Adiê wai băk tlam, Hrun- mnuih Bahnar, ti ƀuôn Kon Chrah, să Hra, kdriêk Mang Yang, gui ti rŏng čăp rơ̆k, răng êpul êmô wĭt mơ̆ng hma. Ñu lač, êpul êmô anei đru kơ gŏ sang ñu tlaih ƀun: “Tal êlâo kâo čan 30 êklăk prăk blei êmô. Gŏ sang kriê dlăng êmô. Truh ară anei, kâo lŏ čan 50 êklăk pla kphê, grăp hruê ăt nao răng êmô, dlăng hlăm anăn čiăng mâo prăk tla leh anăn kriê dlăng kphê, truh yan, kâo srăng tla prăk. Gŏ sang kâo hơ̆k mơak kyua dưi gĭr ktưn hlăm klei hdĭp. Leh anăn ƀuôn bi mklă kơ kâo tlaih ƀun. Kâo čang hmăng mnuih ƀuôn sang hlăm ƀuôn ăt jhŏng čan, mđĭ kyar bruă duh mkra gŏ sang.”

Ti čar Gia Lai, kdriêk Mang Yang jing sa hlăm dŭm alŭ wăl mâo lu mnuih djuê ƀiă, mâo 61% ênoh mnuih ƀuôn sang. Hlăm anăn, êbeh 80% gŏ êsei mnuih djuê ƀiă hlăm gŏ êsei ƀun leh anăn giăm ƀun. Hoàng Thị Lan Anh-  K’iăng Khua Knơ̆ng bruă sang čư̆ êa kdriêk brei thâo, Mang Yang dôk mđing đru kơ gŏ êsei ƀun dưi čan prăk knŭk kna đru čiăng bi liê mkra mjing; mbĭt anăn ngă hdră lăm lui sang tĭ, đru hriăm hră mơar… đru kơ phung ƀun ƀin gĭr ktưn “Hdră ngă mơ̆ng alŭ wăl hlăm bruă bi hrŏ ƀun jing ruah êpul mâo klei dưi tlaih ƀun êlâo čiăng kƀĭn klei găl hlue hdră mđing tal êlâo mơ̆ng dlông truh nah gŭ, kƀĭn hlăm krĭng dleh dlan snăn srăng dưi mđing hĭn čiăng đru kơ mnuih ƀuôn sang gĭr ktưn hmai dŭm krĭng găl ênưih. Phung bi hmô kơ bruă mkra mjing mnia blei mbruă ăt dưi hâo hưn mtô mblang nanao, hlăm să mkăn, amâodah ênga kdriêk, čar čiăng kơ mnuih ƀuôn sang mâo klei thâo, klei đăo knang čiăng gĭr ktưn tlaih ƀun”.

Mơ̆ng leh Hdră kñăm ala čar bi hrŏ ƀun hơĭt kjăp dưi pŏk ngă hlăm kluôm ala, hŏng klei đru mơ̆ng Gưl dlông, čar Gia Lai pŏk ngă hrăm mbĭt lu hdră msir; iêô mkrum djăp klei găl, kƀĭn prăk bi liê pŏk ngă lu hdră msir, hdră bruă, mjing klei găl čiăng kơ gŏ êsei ƀun, giăm ƀun, dưi mđĭ prăk hrui wĭt, mkra mđĭ klei hdĭp mda. Hlue anăn, lu hdră kñăm kčah bi leh, dŭm hnơ̆ng kčah hgao hdră kčah mơ̆ng grăp thŭn, boh nik hnơ̆ng kčah bi hrŏ ênoh gŏ êsei ƀun mbĭt leh anăn bi hrŏ ƀun hlăm krĭng mnuih djuê ƀiă. Mơ̆ng thŭn 2018 truh thŭn 2022, kñăm bi hrŏ ƀun kjăp hlăm krĭng mnuih djuê ƀiă, čar Gia Lai pŏk ngă kơ êbeh giăm 18 êbâo gŏ êsei ƀun, giăm ƀun čan êbeh 5.400 êklai prăk mơ̆ng ênoh prăk hdră êlan duh bi liê mkra mjing. Čar kčah hdră kñăm hlăm 3 thŭn kơ anăp, kah knar grăp thŭn hrŏ 2% ênoh gŏ êsei ƀun leh anăn hrŏ 3% ênoh gŏ êsei ƀun jing mnuih djuê ƀiă.

