VOV4.Êđê- Phu\n mka\p pra\k duh bi liê mâo klei tu\ yuôm êdi hla\m brua\ duh mkra pla mjing lehana\n klei hd^p, boh nik hla\k anôk brua\ duh mkra nga\ lo\ hma lehana\n mnuih nga\ lo\ hma dôk tu\ lu klei hma\i mơ\ng klei rua\ Covid 19. Mb^t ho\ng hdra\ msir mơ\ng brua\ sang ]ư\ êa alu\ wa\l hla\m hdra\ mtru\t mđ^ brua\ duh mkra lehana\n mđ^ kyar brua\ pla mjing, rơ\ng kja\p klei hd^p mda, du\m knơ\ng pra\k lehana\n êpul brua\ brei ]an pra\k hla\m alu\ wa\l a\t mđ^ hdra\ brei ]an ho\ng pra\k mnga hdjul k`a\m đru kơ [^ng nga\ lo\ hma lehana\n anôk brua\ duh mkra nga\ lo\ hma lo\ duh bi liê, mđ^ kyar brua\ duh mkra pla mjing hla\m boh klei mrâo.

Du\m thu\n êgao, đang boh teinan hrue\ mơ\ng amai Vũ Thị Huế, ti phường 8, [uôn pro\ng Đà Lạt, ]ar Lâm Đồng krơ\ng kjăp hnơ\ng boh ba ]h^ kơ tuê blei [ơ\ng lehana\n jing anôk jak iêu lu tuê hiu ]hưn hriê ]hưn dlăng. Djăp bruă ngă klei hd^p mda mơ\ng go\ êsei hrui w^t mơ\ng ]h^ boh teinan hrue\ sơa^. Khă sơnăn, yap mơ\ng mâo klei ruă Covid-19 bluh đ^ truh kơ ara\ anei, ênoh boh teinan hrue\ lehana\n ênoh tuê hriê ]hưn dlăng amâo mâo h’^t kjăp ôh, ênoh hrui w^t hro\ tru\n, bruă duh mkra mơ\ng go\ êsei tuôm ho\ng lu klei dleh dlan. Amâo Vũ Thị Huế hlăk ksiêm dlăng du\m hnư brei ]an prăk mnga hdjul mơ\ng du\m knơ\ng prăk knu\k kna ]ia\ng lo\ dơ\ng duh bi liê kơ bruă duh mkra:

            “Grăp hruê bi kriê dlăng ana boh teinan hrue\, bi dưm mnơ\ng tu\ jăk sơnăn gơ\ đ^ jing jăk, kyua ana\n khă gơ\ hnư hrui w^t hro\ tru\n, [ia\dah kâo ăt duh bi liê kriê dlăng. Kyua ana\n, ăt ]ang hma\ng Knu\k kna bi mâo hdră đru mdul kơ mnuih [uôn sang ngă lo\ hma. Duh bi liê kơ 1 đang war lo\ hma anei lui] liê lu prăk kăk, ăt mse\ mơh djuê mjeh sơnăn du\m mta mnơ\ng yua kơ bruă lo\ hma đ^ sơa^”.

            Ăt mse\ ho\ng amai Vũ Thị Huế, [ia\dah ayo\ng Nguyễn Phú Dũng ti să Ninh Gia, kdriêk Đức Trọng, ]ar Lâm Đồng hnưm dưi ]an prăk mnga hdjul. Kyua mâo prăk ]an anei, `u bi mlih tu\ jing ênhă kphê khua ana ba pla boh sầu riêng lehana\n tal êlâo ba w^t boh tu\ dưn đ^. Khă sơnăn, ]ia\ng lo\ dơ\ng po\k phai hnơ\ng pro\ng bruă duh mkra, bi mlih ênhă lăn adôk ana\n, ayo\ng Nguyễn Phú Dũng hlăk ngă du\m mta hră m’ar ]ia\ng lo\ dơ\ng ]an prăk knu\k kna mnga hdjul djo\ guôp:

            “Du\m thu\n ho\ng anei kphê lui] ênoh, mnuih [uôn sang ngă lo\ hma hmei ăt bi mlih ba pla du\m mta ana boh kroh mse\ si sầu riêng. Kyua dah ênoh prăk ]an mơ\ng knơ\ng prăk knu\k kna djăp ho\ng klei ]ia\ng mơ\ng mnuih [uôn sang, sơnăn khă gơ\ dleh dlan ăt dưi hgao mơh, duh bi liê dưm hbâo, ai ngă bruă djăp mta si la] h’^t kjăp leh”.

