Ba tian gưl tal 3 leh, amai Tống Thị Thuỳ Dương ti dôk wăl krah Bát Sát, kdriêk Bát Sát, čar Lào Cai mđing êdi kơ klei suaih pral pô, lehanăn kơ anak ĭ... Mâo nanao klei uêñ mĭn kơ mnơ̆ng ƀơ̆ng tŭ jăk, lehanăn ñu nao mkă dlăng tian djŏ hrue kčah. Boh nik, ngă klei mkă dlăng jêñ jêñ kñăm čiăng pral thâo ƀuh huĭdah mâo klei ruă, klei amâo mâo jăk kơ asei mlei anak ĭ.

Êngao kơ klei siêu âm djŏ tuôr, kâo lŏ ngă djăp mta klei mkă dlăng êrah, mkă dlăng mta mmih êjai ba tian. Leh mâo boh tŭ dưn klei mkă dlăng, kâo hơĭt ai tiê hĭn, mđing kơ klei mnơ̆ng ƀơ̆ng tŭ jăk lu yơh.

Tui si klei yap, sang êa drao kkiêng lehanăn mdrao hđeh čar Lào Cài tŭ jum lehanăn mdrao kơ êbeh 100 čô hđeh mâo klei ruă êrah amâo mâo êkŏ đuĕ nao kơ kjham; mkă dlăng lehanăn thâo ƀuh lu hđeh mâo klei ruă amâo mâo jăk, msĕ si klei ruă Down, klei amâo mâo jăk aruăt klei mĭn, klei ruă biăm mơ̆ng tian amĭ... lehanăn lu mta klei ruă amâo mâo jăk mkăn. Kyuanăn, klei bi mkă dlăng tui duah klei ruă êlâo kơ kkiêng hŏng anak ĭ jing yuôm bhăn snăk, čiăng kơ hđeh leh kkiêng mâo klei suaih pral, mđĭ hnơ̆ng tŭ klei hdĭp anak mnuih. Phạm Thu Hằng, Anôk kčĕ đru kơ klei ƀă kkiêng anak, sang êa drao kkiêng čar Lào Cai brei thâo:

Êngao kơ bruă mkă dlăng klei ruă êlâo kơ kkiêng, leh siêu âm jing čiăng thâo ƀuh ya mta amâo mâo jăk kơ anak ĭ, snăn phung amĭ srăng lŏ ngă dŭm klei mkă dlăng čiăng pral dưi thâo ƀuh pral hĭn ya mta klei amâo mâo jăk. Mơ̆ng anăn phung aê mdrao mâo hdră kăp kčĕ.

Čar Lào Cai mâo ênoh čuăn 2025, hnơ̆ng ênoh phung amĭ ba tian mâo klei mkă dlăng jêñ jêñ jing ƀiă snăk kơ dŭm klei ruă mâo mơ̆ng tian amĭ êbeh 60% lehanăn đĭ hĭn êbeh 70% hlăm thŭn 2030.

Čiăng dưi bi leh ênoh čuăn anei, dŭm anôk bruă djŏ tuôm bi mguôp hŏng dŭm anôk bruă sang čư̆ êa alŭ wăl lŏ dơ̆ng ngă lu hĭn klei mtă mtăn, mtô mblang kơ hnơ̆ng kjăp anak mnuih, ngă bruă anei lŏ pŏk phai hdră êlan mă bruă, bi tuôm hŏng lu mnuih, lehanăn ngă lu bruă msĕ si: Ksiêm dlăng, mkă tui duah ya mta klei ruă kñăm dưi thâo ƀuh pral êlâo kơ kkiêng, hlăm hđeh ĭ... Mtă mtăn kơ phung amĭ êjai ba tian, nao bi mkă dlăng tian ƀiă êdi 3 mlan sa blư̆. Jing bi ksiêm duah, lehanăn ngă tŭ jing jih jang hdră êlan, klei bhiăn, rơ̆ng bi mâo hnơ̆ng jăk kơ klei hdĭp anak mnuih.

Mbĭt hŏng Lào Cai, ti dŭm krĭng mnuih djuê ƀiă, bruă mđĭ mlih hdră êlan dlăng kriê klei suaih pral ƀă kkiêng kơ phung mniê, lehanăn kơ phung hlăk ai ăt mâo klei mđing mơh.

