Lâu lắm rồi, đồng bào dân tộc Cơ Tu ở Tây Giang mới được cảm nhận không khí của lễ hội quan trọng nhất trong năm mới - Lễ khai năm tạ ơn rừng. Từ sáng sớm, đồng bào Cơ Tu ở những bản làng xa xôi đã hội tụ về Làng sinh thái di sản Pơ mu ở xã A Xan.

Sau lễ cúng tạ ơn rừng được tổ chức trang nghiêm tại rừng Pơ Mu, mọi người vui nhảy điệu tung tung da dá cầu mong mùa màng bội thu. Già làng A Lăng Đàn, ở thôn A Rớt, xã A Nông, khoác lên mình chiếc áo được làm từ vỏ cây rừng, khoe rằng: Người Cơ Tu xưa nay sống nhờ vào rừng, từ cái ăn đến cái mặc đều là sản vật rừng. Cái áo, khố mặc cũng làm từ vỏ cây. Hôm nay, già mặc chiếc áo ngày xưa của người Cơ Tu, nhắc nhở thế hệ trẻ hôm nay luôn biết ơn rừng. Để có được áo này, già phải vào rừng tìm lột vỏ cây đem về đập dập, phơi khô, tước ra thành sợi nhỏ rồi bện thành tấm áo, mất một tuần.

Đông đảo đồng bào Cơ Tu về dự lễ Khai năm Tạ ơn rừng

Già làng A Lăng Đàn cho biết, lễ cúng rừng hay còn gọi là tạ ơn rừng của người Cơ Tu có thời xa xưa. Trước khi vào vụ mới, mỗi gia đình, bản làng đều làm lễ cúng. Mâm cúng có ché rượu, con gà, cá, xôi nếp, hoa quả... dâng lên thần rừng. Dê là con vật không thể thiếu trong lễ cúng tạ ơn rừng.

Những năm đất nước chiến tranh, lễ tạ ơn rừng bị gián đoạn và dần mai một. Hôm nay, huyện tổ chức phục hồi lể hội này với qui mô lớn, già làng A Lăng Đàn vui.

Thi đẩy gậy

Làng sinh thái di sản Pơ Mu ở thôn Arầng 1, xã Axan, nằm giữa thung lũng được bao bọc bởi rừng Pơ mu nguyên sinh hơn 2.000 cây, được công nhận là cây di sản, nhiều cây hàng ngàn năm tuổi. Khu rừng nguyên sinh Pơ Mu nằm ở độ cao 1.500m, hơn 450 héc ta. Đây là cánh rừng nguyên sinh quý hiếm còn sót lại ở khu vực Đông Nam Châu Á. Có được cánh rừng vô giá này, đồng bào Cơ Tu ở 2 xã A Xan và Tr’hy nâng niu, gìn giữ, bảo vệ.

Người Cơ Tu xem “Rừng là nhà, cây là con - Yêu rừng như yêu nhà, thương cây như thương con”. Mỗi khi lấy bất cứ thứ gì từ trong rừng, họ luôn phải xin các đấng thần linh. Chặt một cây rừng dù to hay nhỏ, đều phải xin, họp dân và phải làm lễ cúng mới được chặt mang về.

Anh Pơ Loong Plênh, ở xã Lăng, khá am hiểu về văn hóa dân tộc mình cho biết, rừng Pơ mu ở Tây Giang gắn với câu chuyện văn hóa của người Cơ Tu. Ngày xưa các cụ, các già thấy cây gỗ nào tốt quí là họ gắn vào đó một vị thần. Pơ Loong Plênh nói nếu hạ cây thì bị thần bắt vạ phải ốm đau, bị làng phạt, vì vậy nhiều khu rừng quí giá đã gìn giữ đến ngày hôm nay.

Thi giã gạo

Ông Bh’riu Liếc, Bí thư Huyện ủy Tây Giang, luôn trăn trở và tìm mọi cách để phục hồi, bảo tồn các lễ hội truyền thống của dân tộc mình. Theo ông Bh’riu Liếc, theo phong tục xưa kia của người Cơ Tu, nếu đầu năm chưa khai hội tạ ơn rừng thì người dân không được trao đổi buôn bán với bên ngoài, hay gieo giống vụ mới, tất cả phải xin thần linh, thần rừng và Giàng. Ý thức đó đã ăn sâu vào tiềm thức của đồng bào Cơ Tu, suốt đời gắn bó với núi rừng.

Ông Bh’riu Liếc cho rằng, việc tổ chức khôi phục, bảo tồn Lễ hội Khai năm tạ ơn rừng nhằm bảo tồn văn hóa dân tộc Cơ Tu: "Thấy bà con rất hồ hởi và phấn chấn trở lại văn hóa làng của họ hồi xưa. Chúng tôi sẽ tiếp tục trao đổi với bà con, nhất là các già làng, hàng năm không những làm ở cánh rừng thiêng Pơ mu này mà làm ở các địa phương khác, dần dần để lễ tạ ơn rừng của người Cơ Tu trở thành văn hóa của miền Tây Quảng Nam, đồng thời thu hút đầu tư du lịch".

"Con chim trên trời cao cần rừng xanh bát ngát/ Con cá dưới nguồn cần dòng nước trong veo/ Con người Cơ Tu cần mẹ rừng che chở/ Cho dân làng ta sinh sôi, nảy nở/ Cho mùa màng ta luôn bội thu/ Cho người Cơ Tu khắp muôn nơi mãi mãi trường tồn...". Câu hát lý này của người Cơ Tu sống dọc dãy Trường Sơn truyền dạy con cháu muôn đời luôn biết ơn và giữ lấy rừng. Rừng là nguồn sống, là nơi che chở bao thế hệ dân làng.

Đình Thiệu/VOV-Miền Trung