            Hluê si knơ\ng prăk Knu\k kna ti ]ar Lâm Đồng, ênoh prăk đru mguôp mơ\ng du\m knơ\ng prăk mnia mblei lehana\n du\m êpul bruă brei ]an prăk hlăm alu\ wa\l ]ar mâo giăm 62 êbâo êklai prăk, đ^ 7,3% mkă ho\ng knhal jih thu\n dih. Ênoh prăk brei ]an giăm 107 êbâo êklai prăk, đ^ 4,5% mkă ho\ng knhal jih thu\n 2019. Klei đ^ kyar anei kyua du\m êpul bruă brei ]an prăk hluê ngă du\m bruă brei ]an prăk pioh ba yua kơ bruă duh mkra mnia mblei, đru du\m êpul bruă duh mkra pla mjing lehana\n mnuih [uôn sang ngă lo\ hma msir mghaih klei lui] liê kyua hma^ djo\ mơ\ng klei ruă Covid-19.

 Trương Quốc Thụ, Khua knơ\ng prăk Knu\k kna Việt Nam ti Lâm Đồng brei thâo; ara\ anei du\m knơ\ng prăk lo\ mko\ dăp leh hruê mlan tla nư, mhro\ prăk mnga ]ia\ng hmao đru mdul kơ mnuih [uôn sang. Mb^t ana\n mđ^ ktang bruă brei ]an prăk pioh ba yua kơ hdră mhro\ [un pral lehana\n h’^t kjăp ti alu\ wa\l. Du\m ênoh prăk ]an mnga hdjul anei  mguôp đru du\m êpul bruă duh mkra pla mjing lehana\n mnuih [uôn sang ngă lo\ hma hlăm ]ar mâo klei găl duh bi liê, bi h’^t kjăp bruă duh mkra hgao du\m klei dleh dlan kyua du\m gưl klei ruă bluh đ^:

“Phung ]an prăk srăng hluê ngă 1 hlăm 3 hdra\ ngă bruă, ana\n jing: tal 1 kriê kjăp hruê mlan tla nư, tal 2 amâo mâo mă, mhro\ prăk mnga lehana\n prăk tăk, tal 3 ana\n jing kriê kjăp mse\ hđăp êpul nư. Hlăm 3 mta bruă anei, bruă lo\ mko\ dăp hruê mlan tla nư lehana\n amâo mâo mă, mtru\n prăk mnga srăng dưi hluê ngă ho\ng du\m ênoh nư mâo klei hma^ djo\ kbiă mơ\ng klei ruă Covid-19.  Hmei g^t gai mtam du\m knơ\ng prăk, du\m anôk brei ]an prăk mnuih [uôn sang bi mâo du\m bruă hluê ngă mtam đơ mta phu\n mâo knơ\ng prăk knu\k kna k]ah mtru\n hlăm hră hưn mtru\n thu\n 2019”.

Ara\ anei bruă duh mkra lo\ hma lehana\n mkra mjing du\m mta mnơ\ng mă mơ\ng lo\ hma mơ\ng ]ar Lâm Đồng hlăk kru\ w^t jăk siam, mnuih [uôn sang ngă lo\ hma lehana\n du\m êpul bruă duh mkra pla mjing mơ\ng alu\ wa\l hlăk hur har msir mghaih klei dleh dlan. Enoh prăk ]an jing klei mđ^ ai, gơ\ng đru krơ\ng yuôm bhăn hrăm mb^t ho\ng mnuih [uôn sang pla mjing ]ia\ng hgao klei dleh dlan, kpưn đ^ h’^t kjăp bruă duh mkra lehana\n klei hd^p mda./.

Kyua hma\i mơ\ng klei rua\ Covid 19, brua\ duh mkra pla mjing mơ\ng [^ng nga\ lo\ hma ti ]ar Lâm Đồng tuôm amâo djo\ [ia\ ôh tuôm ho\ng klei dleh dlan, mb^t ana\n brua\ klam mơ\ng du\m anôk brua\ brei ]an pra\k mb^t ho\ng phu\n mka\p pra\k ]an ho\ng pra\k mnga hdjul hla\k lehana\n dôk đru kơ [^ng nga\ lo\ hma dưi ga\n klei dleh dlan. Mb^t ho\ng hdra\ hra\m mb^t anei, du\m gưl anôk brua\ mơ\ng ]ar Lâm Đồng dôk bi hgu\m s^t êm^t nga\ brua\, hla\m ana\n ho\ng brua\ klam mơ\ng pô – Êpul hgu\m mnuih nga\ lo\ hma ]ar Lâm Đồng hla\k lehana\n dôk po\k nga\ lu hdra\ đru kơ [^ng nga\ lo\ hma bi h’^t brua\ pla mjing lehana\n hd^p mda. Ti gu\ anei, pô ]ih klei mrâo kơ Sang mđung asa\p blu\ Việt Nam mâo klei bi blu\ hra\m ho\ng Đa Cát Vinh, Khua êpul hgu\m mnuih nga\ lo\ hma ]ar Lâm Đồng kơ brua\ anei.

-Akâo kơ ih mblang brei, hlăm gưl mâo klei rua\ tưp Covid 19 anei, si klei dleh dlan h^n ho\ng phung ngă lo\ hma ti ]ar Lâm Đồng?