Msĕ si ti čar Daklak: Phung mniê mnuih djuê ƀiă ti dŭm să taih kbưi msĕsi Čư̆ Pui, Yang Mao, Čư̆ Drăm; Hoà Phong êlâo dih jing jêñ jêñ kkiêng kơ sang, ƀiădah ară anei mâo klei thâo săng leh, bi nao kơ sang êa drao să čiăng mkă dlăng mâo kčĕ đru, dưn yua dŭm hdră ƀăng kkiêng êđăp ênang. Dưi ngă klei anei mâo klei bi đru mơ̆ng bruă “Êpul bruă yang ƀuôn đru kơ klei mđĭ kyar dlăng kriê klei suaih pral ƀa kkiêng anak kơ phung mniê, lehanăn hlăk ai mnuih djuê ƀiă”.

Adŭ bruă mkă dlăng klei ƀă kkiêng anak mâo mprăp leh djăp ênŭm kdrăp mă bruă ênuk mrâo, msĕ si masin siêu âm 4D, masin kăp ksiêm tian amĭ lehanăn anak ĭ... kñăm mđĭ hnơ̆ng kjăp klei mkă dlăng mdrao mgŭn. Mnuih ƀuôn sang đăo knang, nao băng kơ sang êa drao lu hĭn. Grăp thŭn kah knar mâo tŭ jum êbeh 1 êbâo čô mniê nao mkă dlăng tian lehanăn nao kkiêng, bi êlâo dih knŏng mil mơ̆ng 500 – 700 čô đuič. Êngao anăn, jih jang bruă hâo hưn kơ bruă dlăng kriê klei suaih pral ƀă kkiêng, lehanăn răng kriê klei hdĭp ung mô̆ hlăm mnuih djuê ƀiă, ti dŭm să krĭng taih kbưi, hlăm dŭm kdriêk mâo leh klei mđing uêñ.

Ti čar Hà Giang, anôk bruă mdrao mgŭn mâo mđing leh kơ bruă mprăp djăp kdrăp mă bruă ênuk mrâo, lŏ bi kjăp hdră mdrao mgŭn, mkă dlăng klei suaih pral kơ klei ƀă kkiêng anak ti dŭm boh sang êa drao să, mkŏ mjing mkă dlăng hlăm yang ƀuôn, msĕ si mtô mblang kơ hdră êlan ƀă kkiêng anak ƀiă... Mkŏ mjing dŭm klei bi hmô kơ “nai êa drao ƀuê” ti dŭm boh ƀuôn dleh dlan kñăm mđĭ hĭn bruă dlăng kriê, kčĕ đru kơ klei suaih pral ƀă kkiêng anak kơ phung amĭ, hlăm jih wưng dôk ba tian, kkiêng anak. Êngao anăn, nai êa drao kreh jêñ jêñ nao hiu čuă phung ƀuôn sang, mbha êa drao, tlŏ mgang djăp mta klei ruă kreh tuôm hlăk hlăm wưng thŭn ƀă kkiêng anak, kčĕ đru, wĭt lač djăp mta klei phung amĭ êmuh, kiă kriê tian hlăk mlan mrâo ba tian, mkŏ mjing klei mkă dlăng jêñ jêñ truh tuôr kčah kơ phung amĭ ba tian hlăm dŭm boh ƀuôn kbưi hŏng sang êa drao.

Čar Hòa Bình mrâo anei mtrŭn leh hdră ala čar ngă bruă kơ klei dlăng kriê klei suaih pral ƀă kkiêng, klei suaih pral klei hdĭp ung mô̆ kơ phung mrâo bi dôk wưng thŭn 2021 – 2025. Hlăm hdră anei lač klă lu mta čuăn klă mngač kơ klei bi gĭr čiăng bi leh anăn jing: Ƀiă êdi bi mâo 80% hđeh mrâo prŏng, hlăk ai thâo săng kơ bruă dlăng kriê klei ƀă kkiêng anak, kơ klei suaih pral klei hdĭp ung mô̆. Ƀiă êdi 80% phung nai mtô hđeh, amĭ ama hđeh hriăm hră thâo săng kơ bruă răng mgang klei suaih pral klei ƀă kkiêng anak. Ƀiă êdi 80% mơh mnuih ngă bruă hlăm dŭm alŭ wăl duh mkra thâo săng kơ klei bhiăn, hdră êlan mơ̆ng knŭk kna hŏng bruă dlăng kriê klei ƀă kkiêng anak, răng mgang klei suaih pral klei hdĭp ung mô̆./.