Gia đình bà Lù Thị Hiền, ở bản Luông Má, xã Chiềng Đông, huyện Yên Châu có 3ha đất trồng ngô. Mỗi năm, gia đình bà thu khoảng 15 tấn ngô. Nhà bà còn nuôi 4 con trâu, 3 con bò, hàng chục con lợn và đàn gà hàng trăm con. Theo bà thì với những gia đình có điều kiện kinh tế như gia đình bà, cây ngô góp thêm phần nào trang trải cuộc sống, còn muốn khá giả hơn thì phải trồng trọt cây trồng khác và chăn nuôi thêm nữa.

"Nếu mà chỉ trông chờ vào cây ngô thì không đủ ăn đâu. Phải nuôi lợn gà, trâu bò, hoặc làm thêm gì đó thì mới đủ ăn và không phải đi cắm giống, phân bón. Nhà nào mà chỉ làm ngô thì toàn phải đi cắm vì không có tiền" - bà Hiền nói.

Với trên 700 ha đất trồng ngô, xã Chiềng Đồng, huyện Yên Châu, đã vận động bà con không mở rộng diện tích ngô mà chuyển dần sang trồng các loại cây khác, như cây nhãn, cây xoài. Ngay từ giữa năm nay, xã đã vận động bà con chuyển đổi hơn 120 ha và bắt đầu trồng các loại cây ăn quả vào đầu năm 2017.

Ông Hoàng Văn Khù, Chủ tịch UBND xã Chiềng Đông, cho biết: "Cây ngô hiện nay không còn hiệu quả kinh tế như trước. Xã chúng tôi đang rất trăn trở và đang định hướng cho bà con là phải chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất dốc. Chúng tôi đã vận động được nhân dân khu vực đèo Chiềng Đông chuyển đổi từ cây ngô sang trồng cây ăn quả, đã vận động chuyển được hơn 120 ha rồi, dự kiến là trong vụ sản xuất 2017 tới sẽ tiến hành trồng cây ăn quả, và sẽ làm thí điểm trước, có hiệu quả thì sẽ nhân rộng ra toàn xã".

Là vựa ngô lớn nhất Sơn La, với 21.000ha, trước những khó khăn thực tế, huyện Mai Sơn đang lập các dự án thay thế cây ngô với mục tiêu mỗi năm chuyển đổi 10% sang trồng các loại cây khác.

Ông Hà Văn Bình, Phó chủ tịch UBND huyện Mai Sơn, cho biết: Qua nhiều năm phát triển cây ngô, không thể phủ nhận hiệu quả cây ngô đối với đời sống bà con trong huyện. Tuy nhiên, khi ngô nhập khẩu nhiều, giá cả hạ thấp, đất đai bạc màu, nhiều hộ lâm vào cảnh cùng cực. Huyện sẽ đánh giá lại tất cả các diện tích trồng ngô, xác định những vùng nào có thể tiếp tục trồng, vùng nào có thể chuyển đổi; đồng thời ngăn chặn triệt để tình trạng tư thương đầu tư cho nông dân vay lãi suất cao; tăng cường tuyên truyền để người dân hiểu biết và tiếp cận được nguồn vốn của các ngân hàng, tổ chức tín dụng.....

Với giá ngô bắp hiện nay bà con bán cho tư thương dao động từ 2.900-3.100đ/kg, theo tính toán thực tế, năng suất chỉ đạt 4,5 – 5 tấn/ha, trong khi chi phí đầu tư cho 1 héc ta mất 14-15 triệu đồng.

Ông Hà Quyết Nghị, Giám đốc Sở nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Sơn La, cho biết: Với 160.000ha ngô hiện có, tỉnh Sơn La là địa phương đứng đầu cả nước về diện tích và sản lượng năm nay ước khoảng 600 nghìn tấn. Tỉnh sẽ không mở rộng thêm diện tích mà sẽ điều chỉnh xuống chỉ còn 80.000 ha. Việc quy hoạch, điều chỉnh lại các vùng sản xuất ngô, chuyển đổi sang cây trồng khác sẽ được tỉnh triển khai cụ thể, chi tiết, đặc biệt là các vùng khó khăn, giao thông cách trở.

Lan Thùy/VOV-Tây Bắc