Grăp aguah nanao msĕ snăn, amai Lò Thị Xoan, dôk ti ƀuôn Bó Lạt, să Chiềng Cang, kdriêk Sông Mã, čar Sơn La lehanăn jih jang mnuih hlăm gŏ sang nao mă rơ̆k hlăm đang brang ñu. Êlâo dih, êpul mniê ti să Chiềng Cang knŏng thâo yua hla brang pioh ngă ƀêñ. Ƀiădah hlăm wưng giăm anei, diñu mă klĭt brang pioh mkra klei čhĭ mâo ênoh hĭn kơ anôk mkra mjing êwei mñam mrai brang.
Mmông anăn, mbĭt hŏng lu gŏ sang mkăn, sang amai Xoan pla mdiê lehanăn ktơr, mâo ba wĭt mă hlăm sa ha ka bŏ mơh 20 êklăk prăk sa thŭn. Thŭn 2017, ñu mâo hriăm kơ hdră “Mtăp mđơr êkei mniê, hlăm hdră êlan mđĭ hĭn klei thâo ngă bruă duh ƀơ̆ng hlăm bruă lŏ hma pla mjing lehanăn bruă hiu čhưn ênguê” mâo knŭk kna Australia đru ba. Leh mâo bruă anei, amai Xoan nao hlăm bruă pla mjing brang hŏng ênhă truh 2 sao. Leh sa thŭn pla mjing, gŏ sang ñu mâo ba wĭt mnga leh. Amĭ Xoan brei thâo, ênoh mâo ba wĭt hlăm sa yan hlăm brô 40 êklăk prăk. Jing kdlưn hĭn truh kơ 4 blư̆ mkă hŏng pla mdiê ktơr:
“Mơ̆ng êlâo dih truh kơ ară anei ka tuôm mâo ôh ana pla mjing pioh mkra mjing hbâo êjai msĕ hŏng ana brang. Snăn ana anei ba wĭt leh kơ pô klei đĭ kyar hĭn, snăn bi gĭr hĭn yơh”.
Hlăm dŭm bruă pla mjing ƀuh phung mniê mnuih djuê biă dôk ngă hlăm dŭm mta bruă pla lehanăn dlăng kriê, hrui êmiêt ba čhĭ mâo leh klei mưng juăt hŏng bruă, ƀuh anei jing bruă ba klei jăk jĭn, mtăp mđơr dua nah. Mbĭt hŏng anăn, lŏ mâo klei bi mguôp bruă mjuăt bi hriăm kơ klei mtăp mđơr êkei mniê, dưi lŏ hâo hưn hlăm dŭm hdră êlan mkăn. Nguyễn Quang Huy, Khua anôk bruă êpul hgŭm Brang Sông Mã, čar Sơn La lač, ana brang jing mta mnơ̆ng pla djăl mâo yua, lehanăn dưi hdĭp sui hlăm brô 10 thŭn, grăp thŭn mâo khăt hlăm brô 4 blư̆. Čiăng mâo ba wĭt klei tŭ dưn lu, snăn mnuih pla mjing brei thâo săng kơ klei čăt đĭ mơ̆ng ana brang, si hdră pla mjing lehanăn dlăng kriê djŏ hdră:
“Mnuih ƀuôn sang pla mjing srăng mâo klei hrui blei jih 100% brang pô pla hŏng ênoh mâo kuôl kă leh mơ̆ng phŭn hlăm wang 10 thŭn. Bi kơ mnơ̆ng duh bi liê ăt mâo klei đru kơ mnuih ƀuôn sang mơh, hlăm brô 2 thŭn amâo mâo tĭng mnga ôh”.
Jing sa boh čar čư̆ čhiăng êbeh 84% jing mnuih djuê ƀiă, snăn Sơn La bi klă bruă tui tiŏ hdră êlan bi mâo klei mtăp mđơr êkei mniê jing sa kdrêč yuôm bhăn hlăm bruă mđĭ kyar klei duh mkra ala ƀuôn ti alŭ wăl. Hlăk knhal jih thŭn 2017, anôk bruă pla mjing lehanăn răng mgang mnơ̆ng pla mjin čar Sơn La bi hgŭm leh hŏng anôk bruă duh bi liê lehanăn mđĭ kyar Viramie lehanăn êpul hgŭm bruă pla mjing brang AP1 Sơn La rŭ mjing anôk pla mjing brang. Anei jing sa hlăm dŭm mta bruă dôk hlăm klei đru kơ bruă tui duah klei mtăp mđơr kñăm bi mâo klei đĭ kyar klei hdĭp mda, hlăm bruă duh mkra pla mjing, lehanăn bruă hiu čhưn ênguê ti čar lào Cai, lehanăn čar Sơn La hŏng ênoh prăk duh bi liê jih jang êbeh 14 êklai prăk. Dương Gia Định khua anôk bruă pla mjing lehanăn răng mgang mnơ̆ng pla mjing car Sơn La lač, leh dua thŭn mă bruă, snăn bruă anei mâo ba wĭt leh boh tŭ dưn jăk, amâo mâo djŏ knŏng dưi pŏk phai anôk pla mjing kơ dŭm mta mnơ̆ng mrâo ôh, ƀiădah lŏ mđing hĭn kơ klei mtăp mdơr êkei mniê ti dŭm alŭ wăl dôk hlăm klei dleh dlan:
“Hŏng dŭm mta kñăm mđĭ ênoh mâo ba wĭt, mjing klei găl mtăp mđơr êkei mniê, mđĭ klei dưi kơ phung mniê, boh nik hŏng phung mniê mnuih djuê ƀiă. Leh dua thŭn ngă bruă, phung đru ba lehanăn phung khua bi ala ksiêm wĭt boh tŭ ƀuh jing jăk snăk. Tal êlâo ana brang bi djŏ guôp hŏng klei găl ti alŭ wăl kăp blei jih brang mnuih ƀuôn sang dưi mâo. Kơ klei tŭ dưn bruă duh mkra mniê mâo klei dưi hŏng boh tŭ dưn pô mâo leh, snăn digơ̆ mâo klei đăo knang lehanăn gĭr hĭn. Tal dua, jing mkŏ mjing dŭm êpul bi hgŭm hlăm yang ƀuôn, dưn yua jih klei thâo bi mguôp hlăm yang ƀuôn”.
Tui si knơ̆ng bruă lŏ hma čar Sơn La, thŭn dih car pla mâo hlăm brô 1.500 ha ana brang. Leh kah jih kơ ênoh bi liê mnuih ƀuôn sang mâo mnga mơ̆ng 60 – 80 êklăk prăk/ha/thŭn. Kyuanăn yơh ana brang mâo leh anôk jăk gal ti Sơn La hlăk dôk đru kơ lu phung amai adei mniê mnuih djuê ƀiă ruah pla mjing ana mnơ̆ng anei, hrô kơ jih jang mnơ̆ng kreh pla mjing mkăn. Klei tŭ jing mơ̆ng hdră bi hmô ngă bruă anei pŏk leh hdră êlan mrâo mđĭ kyar klei hdĭp mda phung mniê, đru kơ klei bi mtăp mđơr klei êmniê hlăm krĭng mnuih djuê ƀiă. Găn leh lu klei lông dlăng, mâo hĕ anôk jưh jơ̆ng kơ bruă duah ƀơ̆ng msĕ snei, phung mniê krĭng dlông Lào Cai, Sơn La knư̆ hrue knư̆ mâo klei đăo knang, hŏng klei pral tui ngă čiăng bi mlih kjăp klei hdĭp pô./.
Viết bình luận