Mrâo anei, ti čar Dak Nông mkŏ mjing leh klei kƀĭn Mkŏ bruă mkra mjing leh anăn ba čhĭ boh mnga bruă lŏ hma, hŏng klei nao hgŭm mơ̆ng êbeh 30 knơ̆ng bruă mơ̆ng ƀuôn prŏng Hồ Chí Minh mbĭt hŏng giăm 200 čô bi ala dŭm knơ̆ng bruă, êpul hgŭm bruă, ƀĭng ngă lŏ hma ti čar Dak Nông. Hlăm klei kƀĭn, dŭm knơ̆ng bruă mơ̆ng ƀuôn prŏng Hồ Chí Minh mbĭt hŏng dŭm knơ̆ng bruă, êpul hgŭm bruă, ƀĭng ngă lŏ hma ti čar Daknông bi trông klă nik kơ klei bi mguôp mkra mjing, ba čhĭ mnơ̆ng dhơ̆ng leh anăn klei hmăng hmưi mơ̆ng dŭm tĭng. Nguyễn Văn Mười, khua anôk bruă krĭng Dhŭng hlăm Êpul phung pla mjing Việt Nam brei thâo:

        “Djŏ tuôm hŏng dŭm klei čiăng êdi mơ̆ng grăp knơ̆ng bruă, hmei bi kmlin mơĭt kơ Êpul hgŭm ƀĭng ngă lŏ hma leh anăn srăng mơĭt kơ dŭm Êpul hgŭm bruă. Bi kơ dŭm êpul hgŭm bruă hmei ăt mñă kơ êpul ƀĭng ngă lŏ hma mklin klei hâo hưn mơ̆ng dŭm êpul hgŭm bruă kơ ai dưi pô, jing êpul hgŭm bruă ya dŏ mâo leh anăn si ngă drei srăng mkŏ klei bi mguôp.”

Blŭ hrăm hlăm klei kƀĭn, Hồ Văn Mười, khua bruă sang čư êa čar Dak Nông mñă klă, bruă lŏ hma kdrăp mrâo mrang jing sa hlăm 3 kmeh gơ̆ng phŭn mđĭ kyar bruă duh mkra čar. Hŏng dŭm klei găl mơ̆ng lăn yua, êa yua, yan adiê…, čar mâo ai găl prŏng mđĭ kyar bruă lŏ hma nao mbĭt hŏng bruă hiu čhưn ênguê mdei msăn. Čar iêo jak leh anăn mprăp mkŏ mjing klei găl čiăng kơ dŭm knơ̆ng bruă hriê ti čar Dak Lak.

“Mă klei hriăm mơ̆ng klei kbĭn anei, thŭn êdei drei srăng mkŏ mjing hnơ̆ng prŏng hĭn, prŏng hĭn kâo mĭn srăng tŭ dưn hĭn. Ƀiădah hŏng klei kƀĭn anei, kâo hmăng hmưi srăng mâo ai lar bra boh mnga bruă lŏ hma Lăn Dap Kngư, hlăm anăn mâo čar Dak Lak truh kơ phung blei ba yua, si srăng ngă čiăng kơ boh mnga nao djŏ anôk, djŏ hnơ̆ng tŭ jăk leh anăn ênoh djŏ guôp, boh nik đru kơ ƀĭng ngă lŏ hma mâo klei găl lŏ dơ̆ng mđĭ kyar mnơ̆ng dhơ̆ng pô, si srăng ngă čiăng đăm lĕ hlăm klei mâo boh amâo mâo ênoh leh anăn mklăk wĭt hŏng anăn, đăm yua ôh klei đru dŏng.”

