VOV4.Êđê- Dŭm hruê giăm anei, mâo sa klei năng huĭ hyưt jing mnuih ƀuôn sang čŏng pô blei êa drao mdrao Covid 19 hlăm anôk čhĭ êa drao mơ̆ng klei thâo săng “Duah bi hing” amâo dah čŏng pô dlăng hlăm mạng. Mčhua hŏng klei mĭn anăn, lu mnuih hưn mthâo lehanăn ba čhĭ leh êa drao mdrao virut anei “Djă ba” mơ̆ng Russia, China truh kơ Việt Nam msĕ si êa drao Arbidol (lu jing mta Umifenovir) čhĭ kơ mnuih ƀuôn sang. Huĭ hyưt hĭn, lu mnuih ka djŏ Covid 19 ƀiădah dưi brei 7 – 8 mta êa drao pioh mnăm čiăng mgang Covid 19. Hluê si phung thơ̆ng kơ bruă, anei klă sĭt jing sa klei hưn brei răng kyua klei anei srăng ba dŭm klei truh jŭ jhat amâo djŏ điêt ôh truh kơ klei suaih pral mnuih yua.

 Êa drao “mtah hrah” jing boh blŭ lač kơ sa mta êa drao mâo anăn klei blŭ Russia jing arbidol ară anei mâo mnuih ƀuôn sang bi hưn lač kơ klei mdrao Covid tŭ dưn. Lu mnuih čŏng blei mnăm čiăng gang mkhư̆ sa hruê sa asăr. Yap mơ̆ng leh gưl bluh mâo klei ruă tal 4 ktang phĭt hlăm mlan 4 mlan 5 thŭn dih, ti dŭm ƀuôn prŏng, lu gŏ sang lŏ blei pioh hlăm sang, tăp năng mnăm êa drao lačdah gang mkhư̆ Covid-19.

Dŭm mta êa drao anei lŏ dưi čhĭ hlăm dŭm êpul, hla pŏk web ala ƀuôn msĕ si facebook, zalo, shopee,… hlăk êjai phŭn agha mkra mjing leh anăn klei ba yua amâo klă mngač. Hluê si phung thơ̆ng kơ bruă, umifenovir, jing mnơ̆ng pioh mkra mjing dŭm mta êa drao “mtah hrah” mâo lu mnuih ƀuôn sang blei ba yua ară anei ăt msĕ mơh lu mta êa drao mkăn, knŏng jing sa hlăm dŭm ênoh mrô dlông ba yua hlăm wưng tal êlâo mơ̆ng klei ruă tưp čiăng duah hdră mdrao Covid-19 dlông rŏng lăn. Leh anăn, mâo lu klei ksiêm duah tal êlâo mjưh mdei leh kyua klei tŭ dưn amâo jăk amâodah ba klei amâo jăk kơ asei mlei, hmaĭ amâo jăk lu hĭn kơ boh tŭ dưn. Nai prĭn - aê mdrao Trương Hữu Khanh, K’iăng Khua Êpul hgŭm ksiêm dlăng klei ruă tưp ƀuôn prŏng Hồ Chí Minh bi mklă: êa drao dưi gang mkhư̆ kman knŏng jing hdră hưn mdah êgao hnơ̆ng phung ba čhĭ hưn čiăng bi mjhua hŏng klei mĭn rŭng răng mơ̆ng phung ba yua:

Knŏng mâo vaccin kơh dưi gang mkhư̆ Covid-19, amâo mâo ôh êa drao dưi gang mkư̆ Covid-19. Dlông rŏng lăn, ăt msĕ si dŭm ala čar, boh nik dŭm ala čar mkra mjing êa drao anăn diñu amâo mnăm ôh, jing kyua mơ̆ng klei bi hing mơ̆ng pô blei êa drao anăn đuič. Leh anăn sĭt arăng blei amâo klă sĭt mơ̆ng Phŭn bruă mdrao mgŭn snăn êa drao anăn năng ai djŏ êa drao mgưt, kyua anăn hlue si kâo amâo mâo ôh êa drao mnăm grăp hruê dưi gang mkhư̆ Covid, gang mkhư̆ Covid jing vaccin leh anăn ngă 5 klei mtă.

Lač kơ klei anei, aê mdrao Trần Văn Phúc, sang êa drao Sian Paul brei thâo: hŏng dŭm mta êa drao dưi ba yua bi kdơ̆ng hŏng kman ară anei brei ba yua hluê si hră aê mdrao čih, leh anăn khăng mâo lu klei mtă, brei hlue ngă bi jăk; mbĭt anăn hlăm hdră ba yua ăt brei ktuê dlăng bi jăk dŭm klei hmaĭ čiăng ñĕ kơ klei amâo jăk tăm mâo.  Aê mdrao Trần Văn Phúc brei thâo:

Kâo thâo mơh klei mnuih ƀuôn sang rŭng răng leh anăn huĭ, kyua klei anăn ngă truh kơ bruă blei êa drao hlăm anôk arăng čhĭ, drei amâo thâo ôh phŭn agha si ngă, ka lač ôh drei mnăm soh hŏng klei mtă. Klei anăn ba truh kơ klei hmaĭ lu kơ klei suaih pral kyua mta êa drao anăn srăng truh kơ tiê, ñu srăng truh kơ boh ƀleh, hmaĭ kơ jih jang anôk mkăn. Kyua anăn, lu mnuih ƀuôn sang mnăm êa drao anăn knŏng ktrŏ thiăm, bi sui hĭn dơ̆ng, amâo mâo ba klei tŭ mdrao mgŭn ôh.

 Amâo čŏng blei êa drao mdrao Covid-19 ôh, mâo lu mnuih djŏ klei ruă Covid-19 lŏ čŏng yua hră blei êa drao mâo 7-8 mta, hlăm anăn mâo mta corticoid mơ̆ng phung ruă êlâo anăn. Hluê si Nai prĭn - aê mdrao Trương Hưũ Khanh, klei anei ăt ba klei amâo jăk kơ klei suaih pral phung ba yua.

7-8 mta êa drao anăn jing đưm dih arăng yua êa drao sĭt hdră mdrao ka klă mngač, hlăk êjai mnuih ƀuôn sang ka tlŏ mgang. Kyua anăn, ară anei lu mnuih prŏng tlŏ mgang leh, gĭr tlŏ 3 aruăt, đăm mnăm ôh êa drao anăn kyua tơdah mnăm srăng ba lu klei amâo jăk, ƀlĕ êrah hlăm tian prôč, mđĭ hnơ̆ng êrah.. anăn amâo dưi mnăm ôh.

Pô mblang: H’Zawut Ƀuôn Yă