VOV4.Êđê - Hlăm wưng êgao, lu alŭ wăl ti čar Dak Nông, Dak Lak pla leh trŏng dlông boh Nhật Bản hlăk ba wĭt boh tŭ bruă duh mkra lu. Khă snăn, anôk bruă djŏ tuôm mtă kơ mnuih ƀuôn sang knŏng ba pla tơdah mâo klei bi hgŭm kjăp hŏng anôk bruă duh mkra hrui blei boh mnga, amâo mđĭ ôh ênhă pla prŏng ngă êbeh dlai boh mnga mâo, amâo dưi ba čhĭ, ngă luič liê ênoh duh bi liê:

Mơ̆ng krah thŭn 2020, gŏ sang Đỗ Hoàng Hà, ti alŭ 3A, să Quảng Sơn, kdriêk Dak Glong, čar Dak Nông ngă leh klei kuôl kă bi mguôp hŏng knơ̆ng bruă mđĭ kyar bruă duh mkra Duyên Hải ti ƀuôn prŏng Hồ Chí Minh kơ bruă pla mjing 1 ha trŏng dlông awan mơ̆ng Nhật Bản. Êjai ngă klei bi mguôp, gŏ sang ñu dưi mâo klei mkăp brei mjeh, mtô kơ bruă pla mjing, răng kriê ana trŏng dlông awan Nhật Bản lehanăn bi mklă srăng chĭ trŏng hŏng ênoh 7.000 prăk/kg.

Leh êgao 2 mlan pla ming, war pla trŏng anei dưi mâo pĕ yơh. Sa gưl mboh mơ̆ng trŏng dlông awan Nhật Bản srăng pĕ hlăm 8 - 12 mlan tui si klei pla mjing mơ̆ng pô pla. Dŭm pĕ knơ̆ng bruă srăng blei dŭm anăn lehanăn lŏ ba čhĭ kơ ala čar Nhật Bản. Kyuanăn, gŏ sang Đỗ Hoàng Hà mâo klei hơĭt hlăm bruă pla mjing, amâo guôn uêñ mĭn kơ ênoh ba čhĭ. Đỗ Hoàng Hà brei thâo: “Tơdah bruă anei đĭ kyar jăk, boh mnga srăng mâo mơ̆ng 70-100 tôn hlăm sa hectar lehanăn tui hluê yan pla mjing. Leh tla jih prăk duh bi liê, dưi lŏ mâo prăk mnga mơ̆ng 200-300 êklăk prăk/ha. Khădah, hlăm klei pla mjing srăng ngă djŏ hdră pla mjing, boh nik hlăm bruă kriê dlăng klei hluăt ƀơ̆ng mnơ̆ng ngă, čiăng mâo boh trŏng djăp ênŭm hnơ̆ng čuăn kơ bruă ba čhĭ kơ ala tač êngao.”

Ăt msĕ hŏng anăn, gŏ sang Lại Văn Xuân ti ƀuôn R’bŭt, să Quảng Sơn, kdriêk Dak Glong ăt bi mguôp hŏng knơ̆ng bruă mđĭ kyar bruă duh mkra Duyên Hải ti ƀuôn prŏng Hồ Chí Minh kơ bruă pla mjing 5 sao trŏng dlông awan Nhật Bản. Tui si Lại Văn Xuân, mkă hŏng bruă pla mjing trŏng msăm, pla trŏng anei ênưih kơ bruă kriê dlăng, ƀiă tuôm hŏng klei hluăt mnơ̆ng ngă, lehanăn dưi mkiêt ênoh prăk duh bi liê. Ênoh prăk blei hbâo brŭ, êa drao, ƀaih gang, ngă pra…Čiăng pla mjing trŏng dlông awan Nhật Bản bi mâo hlăm brô 15 êklăk prăk/sao. Hlăm yan leh êgao, gŏ sang ñu pla mjing 5 sao trŏng dlông awan Nhật Bản. Kah knar hlăm sa sao mâo mơ̆ng 7-8 tôn boh. Hŏng ênoh chĭ 7.000 êbâo prăk/kg, leh mă jih prăk duh bi liê, gŏ sang ñu mâo prăk mnga hlăm brô 150 êklăk prăk.

Lại Văn Xuân brei thâo: “Truh kơ yan hrui pĕ boh trŏng, grăp hruê mâo na nao êdeh mơ̆ng knơ̆ng bruă hriê blei truh kơ sang. Leh hrui pĕ jih knơ̆ng bruă srăng mơĭt prăk hlăm kak prăk, kyua anăn kâo amâo mâo mĭn lu ôh, mâo klei hơĭt hlăm klei mă bruă”.

Tui si êpul mnuih mă bruă lŏ hma să Quảng Sơn, kdriêk Dak Song, čar Dak Nông, trŏng dlông awan jing sa mta ana pla mjing mrâo hlăm alŭ wăl. Hlăm să mâo 24 gŏ sang pla mjing hŏng ênhă êbeh 15 ha. Dŭm yan leh êgao, dưi mñă klă, anei jing mta ana djŏ hŏng lăn ala lehanăn yan adiê anôk anei. Ară anei, mâo dŭm knơ̆ng bruă duh bi liê kơ ana mjeh, mtô hdră pla mjing lehanăn lŏ hrui blei boh mnga hŏng ênoh mâo leh klei kuôl kă hŏng knơ̆ng bruă. Dŭm gŏ sang mâo klei mơak sơnăk kyua dưi chĭ boh mnga pô hŏng ênoh yuôm. Bruă bi mguôp klei pla mjing đru dưi pŏk êlan mâo klei tŭ dưn ti anăp bruă pla mjing lu ana mnơ̆ng pla ƀiădah amâo mâo ênoh čhĭ.

Êlâo kơ anăn, mâo đa đa gŏ sang ti să Quảng Trực, kdriêk Tuy Đức, čar Dak Nông ăt mâo klei jhŏng bi mlih dŭm anôk pla mjing amâo mâo boh tŭ dưn lehanăn lŏ pla ana trŏng dlông awan Nhật Bản. Leh 45 hruê pla mjing, ana trŏng mboh lehanăn dưi pĕ yơh. Hlăm sa sao mâo mơ̆ng 40 - 50 kg, čhĭ hŏng ênoh mơ̆ng 7.000 - 8.000 êbâo prăk /kg. Dŭm gŏ sang anei mâo leh klei bi mguôp hŏng knơ̆ng bruă mđĭ kyar bruă duh mkra Duyên Hải ti ƀuôn prŏng Hồ Chí Minh, kuôl kă hrui blei truh ti đang trŏng. Khădah, kyua klei hmăi mơ̆ng klei ruă tưp Covid-19, tĭng kơ ƀĭng hgŭm mdei bruă mnia mblei, ngă truh klei adôk ksŭn êbeh êbiêr. Kyua anăn, čiăng dêč đuĕ kơ bruă mnuih ƀuôn sang čŏng pla mjing trŏng anei, alŭ wăl mâo leh klei bi mguôp hŏng dŭm anôk bruă, dhar bruă thơ̆ng kơ bruă hlăm kdriêk ngă klei ksiêm dlăng. Mbĭt anăn, mâo klei blŭ hrăm, bi mguôp hŏng anôk mnia mblei čiăng mâo klei hơĭt kjăp sui, čiăng kơ mnuih ƀuôn sang mâo klei hơĭt pla mjing ana trŏng anei.