          Hlăm wưng êgao, dhar bruă tuh tia kñăm mtrŭt mđĭ klei mnia mblei kñăm mkŏ klei mkăp brei hŏng klei ba yua mnơ̆ng dhơ̆ng kơ mnuih ƀuôn sang, hlăm anăn mâo mnuih djuê ƀiă krĭng čư̆ chiăng, krĭng taih kbưi. Phŭn bruă tuh tia hrăm mbĭt leh hŏng dŭm alŭ wăl gĭr čiăng kơ mnơ̆ng dhơ̆ng dưi hưn mdah kluôm truh kơ dŭm anôk mnia mblei leh anăn mâo lu ƀĭng hgŭm tui duah. Bình Phước jing anôk lăn găl, mâo lu klei găl pla mjing ana kñŭl leh anăn dưi dlăng jing krĭng knơ̆ng pla mjing kñŭl êjai mâo 50% ênhă pla mjing leh anăn êbeh 54% hnơ̆ng boh kñŭl hlăm lăn čar. Aduôn Thân Thị Xiêm, khua kiă kriê knơ̆ng bruă duh mkra mnia mblei An Thuận Phát brei thâo:

“Hmei hrăm mbĭt leh hŏng mnuih ƀuôn sang ti Bình Phước, mơ̆ng mnuih djuê ƀiă, hlăm anăn mâo mnuih Stiêng, hmei tuôm bi mguôp lu thŭn jing mkŏ, bi mguôp hŏng mnuih ƀuôn sang êjai yan hjan truh, dŭm klei dleh dlan mơ̆ng mnuih ƀuôn sang hmei srăng đru, leh anăn truh kơ wưng hrui pĕ hmei gui mbĭt bruă klam anei, čiăng ba kñŭl truh kơ sang mă mkăm pioh phŭn mơ̆ng Bình Phước čiăng mkŏ mjing hdră duh ƀơ̆ng kơ mnuih ƀuôn sang leh dŭm hruê hjan leh anăn hrui leh hrui pĕ, kyua mnuih ƀuôn sang ti Bình Phước knŏng mâo mă knŭl jing mnơ̆ng hrui pĕ phŭn”.

Hluê ngă hdră mkŏ klei mkra jing leh anăn ba čhĭ boh mnga bruă lŏ hma, Lâm Đồng dưi mkŏ mjing leh anăn mđĭ kyar dŭm êtuh klei bi mguôp, hŏng găm 16.000 gŏ sang pla mjing leh anăn hlăm bruê 2.500 gŏ sang rông mnơ̆ng. Dŭm klei bi mguôp anei dưi hluê ngă ti hnơ̆ng êbeh 30.000 ha ana pla mjing dŭm mta leh anăn mnơ̆ng rông hlăm brô 850 êbâo drei. Nguyễn Văn Châu, k’iăng khua knơ̆ng bruă lŏ hma leh anăn mđĭ kyar krĭng ƀuôn sang čar Lâm Đồng brei thâo, hdră anei mâo ênoh duh bi liê hlăm brô 270 êklai prăk. Mta kñăm jing truh ti thŭn 2023, kluôm čar srăng mâo 200 klei bi mguôp mkra mjing leh anăn ba čhĭ boh mnga, hŏng 30% boh mnga bruă lŏ hma phŭn dưi ba čhĭ hŏng klei kuôl kă.

“Dŭm mta mnơ̆ng dhơ̆ng mkra mjing bi mguôp mâo klei hơit kơ anôk ba čhĭ, mđĭ ênoh, rơ̆ng kơ hnơ̆ng tŭ jăk, klei doh êbăt kyua dưn yua dŭm hdră mkra mjing hrăm mbĭt, djăp ênŭm hnơ̆ng čuă anôk mnia mblei. Ƀiădah, hnơ̆ng boh mnga bruă lŏ ham ti čar Lâm Đồng ƀrư̆ hruê ƀrư̆ đĭ kyar hŏng klei bi mguôp ăt adôk lu êdi, êjai anăn ngăn prăk knŭk kna amâo mâo djăp. Kyuanăn, hlăm hdră êlan mkŏ wĭt bruă lŏ hma wưng thŭn 2022-2025 mrâo mâo čar bi klă ăt srăng dăp sa ênoh ngăn prăk čiăng lŏ dơ̆ng pŏk mlar leh anăn mđĭ kyar thiăm dŭm klei bi mhuôp mkra mjing mrâo.”