Hlăm lam sang klei khăp rŭ mdơ̆ng dơ̆ng leh, Ngô Quang Vinh ti alŭ 7, să Ea Huar, kdriêk Ƀuôn Đon hơ̆k mơak: sang mâo ênhă êbeh 60m2 dưi tŭ mdơ̆ng ti tur sang hđăp. Dưi mâo ênoh đru 100 êklăk prăk mơ̆ng keh “Hdơr knga tla ai” gŏ sang ñu mâo thiăm boh kdrŭt đru mguôp prăk čiăng lŏ rŭ mdơ̆ng sang dôk mrâo:

“Kyua klei uêñ mĭn mơ̆ng bruă sang čư êa dŭm gưl čuă êmuh, mđĭ ai leh anăn đru kơ gŏ sang sa ênoh rŭ mjing sang dôk mrâo. Gŏ sang kâo lač jăk kơ dŭm anôk bruă, dŭm gưl bruă uêñ mĭn kơ gŏ sang kâo.”

Hŏng kahan êka êkeh Nguyễn Trọng Chiến, ti să Ea Huar, kdriêk Ƀuôn Đon, ênoh prăk đru kơ hdră duh ƀơ̆ng kơ phung mâo bruă tŭ dưn, gŏ sang knŭk kna dlăng ba đru leh kơ gŏ sang ñu dưi bi mlih klei hdĭp. Ñu yăl dliê, kbiă kahan mơ̆ng thŭn 1989 hŏng klei êka êkeh truh kơ 61%, ñu nao akâo bruă mă hlăm lu anôk, kyua asei mlei awat hruê mdei lu hĭn kơ hruê mă bruă. Ênoh prăk đru hlăm grăp hruê amâo mâo djăp kơ dua ung mô̆ yua hlăm klei hdĭp hruê. Thŭn 2022, ñu mâo kdriêk đru brei 20 êklăk prăk čiăng blei êmô mjeh. Leh sa thŭn rông, ñu čhĭ êđai êmô, blri 4 drei ŭn leh anăn pŏk mlar bruă rông mnơ̆ng. Truh kơ ară anei gŏ sang mâo leh 8 drei ŭn, dŭm êtuh drei mnŭ ada leh anăn êmô êđai tal 2. Nguyễn Trọng Chiến brei thâo:

          “Klei hdĭp mda gŏ sang mâo klei đru, ƀrư̆ ƀrư̆ mgaih msir klei dleh dlan. Sitôhmô hlăm klei hdĭp aguah tlam gŏ sang mâo thiăm hnư hrui wĭt, mâo klei mđĭ ai gŏ sang čiăng mđĭ kyar klei hdĭp mda.”

Mbĭt hŏng klei đru kơ sang dôk, hdră duh ƀơ̆ng, bruă kriê dlăng phung mâo bruă tŭ dưn ăt mâo čar Dak Lak ngă hŏng lu hdră êlan wăt kơ klei hdĭp leh anăn ai tiê. Msĕ hŏng thŭn mrâo êgao, Dak Lak ba dŭm pluh čô mâo bruă tŭ dưn nao čiăng dlăng, ba 187 čô nao mdrao ti dŭm anôk mdrao mgŭn hlăm lăn čar. Leh gưl nao mdrao ti Đà Nẵng, kahan êka H-Hun Ƀuôn Krông, ti ƀuôn Čư̆ Êbông, să Ea Kao, ƀuôn prŏng Ƀuôn Ama Thuôt brei thâo:

“Bruă sang čư̆ êa alŭ wăl uêñ mĭn jăk êdi, boh nik jing hruê kahan êka mâo hnư mnơ̆ng, prăk kăk. Leh anăn brei nao mdrao mgŭn. Grăp blư̆ bi tuôm hŏng phung dĭng kna hơ̆k mơak êdi, hmei lŏ wĭt bi hdơr dŭm mta ti anôk bi blah đưm, bi êmuh hrăm kơ klei hdĭp. Leh anăn bi mđĭ ai, klei suaih pral, hdĭp đru mguôp mkŏ mjing ƀuôn sang.”

Dak Lak ară anei mâo êbeh 60 êbâo čô knŭk kna dlăng ba, hlăm anăn phung mâo bruă tŭ dưn, gŏ sang digơ̆ jing êbeh 45 êbâo čô. Mbĭt hŏng dŭm bruă êmuh čuă, mđup brei hnư mnơ̆ng, bruă iêo mkrum, dăp ai dưi đru kơ hdră duh ƀơ̆ng, mkra wĭt, rŭ mdơ̆ng sang dôk kơ phung mâo bruă tŭ dưn mâo čar dlăng yuôm bhăn čiăng đru kơ dŭm gŏ sang kpưn đĭ. Thŭn leh êgao, Dak Lak iêo mkrum mâo êbeh 7 êklai prăk hlăm keh Hdơr knga tla ai, đru rŭ mdơ̆ng sang mrâo leh anăn mkra wĭt, mđĭ hnơ̆ng giăm 100 boh sang klei khăp, mđup brei 120 hră mkiêt mkriêm prăk, đru kơ phung mâo bruă tŭ dưn leh anăn gŏ sang digơ̆ tơdah êngoh duam…

Nguyễn Quang Thuân, k’iăng khua knơ̆ng bruă mnuih mă bruă kahan êka leh anăn ala ƀuôn čar Dak Lak brei thâo, čar dôk mtrŭt mđĭ ktang dŭm hdră êlan kñăm rơ̆ng truh ti thŭn 2025 jing jang phung mâo bruă tŭ dưn, gŏ sang knŭk kna dlăng ba mâo hnơ̆ng hdĭp lu hĭn mkă hŏng hnơ̆ng kah knar ti alŭ wăl.

“Hmei dôk mtrŭt bi hmar bruă mkăp brei hră yua lăn amâodah mlih mta kñăm yua lăn čiăng rơ̆ng mơ̆ng ară anei truh kơ jih thŭ srăng mgaih msir lăn dôk êlâo, čiăng mprăp truh ti thŭn 2025 bi hrăm mbĭt rŭ mdơ̆ng, mkra wĭt sang dôk kơ dŭm gŏ sang knŭk kna dlăng ba. Êngao kơnăn, hmei ăt mâo leh hdră êlan čiăng mđĭ hnơ̆ng klei đru yang ƀuôn, tal 2 jing đru kơ dŭm gŏ sang mđĭ kyar klei hdĭp mda čiăng gĭr ktưn truh ti thŭn 2050 jih jang dŭm gŏ sang knŭk kna dlăng ba mâo hnơ̆ng hdĭp lu hĭn hnơ̆ng kah knar.”

Klei uêñ mĭn, kriê dlăng mơ̆ng dŭm gưl bruă, dhar bruă leh anăn yang ƀuôn dưi đru mbĭt hŏng čar Dak Lak ngă jăk hdră êlan phung mâo bruă tŭ dưn. Anei jing bruă yuôm bhăn, bi êdah hdră bhiăn mnăm êa hdơr kơ hnoh mơ̆ng djuê ana, jing klei mđĭ ai, bi mbŏ ai ktang hlăm klei hdĭp leh ananw ai tiê phung kahan êka, kahan ruă duam, gŏ sang phung djiê êngiă leh anăn phung mâo bruă tŭ dưn ti alŭ wăl gĭr ktưn hlăm klei hdĭp./.