VOV4.Êđê- Ho\ng klei ga\l kơ la\n ala, yan adiê, sa\ Đa\k Pxi, kdriêk Đa\k Hà, ]ar Kontum s^t êm^t nao đru, mtru\t mjhar mnuih [uôn sang mđ^ kyar brua\ duh mkra ho\ng lu gru bi hmô ja\k, tu\ dưn. Hla\m ana\n, gru hmô rông u\n kdruêh (mjeh u\n dliê) kha\dah mrâo dưi po\k nga\ [ia\dah phu\n tal êlâo brei [uh lu klei ]ang hma\ng, po\k sa hdra\ êlan nao mrâo hla\m brua\ rông mnơ\ng ti alu\ wa\l. Hla\m kdrê] hruê anei, hmei hưn mthâo kơ gru hmô rông u\n kdruêh (mjeh u\n dliê) ti sa\ Đa\k Pxi, kdriêk Đa\k Hà, ]ar Kontum.

Thu\n 2019, mơ\ng Keh mđ^ kyar bruă duh [ơ\ng (dưi ksue# mă mơ\ng ênoh bi liê kriê dlăng wa\l dliê), knơ\ng bruă sang ]ư\ êa să Đăk Pxi, kdriêk Đăk Hà, ]ar Kon Tum brei mnuih [uôn sang hluê ngă bruă kriê dlăng răng mgang dliê ]an prăk amâo mă mnga lehana\n đru ktrâo kơ digơ\ hluê ngă gru hmô rông u\n bi kdruêh. Ara\ anei mâo 24 go\ êsei mnuih [uôn sang hluê ngă gru hmô ho\ng ênoh prăk duh bi liê tal êlâo mâo 250 êklăk prăk.

Gru hmô rông u\n bi kdruêh mơ\ng ayo\ng Lưu Hồng Nam ti alu\ Đăk Rơ Vang jing 1 klei tô hmô êdah kdlưn. Mphu\n k]ưm rông mơ\ng mlan 11 thu\n 2019, truh kơ ara\ anei, u\n kdruêh go\ êsei ayo\ng Nam đ^ lar mâo 3 drei u\n ana mđai lehana\n 20 drei u\n êđai.

Ayo\ng Nam brei thâo; mta u\n bi kdruêh anei djo\ guôp ho\ng war rông pro\ng êhai, mnga] ta], djo\ guôp ho\ng wa\l hd^p mda. Kyua ana\n, mơ\ng ênhă pro\ng 1 êbâo m2 lăn tal êlâo, `u po\k pro\ng 4 êbâo m2 pioh ngă mkra thiăm war rông lehana\n mjing anôk phưi tha u\n. ~u lo\ mguôp mb^t ho\ng bruă pla kphê lehana\n rơ\k mbô hlăm war ]ia\ng mjing anôk hd^p ]ia\ng mse\ ho\ng wa\l dliê kơ u\n đ^ pro\ng jăk. Ayo\ng Nam hlak mblang, ho\ng anôk dôk hd^p pro\ng êhai sơnăn u\n mâo anôk êrô hiu lu h^n, mơ\ng ana\n kđeh u\n [ơ\ng jăk h^n kơ u\n aguah tlam.

Gru hmô rông u\n bi kdruêh mguôp mb^t ho\ng bruă rông krư\ hlăm war lehana\n phưi tha hlăm war mơ\ng ayo\ng Nam brei [uh mâo ba w^t boh tu\ dưn, hdră ngă anei dul [ia\ ai tiê kriê dlăng u\n, mjing kđeh ]^m u\n jăk h^n djo\ guôp ho\ng klei ]ia\ng blei [ơ\ng ara\ anei.

Hồng Năm dôk drei u\n bi kdruêh [ơ\ng rơ\k

U|n ana grăp thu\n mđai mơ\ng 2 – 3 lung, grăp lung mâo mơ\ng 6 -7 drei. U|n êđai mơ\ng 1 mlan mkrah truh kơ 2 mlan dưi yơh brei lui mam, bi ktlah mdê lehana\n ba ]h^ djuê mjeh. Ho\ng u\n mă kđeh sơnăn rông mơ\ng 5 -6 mlan, grăp drei u\n mâo hnơ\ng ktro\ hlăm brô 20 -30kg jing dưi yơh ba ]h^ ho\ng ênoh yuôm 140 truh 160 êbâo prăk hlăm 1 kg. Ayo\ng Nam brei thâo: Ana\p anei srăng ba ]h^ u\n djuê mjeh tal êlâo  ho\ng ênoh yuôm yap mdu\m mơ\ng 2 êklăk truh 2 êklăk 500 êbâo prăk hlăm 1 drei u\n.

