VOV4.Êđê - Hlăm mlan 9 mrâo êgao, Phu\n bruă lo\ hma leh anăn Mđ^ kyar kr^ng [uôn sang ruah Gia Lai ]ia\ng mko\ mjing knăm ba ]h^ boh ]ê` hrue# leh anăn kphê tal êlâo hluê si Klei kuôl kă bruă mnia blei êngiê Việt Nam - Châu Âu (EVFTA). Klei anei brei [uh klei găl pro\ng mơ\ng du\m mta mnơ\ng mơ\ng lo\ hma ti ]ar. Klei yuôm bhăn h^n jing Gia Lai [uh leh klă klei lông dlăng mâo, hlăk pral mđ^ klei dưi kriê dlăng leh anăn mkra mjing, mlih mrâo kdrăp mkra mjing ]ia\ng mjing anôk mnia blei hơ^t kjăp ti EU.

Gialai mâo 94 êbâo ha kphê, truh 1/6 ênha\ kphê mâo jih jang hlăm kluôm ala. Hlăm ]ar mâo lu đang kphê pro\ng mơ\ng 10 – 30ha, duh bi liê jăk, găl ênưih kơ brua\ dlăng kriê wiê ênăk bi djăp boh mnga doh tui si anôk blei mnia ]ia\ng. Thái Như Hiệp, Khua Êpul hgu\m kia\ kriê knơ\ng brua\ Vĩnh Hiệp, ]ar Gialai, pô duh mkra tal êlâo hlăm ]ar pla mjing kphê hluê ho\ng ênoh ]ua\n doh mơ\ng Mi, mkra mjing kphê kpu\ng, kphê fin ho\ng mơar, lehana\n kphê lik mâo ana\n L’amant, pioh ba ]h^ kơ Châu Âu, la] snei: Phung pla mjing ti Gialai mbrua\ snăk, kyuana\n srăng pral dưi bi mlih hrăm mb^t ho\ng phung duh mkra hluê ngă klei leh [ua\n rơ\ng ho\ng EVFTA:“}h^ kơ ala ta] êngao snăn bi mâo boh mnga bi knar mse\ sơăi, mâo ho\ng ênoh lu, ho\ng hnơ\ng jăk h^n. Phung pla mjing kphê ti Gialai pral thâo săng lehana\n djăp ma\ tu\ klei hriăm, srăng bi mlih mtam tui si hdra\ êlan nga\ brua\, djo\ ho\ng klei kuôl ka\ ]ia\ng kơ jih jang hmao ho\ng klei pral h^n”.

Êngao kơ kphê, ]ê` hrue\ ăt jing mnơ\ng pla mâo klei găl êdi ti Gialai, ho\ng êbeh 3 êbâo ha, ho\ng ênoh mâo jih jang hlăm êbeh 84 êbâo tôn. T^ng hlăm thu\n 2025, ênha\ anei sra\ng lo\ đ^ hlăm brô 10 êbao ha. Ara\ anei, klei bi mguôp ho\ng phung pla mjing ]ê` hrue\ ti du\m kdriêk }ư\ Proong; Măng Yang; Đăk Đoa dưi mko\ mjing leh. Hlăm ]ar, mâo mko\ mjing leh jih jang brua\ ngă dơ\ng mơ\ng pla mjing hlo\ng truh kơ mkra mjing boh mnga knhal tui], leh mâo phung duh mkra ksiêm dlăng mkăp mjeh, du\m đang war lehana\n du\m go\ êsei pla mjing, hlo\ng truh kơ sang mkra mjing ba yua kdrăp ma\ brua\ mrâo mrang. Mnơ\ng leh mkra mjing mse\ si ]ê` hrue\ bi êko\ ti Gialai, jing leh mnơ\ng tal êlâo mâo ba ]h^ kơ Châu Âu tui si klei kuôl ka\ EVFTA. Lưu Trung Nghĩa, khua knơ\ng brua\ lo\ hma ]ar Gialai la]: }ar hlăk mâo lu hdra\ ]ia\ng kơ ]ê` hrue\ mơ\ng ]ar dưi jing mnơ\ng bi ala kơ Việt Nam:“Hjăn ho\ng ]ê` hrue\, hmei yap leh anei jing mnơ\ng pla phu\n, hmei hla\k mko\ mjing anôk ala trua\n kơ brua\ pla mjing ]ê` hrue\ ti Gialai. Ho\ng brua\ k`ăm jing duh mkra pla mjing hlăm klei kjăp. Sitôhmô mâo phung duh mkra duh bi liê, hrăm mb^t ho\ng mnuih pla mjing, jih jang ma\ brua\ ba klei tu\ dưn mb^t. Tal dua, bi mâo mjeh jăk kơ grăp kr^ng, mâo ênoh ]ua\n jăk, duh mkra pla mjing djăp ho\ng ênoh ]ua\n quốc tế tu\ yap. }ê` hrue\ Gialai tơdah mâo klei mđ^ kyar kjăp, s^t nik srăng jing pô bi ala kơ ]ê` hrue\ Việt Nam”.

