Hlăm adŭ hriăm klei Angle, hlăm anôk dlăng kriê phung hđeh amâo mâo jăk asei mlei Vi Nhân, amâodah lŏ pia “sang hră pioh kơ phung amâo mâo jăk asei mlei Vi Nhân”, ti ƀuôn prŏng Buôn Ma Thuột, čar Daklak, mâo 6 čô hđeh hriăm hră dôk jŭm phung nai mtô. Hŏng đĭng blŭ thâo mĭn, lehanăn loa điêt, nai mbĭt hŏng hđeh hriăm hră dôk hriăm klei Angle hŏng dŭm klei mmuiñ.

Bi hŏng adŭ hriăm klei pĕ tông ti djiêu anăn, nai dôk mtô dua čô hđeh hriăm pĕ brô̆. Adŭ ti djiêu, mâo 4 čô hđeh dôk hriăm boh hră (Braille) kơ phung mmăt ală. Nai mtô Lê Thị Kim Cúc lač: Hlăm adŭ hriăm mâo lu gưl thŭn mdê mdê, klei thâo săng mdê mdê, klei êmăt hriăm ăt mdê mdê mơh. Phung nai amâo mâo dưi thâo mtô bi hriăm hlăm êpul ôh, ƀiădah tui hlue hŏng hnơ̆ng thâo săng grăp čô čiăng mđing kơ grăp čô hđeh.

 “Mrâo mŭt, snăn phung hđeh amâo mâo thâo sa mta klei ôh, tal êlâo jing hđeh lĕ hlăm klei mmăt ală, mâ đa đa hđeh mnuih djuê ƀiă amâo mâo thâo klei yuăn ôh . Bi phung hđeh mâo ală mngač dleh leh mơh hlăm klei bi hriăm, snăn hŏng phung hđeh mmăt ală ƀai hĭn dleh bi hriăm. Jih jang djăp mta klei drei bi hriăm sơăi yơh, wăt hlăm klei bi hriăm boh hră rueh hŏng kđiêng kơ phung mmăt ală. Drei bi hriăm snăn hđeh dơ̆ng thâo săng, phung hđeh hriăm nanao đĭ adŭ lehanăn jih hriăm duah bruă mă. Kâo ƀuh phung hđeh ăt msĕ hŏng lu phung hđeh mkăn suaih pral, amâo mâo klei mdê ôh. Drei mĭn mtô tinei msĕ mơh, bi sĭt suôr hŏng anôk anei”.

Jing anôk răng kriê rông ba hđeh amâo mâo jăk asei mlei Vi Nhân ară anei mâo êbeh 200 čô phung hđeh mơ̆ng 2 thŭn truh 20 thŭn, hŏng dŭm mta klei amâo mâo jăk hlăm asei mlei msĕ si kngăl bum ală, kmlô, amâo mâo jăk kŏ dlô… phung hđeh jing hriê mơ̆ng dŭm boh čar, ƀuôn prŏng lu digơ̆ jing mnuih djuê ƀiă  mâo klei hdĭp dleh dlan. Êgao mkrah jing hlŏng dôk ti anôk rông ba anăn. Jih jang klei hriăm mjuăt, đih đăm huă ƀơ̆ng, mâo phung sơr êpul Phaolo (klei đăo Katolik, Sang Aê Diê Ban Mê Thuột) klam ngă. Tui si sơr Nguyễn Thị Nhiệm, kiă kriê anôk rông hđeh, phung hđeh mâo klei ktrâo atăt hlăm djăp mta klei, mơ̆ng klei bi blŭ tlao, klei thâo pap mñai, klei thâo lač jăk lehanăn thâo čŏng răng kriê asei mlei pô, lehanăn truh kơ klei thâo săng hlăm hdruôm hră hriăm.

 “Pô blŭ phung hđeh amâo mâo thâo săng ôh, ƀiădah sơr ngă klei bi hmô phung hđeh hlŏng bi krăp tui ngă. Mâo sa mta klei jăk jing, tơdah drei bi mni phung hđeh ti anăp mnuih lu, snăn kơ êdei diñu gĭr hĭn. Tăp năng sơr ka thâo săng ôh hŏng phung hđeh, sơr lŏ hriăm mơ̆ng phung hđeh, akâo kơ diñu mdalng brei hŏng dŭm klei blŭ diñu bi hmô. Sơr ƀuh klei dleh dlan jing ƀiă, mâo mơh ƀiădah hmei ƀuh jing klei mơak lu hĭn”.