Đa Cát Vinh: Ako\ thu\n 2020 truh kơ ara\ anei klei dleh dlan jing hlăm kluôm ala dôk găn, hlăm ana\n mâo wa\t ]ar Lâm Đồng, boh nik hlăm brua\ lo\ hma ho\ng mnuih ngă lo\ hma yơh hmăi amâo mâo jăk êdah tal êlâo, kyua klei ]ia\ng ]h^ boh mnga pô mâo tuôm ho\ng klei dleh dlan êdi, ana\n yơh jing klei ktro\ h^n ara\ anei.

-Êpul brua\ hgu\m phung ngă lo\ hma ]ar Lâm Đồng mâo leh mơ\ si hdra\ ]ia\ng đru phung ngă lo\ hma ăt rơ\ng kjăp brua\ duh mkra pla mjing, dưi găn klei dleh dlan anei?

Đa Cát Vinh: Êpul brua\ hgu\m phung ngă lo\ hma ]ar Lâm Đồng ăt jih ai tiê hlăm brua\ hgu\m ]ia\ng đru kơ mnuih ngă lo\ hma mdul klei dleh dlan, kyua hmăi amâo mâo jăk mơ\ng klei rua\ tưp covid 19. Ana\n jing brua\ hâo hưn mtru\t mjhar, mđ^ ai phung ngă lo\ hma, đru kơ digơ\ sa hdra\ ma\ brua\, mâo êpul brua\ hgu\m phung ngă lo\ hma pô đru mâo pra\k bi liê mơ\ng keh bi đru phung ngă lo\ hma, lehana\n prăk mơ\ng knơ\ng prăk đru ba yang [uôn, wa\t ho\ng prăk mơ\ng knơ\ng prăk brua\ lo\ hma pioh brei mnuih [uôn sang ]an duh bi liê kơ brua\ knua\. Mghaih msir djăp mta klei dleh dlan kyua hmăi amâo mâo jăk kơ klei rua\ tưp covid 19. Mđ^ h^n brua\ hâo hưn mtru\t mjhar [^ng hgu\m mâo klei bi mguôp mb^t hlăm brua\ duh mkra pla mjing, mko\ mjing êpul bi đru, êpul ngă brua\ mb^t, bi đru hdơ\ng găp hlăm brua\ mnia mblei boh mnga ho\ng klei jăk h^n.

-Hlăm hdra\ ma\ brua\ ana\n, tui si ih, ti jing brua\ năng mđing h^n, ya ngă?

Đa Cát Vinh: Brua\ mơ\ng Êpul hgu\m mâo ngă đru kơ phung ngă lo\ hma jing klei hâo hưn, mđ^ ai yơh jing yuôm bhăn h^n. Kyuadah brua\ hâo hưn, mđ^ ai jing hdra\ dưi ngă lar truh kơ jih jang mnuih ngă lo\ hma, mơ\ng ana\n mâo ma\ tu\ klei Đảng, Knu\k kna, lehana\n ya mta brua\ mơ\ng Êpul hgu\m mtru\t mjhar. Jih jang hdra\ mkăn ăt jing yuôm bhăn mơh, [ia\dah amâo mâo jăk lar bra lu ôh, lehana\n kăn mâo [^n hgu\m hlăm kluôm ]ar sa ai rei, kno\ng jing mse\ si brua\ nga\ ma\ klei bi hmô đui]. Kyuana\n yơh, kâo m^n brua\ hâo hưn, mtô mblang jing hdra\ jăk h^n ara\ anei ]ia\ng mđ^ klei thâo săng hlăm mnuih pla mjing thâo [uh kla\ hdra\ êlan mơ\ng Đảng, Knu\k kna boh nik hlăm brua\ lo\ hma, phung ngă lo\ hma, lehana\n kr^ng [uôn sang.

-Ti ana\p klei rua\ tưp covid 19 ăt adôk dleh dưi ksiêm dlăng mse\ si ara\ anei, ih mâo mơ\ klei ]ia\ng mta\ kơ mnuih  ngă lo\ hma?

Đa Cát Vinh: Drei ka dưi thâo ôh klei rua\ tưp anei si ngă srăng lo\ bluh d^ he\ amâodah hơăi, kyuana\n phung nga\ lo\ hma êlâo h^n ngă he\ bi jăk jih jang klei du\m dhar brua\ djo\ tuôm mta\ mtăn, ana\n jing hdra\ ]o\ng bi ngă jăk h^n brua\ mdrơ\ng ho\ng klei rua\ tưp. Êpul hgu\m phung ngă lo\ hma ăt ]ang hmăng kơ mnuih [uôn sang đăm kdjăt k[la ôh, [ia\dah brei mâo klei thâo g^r h^n, ]o\ng duah djăp êlan ma\ brua\ bi kjăp. Nga\ lu hdra\ hlăm klei duh [ơ\ng, mko\ mjing êpul hgu\m bi sa ai hrăm mb^t ngă brua\, lehana\n duah hdra\ ]h^ mnia boh mnga pô.

-La] jăk kơ ih lu!

Pô mblang:  Y-Khem Niê - H'Mrư Ayun