VOV4.M’nông: Nu^h blău ntoh lư ta [on Kon Săm Lu\, xã Đăk Tờ Re, nkuâl Kon Braih, n’gor Kon Tum ho\ njêng ăp gâl si kro jêng ăp ndah rup ue\h reh, jêng huêng. Nău gân djăng đah ndah rup si, păng an le\ ma du mir hvi bah rnăk wâl gay trah mon n’hanh pla n’hơ ndah rup si tâm ban kơt du nău nkoch du\t ăp to\ng mpeh nău rêh gu\ âm bah nu^h Bahnar.

            Ôi luh măt nar lah rnôk wa A Tân pư ndơ đâng nôp mphat tu^h sung, nsôch lôk trah…ta mir ndah rup si. Uănh nchrâng ngai, păng nchrâng uănh tay ăp ndah rup si tă bah ti păng nơm trah mon, lôch nê pah ti kan trah tâm ndah rup si nu^h bu klô goh đơn tơ rưng dôl [ư lôch n’gul wah. Lôch nê m^n m^n kơp, păng lah: “He trah mon ndah rup si nklăp ho\ rlău 10 năm hôm. A[aơ ho\ ranh hôm, jâng ti mô hôm ngăch ngăr kơt kăl e nơh yơn rlơ\ tay nău tă ơm g^t [ư âk lơn, [ư dơh lơn”.

            Wa A Tân mô hôm g^t kloh bah ntơm he nti trah mon ndah rup si. Dơn g^t lah, ntơm bah jê|, yor gân djăng đah nău trah mon ndah rup si jêng kêng măng rnôk băl mpôl tâm jă pâl rlưn khuh n’gôr ri păng wa\ch tay t^ng jâng bu ranh tâm [on kơt nti trah mon ndah rup si.

            Nkah tay ăp nar bôk năp t^ng nti trah mon ndah rup si, păng gơm lah: “Rnôk dơi an lôk si lor bôk năp, jâng ti păng râm jơn jơn, klach djơh si bu”. Ntơm bah nău rbloh rblăp bôk năp, đăp dêh, nsrôih gu\ uănh, mbrơi mbrơi păng g^t trah mon ndah rup si. Ntơm bah nê, rnôk b^ch, rnôk sa, hăn luh mir jan ba…ăp rnôk păng way m^n tât trah mon ndah rup si da dê. Păng m^n rvê tâm bôk rup ân dơi trah mon, tor lor na nê| ma mâng nchih lôch nê mbrơi mbrơi lôk mon t^ng trong rup ho\ tor lor. Wa Tân nkah tay: “Rnôk bôk năp he [ư khuch si mbro dơm. Mbrơi mbrơi rhuăt luh nău tă ơm g^t trah mon mbrơi. Geh rnôk h^l ma gân djăng đah nău trah mon ntơm bah ôi tât măng, rtoh ti, măt luh hăng, bu\t tâm ban ma ho\ pă. {ư ri r’ah yơn uănh ndah rup si ho\ [ư lôch jêh, nuih n’hâm hôm rhơn nđơr, geh suan ntrôl gay ma [ư tay”.

            Nê lah nău bah kăl e, a[aơ ăp ntil ho\ êng hôm. Mô kâp tor rup lor, păng nchrâng uănh ma măt t^ng kơt nê ma trah mon dơm. Mô dơn trah mon ndah rup si an bah ji ro\ng [ư, păng hôm trah mon ndah rup si an [on lan đo\ng. âk nu^h joi tât păng, nkoch nău m^n, n’hanh mô hôm rvê, kâp lôch jêh ndah rup si trah mon. Dơn đah nsôch, mphat, bar mpang ti păng hăr ngăch mphat ju\r hao trah gâl si jêng ndah rup ue\h.

