Tui si Êpul hgŭm bruă mdrao mgŭn dlông rŏng lăn klei djŭp hăt yơh jing phŭn agha ba klei djiê brŭ truh êbeh 8 êklăk čô mnuih hlăm tar rŏng lăn sa thŭn. Hlăm anăn mâo êbeh 7 êklăk čô mnuih djiê jing phung djŭp hăt mtam, lehanăn hlăm brô 1,2 êklăk čô mnuih djiê kyua hrip săp hăt pô mkăn djŭp. Klei djŭp hăt jing pô lŏ ba lu mta klei ruă mkăn, boh nik klei ruă kman ngă hlăm êlan bi êwa, lehanăn ngă klei ruă đuĕ nao kơ kjham hĭn hŏng djăp mta klei ruă hlăm êlan bi êwa. Tui si Êpul Gơ̆ng phung truăn kơ bruă mdrao mgŭn yang ƀuôn mâo WHO mkŏ mjing hlăm hrue 29/4/2020 brei ƀuh phung djŭp hăt ênưih đuĕ nao kơ kjham hĭn tơdah djŏ klei ruă tưp Covid 19, dah mkă hŏng mnuih amâo mâo djŭp hăt. Mbĭt hŏng klei amâo mâo jăk kơ klei suaih pral, klei djŭp hăt lŏ ngă luič liê prăk kăk kơ pô, kơ găp djuê, lehanăn yang ƀuôn, dŭm klei luič liê anăn mâo wăt klei luič liê kơ djŭp hăt, liê kơ bruă mkă dlăng, mdrao mgŭn dŭm mta klei ruă djŏ tuôm mơ̆ng djŭp hăt, ngă toh hroh luič liê ai tiê mă bruă kyua ruă duam lehanăn djăp djiê hĭn mơh. Tui si anôk bruă mdrao mgŭn dlông rŏng lăn, klei luič liê hlăm tar rŏng lăn kyua hăt ngă grăp thŭn truh 1 êbâo 400 êklai dolar.

Kñăm hâo hưn truh hŏng jih jang yang ƀuôn thâo kơ klei jhat mơ̆ng hăt hŏng wăl hdĭp mda, Êpul hgŭm bruă mdrao mgŭn dlông rŏng lăn ruah klei mtă jing: “Hăt hla – klei amâo mâo jăk truh hŏng wăl drei hdĭp mda” mjing akŏ kơ hrue Tar rŏng lăn amâo mâo hăt hrue 31/5/2022. Hŏng akŏ anei, Êpul hgŭm bruă mdrao mgŭn tar rŏng lăn iêo mthưr djăp ala čar mtrŭt jih jang bruă mđĭ klei thâo săng hlăm yang ƀuôn, kơ klei amâo mâo jăk mơ̆ng klei djŭp hăt, ba klei jhat truh kơ wăl hdĭp mda, amâo mâo djŭp hăt ôh čiăng bi hrŏ klei jhat kơ wăl hdĭp mda lehanăn klei suaih pral pô.

Ti Việt Nam, hnơ̆ng ênoh klei djŭp hăt dlăng kluôm dơ̆ng hrŏ hĭn leh mơ̆ng 22,5% thŭn 2015 trŭn adôk 21,7% thŭn 2020. Hnơ̆ng ênoh phung êkei djŭp hăt hrŏ mơ̆ng 45,3% thŭn 2015 trŭn adôk trŭn adôk 42,3% thŭn 2020. Bi phung hrip săp hăt mnuih mkăn djŭp ăt hrŏ leh mơh boh nik hlăm dŭm anôk lu mnuih msĕ si: Anôk mă bruă; sang êa drao; sang hră mơar, hlăm êdeh êdâo, lehanăn hlăm sang. Tui si boh tŭ dưn mơ̆ng klei ksiêm dlăng klei suaih pral phung hđeh hriăm hră hlăm tar rŏng lăn, mâo Êpul hgŭm bruă mdrao mgŭn mkŏ mjing ti Việt Nam hlăk thŭn 2019, ênoh phung hđeh hriăm hră djŭp hăt mơ̆ng 13 – 17 thŭn hrŏ leh mơ̆ng 5,36% thŭn 2013 trŭn adôk 2,78% thŭn 2019, anei jing boh tŭ dưn năng mđĭ ai hlăm bruă gang mkhư̆ klei djŭp hăt hlăm phung hđeh.

Sa ai hŏng hrue Tar rŏng lăn amâo mâo hăt hrue 31/5/2022, hrue kăm ala čar amâo mâo hăt mơ̆ng hrue 25/5 truh hrue 31/5, Phŭn bruă mdrao mgŭn mâo leh hră mtrŭn mtă kơ jih jang knơ̆ng bruă sang čư̆ êa dŭm boh čar, ƀuôn prŏng bi hgŭm lehanăn lŏ dơ̆ng kiă kriê dŭm anôk bruă hlăm alŭ wăl čar, ƀuôn prŏng mđĭ hĭn dŭm mta bruă mâo: Hyuă kjăp klei hâo hưn mta jhat mơ̆ng klei djŭp hăt, lehanăn hdră bhiăn gang mkhư̆ klei jhat mơ̆ng hăt; hyuă kjăp bruă bi hgŭm lu dhar bruă hlăm bruă mdrơ̆ng hŏng klei jhat mơ̆ng hăt; hyuă kjăp bruă ksiêm, kiă kriê bruă hlue ngă dŭm klei bhiăn mdrơ̆ng hŏng klei jhat mơ̆ng hăt hlăm alŭ wăl./.

         Pô mblang: Y-Khem Niê