VOV4.Êđê - K`a\m mkra mđ^ boh tu\ yuôm kơ du\m mta mnơ\ng dhơ\ng mkra mơ\ng kphê, amai K’}a\m, 30 thu\n, ti sa\ Da\ Sar, kdriêk Lạc Dương, ]ar Lâm Đồng tui ksiêm, mko\ mjing leh ana\n kna\l kphê Yu\ M’Nang, ba kphê doh, kphê ja\k truh ho\ng mnuih blei yua. Leh 2 thu\n mđ^ kyar, kphê Yu\ M’Nang mâo mka\p leh hra\ tu\ yap mnơ\ng dhơ\ng OCOP ]ar Lâm Đồng lehana\n mâo lu mnuih blei yua kha\p.

Thu\n 2018, mniê êrah K’Chăm leh rue\ hria\m, jing nai mtô klei Ăngle ti sa boh sang hra gưl sa, ]ong mdei brua\ ru\ mjing brua\ knua\ pô ma\ ana\n knăl kphê Yu\ Mnang, jing mta kphê kpu\ng mkra mjing mơ\ng kphê mjeh Arabica ksa\ djo\k alu\ wa\l `u pô. Amai K’Chăm yăl dliê, ana kphê sia\ suôr hlăm lu ênuk leh ho\ng găp djuê lehana\n phung [uôn sang kơnei. Siămdah, kno\ng ba \]h^ boh kphê leh kwa\ ka mkra mjing, mơ\ng ana\n wưng kphê amâo mâo ênoh, mnuih pla mjing duh kơ kphê amâo mâo djăp ênoh tla kơ brua\ ôh. {uh lu phung tue hlăm ala ]ar lehanan mơ\ng ala ta] êngao kreh hriê hlăm dôk ]ư\ Mnang kăp dhul, dlăng mnga ]uh blang, snăn `u mâo klei m^n mko\ mjing sa ana\n knăl kphê alu\ wa\l pô ]ia\ng đru kơ mnuih pla mjing ]h^ yuôm h^n. M^n snăn ngă mtam, ho\ng ai tiê êma\t, amai K‘Chăm po\k sa anôk ]h^ kphê, ]an giăm 200 êklăk prăk blei kdrăp đeh kwa\ kphê, đu\ng hruh.

Ara\ anei mnuih pla mjing kreh pe\ boh ra] jih snăn ]h^ amâo mâo yuôm ôh, leh kâo mko\ mjing anôk mkra mjing Kphê Yu\ Mnang kâo ]ia\ng jing pô ba êlan êlâo mâo kphê siam, lehanan đu mnuih pla mjing tui ngă mse\, ]ia\ng mđ^ klei tu\ dưn kphê pô. Kyuadah kphê Arabica ti Da\ Sar jing jăk h^n, ăt mse\ ho\ng kphê alu\ wa\l mkăn. Kâo ]ang hmăng, mnuih pla kphê hlăm kr^ng anei tơdah pe\ kphê snăn hro\ng ruah boh ksa\, snăn kơh ]h^ srăng yuôm h^n.

Ara\ anei sa kg kphê Arabica boh ksa\, amai K’Cham hrui blei boh mrâo pe\ ho\ng ênoh 10 êbâo prăk, bi tơdah mnuih pla mjing hlo\ng pe\ ra] jih sa adhan adôk wa\t mtah kno\ng blei ma\ mơ\ng 6 – 7 êbâo prăk/kg. Leh mkra mjing, grăp kg kphê, grăp kg kphê Arabica ksa\ mâo ênoh 600 êbâo prăk, jing êbeh dua blư\ lu h^n ho\ng mta kphê asa\r mkăn. Aduôn K’Hên, ti alu\ mrô 4, sa\ Fda\ Sar, kdriêk Lạc Dương yăl dliê, [uh K’Chăm ngă brua\ mâo klei tu\ jing snăn tui hriăm mơh. Khad\ah pe\ hro\ng ruah boh ksa\ lui] lu hrue mmông, [ia\dah mâo ]h^ yuôm h^n snăn jih jang mnuih mơak sơăi.

Kphê tinei jing kphê jăk, kphê doh amâo mâo duah bi lu\k ho\ng ya mta mnơ\ng ôh, snăn phung blei lu snăk, di`u bi mni kphê jăk mơ\ng ana\n hmei ]h^ mâo ênoh mơh.

Leh 2 thu\n ru\ mjing brua\ knua\, kphê Yu\ Mnang, mơ\ng K’Chăm mâo tu\ yap mnơ\ng mkra mjing djăp ênoh ]ua\n OCOP 3 mtu\ hlăm ]ar Lâm Đồng. }ia\ng hơ^t mâo ]h^ kphê pô, K’Chăm mâo bi mguôp leh ho\ng du\m go\ êsei mnuih pla mjing hlăm sa\ mđ^ ênha\ pla mjing kphê doh. Lehana\n, jih ai tiê hưn mdah hlăm hla po\k, lehana\n ]o\ng pô truh hlăm du\m anôk ]h^ mnia hlăm ]ar, lehana\n êngao ]ar hưn mdah boh mnga mnơ\ng pô mkra mjing, tui duah mnuih blei.

Aduôn Liêng Trang K’Sa\u, Khua êpul hgu\m mnuih pla mjing sa\ Da\ Sar brei thâo, hdra\ duh mkra mnia mblei kphê mơ\ng K’Chăm đru leh kơ lu go\ sang bi mlih hdra\ pla mjing. Kphê Yu\ Mnang djăp ênoh ]ua\n OCOP jing leh sa klei bi mguôp jăk mơ\ng pla mjing hlo\ng truh kơ mnia mblei, đru mđ^ leh ênoh mâo ba w^t mơ\ng mnuih pla mjing K’ho:

Wưng leh êgao ênoh ]h^ kphê êlưih, snăn mnuih pla mjing le\ hlăm klei dleh dlan, amâo lo\ dưi duh kơ brua\ pla kphê ôh, kyua hbâo pruê yuôm, mưn mnuih ma\ brua\ yuôm. Kyuana\n leh amai K’Chăm ngă tu\ jing hdra\ pla mjing kphê doh, kphê jăk dưi đru leh kơ mnuih pla mjing kphê hơ^t ênoh mâo ba w^t, lehana\n po\k sa hdra\ ma\ brua\ mrâo, mnuih pla mjing mơak snăk. Mơ\ng klei K’Chăm ru\ mjing hdra\ ma\ brua\ anei, lo\ iêu ba lu phung êdam êra tui ngă. Hlăm wưng kơ ana\p hmei srăng hgu\m ho\ng phung duh mkra đru tui duah anôk kăp ]h^ mnia, lehana\n đru kơ du\m go\ êsei pla mjing mâo ]an prăk pioh duh kơ brua\.

Ru\ mjing brua\ knua\ ho\ng boh mnga pô pla ma\ hlăm [uôn sang, K’Chăm đru mđ^ leh ênoh tu\ dưn kphê arabica ti gu\ jơ\ng ]ư\ Mnang, po\k sa hdra\ duh [ơ\ng mrâo ho\ng klei kjăp bi mguôp mb^t hong brua\ hiu ]hưn ênguê hlăm yang [uôn mnuih K’ho ti Dă Sar./.