭm hdră ala čar kñăm, wăl krah ăt mđĭng tal êlâo leh anăn dăp ai dưi duh bi liê bruă mkŏ mkra ti dŭm krĭng mnuih djuê ƀiă. Anei jing sa mta phŭn kdlưn hĭn, yuôm bhăn hĭn čiăng mđĭ hnơ̆ng klei hdĭp mnuih ƀuôn sang, si srăng ngă čiăng kơ klei hdĭp mnuih ƀuôn sang ti krĭng ƀuôn sang, boh nik jing mnuih djuê ƀiă dưi mđĭ hĭn. Mơ̆ng anăn bi hrŏ êwang kpleh hŏng dŭm krĭng mkăn”.

Dŭm hdră êlan djuê ana dôk bi mlih klei jing krĭng ƀuôn sang, bi hơĭt klei hdĭp mnuih ƀuôn sang ti wăl krah Ƀuôn Hồ, čar Dak Lak. Hluê anăn bi kjăp klei bi mguôp djuê ana, mtrŭt mjhar grăp čô mâo klei gĭr, hrăm mbĭt mkŏ mjing ƀuôn sang mdrŏng siam, đru mkŏ mjing wăl krah mdrŏng siam, mrâo mrang, thâo bi khăp./.