Gialai jing ]ar mâo ênha\ lăn pro\ng h^n ti Lăn Dap Kngư, mđ^ kyar brua\ lo\ hma ho\ng kdrăp mrâo mrang, mguôp mb^t ho\ng brua\ mkra mjing boh mnga, mâo leh Đảng bộ ruah jing sa hlăm du\m mta k`ăm phu\n wưng păn brua\ 2020 – 2025. Hlăm ana\n, tiu, kphê ]ê` hrue\ mâo bi kla\ leh jing brua\ phu\n. Hlăm wưng êgao, dhăp dhar brua\ hlăm ]ar mâo mko\ mjing lehana\n nga\ leh lu brua\ k`ăm mko\ w^t brua\ lo\ hma pla mjing, mđ^ kyar kjăp jih jang mnơ\ng pla phu\n, mko\ mjing anôk trua\n duh mkra pla mjing kơ mdê bi mnơ\ng pla mâo jih jang truh kơ 11 mta, hlăm ana\n mnơ\ng phu\n jing ana ]ê` hrue\ lehana\n kphê.

Kha\dah EU jing anôk mnia mblei bo\ ho\ng klei bhiăn kjăp ho\ng boh tu\ dưn mnơ\ng dhơ\ng, mâo lu klei bhiăn ktang pioh kơ brua\ răng mgang wa\l hd^p mda, kơ anôk hd^p mda ala [uôn ho\ng mnuih pla mjing lehana\n anôk pla mjing mnơ\ng ana\n… [ia\dah wa\t phung duh mkra, lehana\n du\m dhar brua\ mơ\ng knu\k kna kia\ kriê kơ brua\ lo\ hma pla mjing hlăm ]ar mâo sơăi klei đăo knang kơ klei dưi pô. Tui si Lê Huy Toàn, Khua anôk brua\ kia\ kriê hnơ\ng jăk boh mnga brua\ lo\ hma dliê kyâo, hdang kan ]ar Gialai, mn^ anei kơ tluôn brua\ lo\ hma hlăm ]ar adôk mâo lu klei mtu\k mtu\l kyua ka thâo b^t ôh êlan mghaih msir kơ boh mnga knhal tui]. Ara\ anei mâo leh klei bi mguôp kjăp ho\ng EU sna\n dưi mghaih msir leh hlăm brua\ anei kla\ mnga] leh:“Tơdah duh mkra pla mjing hluê ho\ng ênoh ]ua\n doh, snăn asei phung duh mkra mâo leh hdra\ êlan ]oh ]ua\n kơ mnuih pla mjing bi răng mgang wa\l hd^p mda, tui duah kla\ mnga] kơ phu\n agha, hơ^t klei tu\ dưn kơ mnuih ma brua\, kia\ kriê kjăp jih jang djah djâo mơ\ng brua\ mkra mjing, mghaih msir ho\ng klei doh”.

Jing ]ar mâo ênha\ pro\ng h^n ti Lăn Dap Kngư, klei găl kơ brua\ lo\ hma mâo bi kla\ leh. Jih jang klei bhiăn kjăp mâo kuôl ka\ leh hlăm AVFTA hlăm anôk mnia mblei pro\ng jing EU, jing klei kp^, lehana\n ăt jing klei mđ^ ai pioh duh mkra pla mjing, lehana\n mkra mjing boh mnga ho\ng klei knhăk, ênuk mrâo. Djăp knhuang ngă brua\ srăng đue\ nao hla\m klei dưn yua jih jang klei kreh knhâo, ăt mâo leh mơh ]ar ta\ ]ua, mjing klei găl ]ia\ng kơ phung ngă lo\ hma hrăm mb^t ho\ng phung duh mkra kpưn nao, mjing klei găl, klei myun dưi truh kơ pô s^t./.