        Mbĭt hŏng klei mtô hră mơar, mtô klei pĕ tông klei čih kač rup anôk răng kriê hđeh amâo mâo jăk asei mlei Vi Nhân lŏ mrtô bruă knuă mă, msĕ si hriăm kčoh čhum ao, hriăm mkra mnơ̆ng hŏng kyâo, hriăm mñam dra, bi lar rup,  massage pioh đru kơ phung hriăm mâo bruă knuă. Giăm 30 thŭn leh êgao, mơ̆ng sa anôk mjuăt bi hriăm anei mâo leh lu gưl phung hriăm dưi leh hlăm klei hdĭp mda, ñŭ kma hŏng klei hdĭp hlăm yang ƀuôn. Lê Hoàng Gia Hưng ti wăl krah ƀuôn Hô, čar Daklak, jing mnuih mmăt ală, tuôm nao dôk lehanăn mâo leh klei bi hriăm mjuăt mơ̆ng anôk rông ba anei. Ñu brei thâo, mơ̆ng anôk anei đru mđĭ ai leh ñu kpưn hlăm klei hdĭp leh ruĕ hriăm gưl krah truăn kơ bruă pĕ tông, lehanăn lŏ dôk tinei mtô bi hriăm kơ phung hđeh gưl êdei.

“Hŏng phung mâo klei amâo mâo jăk asei mlei, boh nik jing phung mmăt ală, jing dleh dlan êdi yơh hlăm klei hriăm mjuăt, lehanăn wăt hlăm klei hdĭp, klei êbat hiu. Ƀiădah mâo klei mđĭ ai mơ̆ng găp djuê, boh nik mơ̆ng phung sơr tinei. Dlăng kơ diñu msĕ si amĭ pô, nai kơ pô jih ai tiê đru leh pô dưi găn jih klei dleh dlan mơ̆ng anăn mơh, leh ruĕ hriăm kâo lŏ wĭt kơ anei, đru ya bruă kâo dưn ngă hŏng phung hđeh čiăng hriăm klei pĕ tông”.

Sơr Bùi Thị Ngọc Liên – Pô kiă kriê anôk rông ba hđeh amâo mâo jăk asei mlei Vi Nhân brei thâo, nao hlăm klei mtô lehanăn dlăng kriê anôk mtô bi hriăm anei, mđrăm mbĭt hŏng phung sơr lŏ mâo giăm 30 čô phung nai čŏng nao đru bi hriăm. Dăl hlăm 30 thŭn êgao, jih ai tiê diñu đru kơ phung hđeh gĭr mơ̆ng klei hdĭp pô.

 “Phung sơr bŏ hŏng klei mơak ƀuh phung hđeh tŭ jing, mâo phung hđeh mkŏ mjing gŏ sang leh, mâo anak aneh lehanăn mơak mñai. Sui sa blư̆ phung hđeh lŏ hriê čuă anôk anei, amâo mâo djŏ hriê hjăn păn ôh, ba mbĭt hŏng găp djuê. Phung hđeh dlăng kơ phung sơr msĕ si mnuih hlăm găp djuê, phung sơr mơak snăk ƀuh klei anei. Klei mjuăt bi hriăm amâo mâo djŏ drei yap kơ ênoh ôh, amâodah čiăng kơ klei hing ang, ƀiădah ƀuh êdei anei klei hdĭp digơ̆ tŭ jing, dưi hdĭp hjăn, jing mnuih tŭ dưn hŏng ƀuôn sang”.

        Khădah adôk tuôm hŏng lu klei dleh dlan, ƀiădah klei mđĭ ai kơ phung nai hlăm grăp hrue ti anôk mtô bi hriăm Vi Nhân lŏ dơ̆ng mâo ai tiê hĭn, sĭt suôr hŏng bruă mtô bi hriăm hđeh tinei, ƀuh digơ̆ tŭ jing, dưi găn leh jih klei dleh dlan, ñu kma hlăm klei hdĭp hŏng ƀuôn sang. Anôk anei amâo mâo djŏ knŏng mjing klei găl kơ phung hđeh amâo mâo jăk asei mlei kpưn đĭ, ƀiădah lŏ đru bi lar dŭm klei tŭ dưn jăk siam hlăm klei hdĭp./.