Bi amai Nguyễn Thị Loan ti alu\ Đăk Rơ  Vang, kdriêk Đăk Hà, ]ar Kon Tum, khă gơ\ mrâo rông u\n bi kdruêh mơ\ng mlan 5 thu\n 2020, [ia\dah truh kơ ara\ anei ăt ba w^t leh boh tu\ dưn. U|n rông mă kđeh mâo 12 drei mơ\ng go\ êsei `u đ^ pro\ng pral êdi, drei pro\ng h^n mâo hnơ\ng ktro\ hlăm brô 30 kg.

Amai Loan yăl dliê, mâo knu\k kna să đru mdul kluôm dhuôm kơ djuê mjeh lehana\n hdră rông sơnăn `u amâo tuôm ho\ng klei dleh dlan ôh. Mnơ\ng [ơ\ng pioh ]iêm u\n lu êdi jing djam mtam, hbei, boh kroh sơnăn war rông amâo đei [âo bru\ ôh, amâo đei bi mdoh lu blư\ ôh. U|n bi kdruêh dưi rông ho\ng mnơ\ng [ơ\ng ]o\ng mâo hlăm alu\ wa\l, sơnăn ênưih ba ]h^, ênoh h’^t kjăp kyua mnuih blei [ơ\ng mâo klei đăo knang. Lung anei, go\ êsei amai Loan  m^n t^ng lo\ lui 2 drei ngă djuê mjeh, ênoh adôk srăng ba ]h^ jih, prăk mnga hluê si t^ng mâo hlăm brô 20 êklăk prăk.

Ho\ng ênoh ênil h’^t kjăp mb^t ho\ng klei ]ia\ng blei [ơ\ng lu mơ\ng sang ]ơ mnia, mb^t ho\ng ana\n lo\ ba mnơ\ng [ơ\ng ]o\ng mâo, gru hmô rông u\n bi kdruêh ti să Đăk Pxi hlăk po\k phai êlan êbat mrâo hlăm hdră mđ^ kyar bruă rông mnơ\ng ti alu\ wa\l.

Nguyễn Phúc Đoan, khua knơ\ng bruă sang ]ư\ êa să Đăk Pxi, kdriêk Đăk Hà, ]ar Kon Tum brei thâo: U|n kdruêh jing jăk ênưih rông, amâo ruah mnơ\ng [ơ\ng sơnăn dưi ba yua mnơ\ng [ơ\ng ]o\ng mâo ti alu\ wa\l mse\ si rơ\k ktơ\k, du\m mta djam mtam; kđeh u\n bi kdruêh mâo kđeh jăk, [âo mngưi sơnăn sang ]ơ mnia mblei khăp ]ia\ng êdi. Anei jing klei găl ]ia\ng gru hmô đ^ kyar  h^n, đru mguôp mhro\ klei [un [in kơ mnuih [uôn sang. Knu\k  kna alu\ wa\l hlăk mguôp mb^t ho\ng Anôk bruă Mtô bi hriăm bruă mă – Giáo dục thường xuyên kdriêk Đăk Hà po\k adu\ hriăm mjuăt hdră rông u\n bi kdruêh. Mơ\ng ana\n, ktrâo la] kơ mnuih [uôn sang thâo klă hdră rông, du\m hdră rông djuê mjeh u\n anei k`ăm mđ^ h^n boh tu\ dưn hlăm bruă rông mnơ\ng.

Alu\ wa\l ăt mko\ mjing du\m gưl hiu ]hưn dlăng kơ mnuih [uôn sang ]ia\ng tui hriăam gru hmô rông u\n bi kdruêh ti ]ar drei msei si Sa Thầy, Ngọc Hồi, Đăk Tô… ]ar Kon Tum. Ara\ anei, gru hmô rông u\n bi kdruêh hlăk mâo lu klei ]ang hmang hlăm hdră  mđ^ kyar bruă rông mnơ\ng, po\k phai hdră mhro\ [un kơ mnuih [uôn  sang  hlăm alu\ wa\l./.

Pô mblang: H'Mrư Ayun