            Ăp bu ranh [on g^t trah mon ndah rup si mbrơi mbrơi roh hêng; ăp nu^h g^t trah mon ndah rup si h^l ma kol đah nău kan mir ba jêng ta xã Đăk Tờ Re mô lăng geh nu^h I u\ch ro\ng ngăn đah nău kan trah mon ndah rup si. Bol ma mbăk anh jâk rvê joi piăng sa dak ngêt, bok n’gut ao nsoh an kon mbiach, an rnăk wâl, yơn wa A Tân hôm mât kơt ơm nău gân djăng đah trah mon ndah rup si. Păng nkoch: “Jo\ nar lah mô geh trah mon ndah rup si, he mô u\ch sa du ntil ndơ đêt. Ăp ôi ân hăn luh trah mon du rnôk ri mơ dơi hăn kan. Bol ma luh mir s^t nkai, he ân ju\r chop uănh mir ndah rup si mơ b^ch lhăk”.

            Leo mpôl hên hăn uănh ndah rup si nu^h bu klô ndjôt đao đah nsan dăng, wa A Tân nkoch lah, nê lah rup ndah bah du hê nu^h du\t nsing nơm tâm [on lan. Wa A Tân nkoch: “Ntơm nơh, le\ d^ng nu^h u\ch lăp tâm [on, ân hăn mâp n’hanh dăn nu^h dja, lah nu^h dja u\ch an, mơ dơi lăp. Ma nău nkoch bah ăp u che kăl e, he m^n tay n’hanh trah mon jêng ndah rup si”.

            Ho\ uănh pâl ăp ntu\k, joi g^t âk mpeh ndah rup si, yơn mô ho\ geh ntu\k an mpôl hên saơ rhơn m[ak mha êng kơt mir ndah rup si bah wa A Tân. Ăp du păng ndah rup si tâm ban kơt g^t ngơi, nkoch mpeh du nău rêng huêng khlay, nău rêh văn hoá, nuih n’hâm n’hanh gu\ âm bah nu^h Bahnar. Nê lah ndah rup si nu^h bu klô mbăk sung hăn luh mir, ndah rup si nu^h bu klô pănh na…mpơl nău jăp gơih, đăp dêh, cho\l dơi đah nău tât khuch djơh bah trôk nar gay rdâk njêng nău rêh hơm răm đăp mpăn; ndah rup si bu ur tanh rui brai, peh phe mpơl luh nău jăp gơih, đăp dêh; ndah rup si nu^h bu klô gu\ n’glâng rngoh bah meng tong hât mpơl tay nău m^n rvê mpeh nău rêh…

            Nkoch đah mpôl hên, păng an lah, trah mon ndah rup si, du\t jêr lah [ư muh măt. Nău way păng roh 2- 3 nar gay trah mon lôch du ndah rup si, yơn trah mon muh măt, găr măt roh 2/3 mông nar. “Âk nu^h lăp hăn uănh hôm rnê he trah mon ndah rup si ue\h, geh saơ huêng. Mhe aơ nơh, geh du ntu\k đă he [ư 30 ndah rup si gay ndjôt hăn Măng Đen (nkuâl Kon Plông) nê|”.

            Yor [ư ndah rup si ue\h đo\ng jêng păng dơi râng du\t âk bôk nău kan, nar liên hoan văn hoá, n’hanh ăp tơ\ [ư, păng ns^t geh ndơ nkhôm rnê têh mpeh trah mon ndah rup si đo\ng. Đah hăr blău ti kan âk n’hanh an tay âk nău nkah tâm t^ng păng ndah rup si êng bah he, năm 2019, wa A Tân dơi ntăm an săk ntơ “Nghệ nhân ưu tú”. Yơn wa Tân nkoch, he du\t rhơn m[ak rnôk geh nu^h u\ch joi g^t mpeh ndah rup si, mpeh văn hoá way ơm dơm. N’hanh, păng mbra trêng nti tay nău blău, nău gân djăng nê an rơh kơn mon său bah kơi./.

Nu^h rblang: Điểu Thân