Krah mlan 9/2023, Knơ̆ng bruă sang čư̆ êa čar Gia Lai ktuê dlăng, leh anăn mtrŭn Hdră kčah 2059/KH-UBND kơ bruă hlue ngă Hdră kñăm ala čar bi hrŏ ƀun kjăp wưng 2021-2025. Hlue anăn, čar srăng đru čiăng mkra mrâo leh anăn mkra mđĭ sang kơ ƀiă êdi 2000 gŏ êsei ƀun, giăm ƀun; rơ̆ng kơ 98% gŏ êsei ƀun dưi yua êa doh; phung hđeh dưi nao sang hră djŏ thŭn…Nguyễn Thị Thanh Lịch- K’iăng Khua Knơ̆ng bruă sang čư̆ êa čar Gia Lai lŏ brei thâo: “Dŭm gru hmô hmei ƀuh tŭ dưn anăn jing brei mguôp hŏng klei čiăng hlăm êpul êya mnuih ƀuôn sang. Si tô hmô msĕ si klei đru kơ ana mjeh leh anăn ktrâo lač kơ hdră mkra mjing leh anăn rông mnơ̆ng, Gru hmô djŏ tuôm kơ klei bi hrŏ ƀun tal dua jing răng kriê čing čhar leh anăn đru kơ êdam êra, hđeh điêt hgŭm hlăm knăm mơak, gru hmô djuê ana msĕ si pơ̆k mñam, si bĕ ngă čiăng pơ̆k mñam jing lu mnơ̆ng dhơ̆ng mnia blei hĭn hưn mthâo, hưn mdah snăn ăt srăng đru kơ mnuih ƀuôn sang msir mgaih bruă mă, mjing thiăm klei duh ƀơ̆ng hlăm êpul êya.”

Hlue si hdră kčah mơ̆ng Knơ̆ng bruă sang čư̆ êa čar Gia Lai, mơ̆ng ară anei truh jih thŭn 2025, čar srăng pŏk ngă 7 hdră bruă bi hrŏ ƀun kjăp. Hlăm anăn, kƀĭn hlăm klei bi mlih hdră mkra mjing, hdră duh ƀơ̆ng kjăp ti krĭng mnuih djuê ƀiă. Hlue anăn, čar srăng đru čiăng bi mrâo leh anăn mkra pưk sang kơ ƀiă êdi 2000 gŏ êsei ƀun, giăm ƀun, rơ̆ng kơ 98% gŏ êsei ƀun dưi yua êa soh, lu hđeh ti kdriêk ƀun dưi nao sang hră, mâo hră ênua mdrao mgŭn… Čiăng kơ hdră kñăm bi hrŏ ƀun tŭ dưn, čar srăng kƀĭn hlăm 7 hdră bruă jing: Đru bi liê mđĭ kyar anôk bruă duh mkra- ala ƀuôn kdriêk; bi lu jơr hdră duh ƀơ̆ng, mđĭ kyar gru hmô bi hrŏ ƀun, đru mkra mjing, mđĭ kyar bruă bi hriăm bruă hơĭt kjăp, đru sang dôk kơ gŏ êsei ƀun, giăm ƀun ti dŭm kdriêk ƀun, hâo hưn leh anăn bi hrŏ ƀun kơ klei hâo hưn, mđĭ klei thâo, ktuê dlăng Hdră bruă leh anăn hdră êlan đru kơ gŏ êsei ƀun, gŏ êsei giăm ƀun./.