VOV4.M’nông: Rnoi Bunong geh âk ntil nau mprơ ueh. Mprơ lah nau [ư mô dơi mô geh tâm nau rêh ăp nar, nau mprơ lah ntung njo| bah rnoi Bunong đah brah yang tâm ăp nau ngêt sa têh. Ntơm nau pah kan ăp natt ri kônh wa ho\ ân luh âk nau mprơ rêh mro đah năm khay, ntoh nau rêh jo\ jong ndrel nau u\ch ro\ng ueh, rêh ueh ăp nau.

Tâm nau rêh nuih n’hâm bah rnoi Buong, mprơ lah du ntil nau [ư mô dơi mô geh. Mprơ bah nroi Bunong hôm ntoh âk nau kơt lah mprơ tâm ơh, mprơ n’ir oh, Ot ndrong, răch bảh…ăp nau mprơ ko\ geh âk nau mprơ êng êng nsing ti\ng nkuăl ndrel er bah nu\ih mprơ. Bu ranh H’Plơ, ta [on Bu Dak, xã Thuận An, nkuăl Dak Mil, n’gor Dak Nông nkoch:

“Mprơ rnoi Bunong geh âk ntil ngăn, geh âk er đo\ng, ma nau tơm bah nau răch brah, Ot n’drong. Hôm âk ntil êng êng ri bu mprơ tâm ơh bu ur bu klô ntoh nau tâm ro\ng, nau rnê tâm pah kan jan sa, ri ăp nu\ih bu mprơ geh ti\ng er nơm u\ch, Têt ta wêu, Yu\n yơ\, mprơ n’ir oh…ăp nu\ih, ăp nkuăl ri geh nau mprơ êng êng”.

Er tâm nau mprơ bah rnoi Bunong tâm kơt, yơn đah ăp nau mprơ êng êng lo\ geh mprơ đah aka ntil, nau mprơ êng êng, rnôk geh nau nkoch rbăn, geh rnôk ri ngăch, dăng…Nkô| nau bah nau mprơ geh âk ntil ndrel nơih djăt, ntoh tă bah ăp nau geh kơt lah tu\k, mih, khay, sial, tơm si, yôk yang…tât nau ơm, nau rêh, ăp nau tâm ơh, nau tâm mbah ndrel nau tâm rnê tâm rnôk pah kan jan sa, ntoh nau tâm ro\ng, nau u\ch đah nau rêh, u\ch kon nu\ih …Tâm ăp nau mprơ êng êng, ăp nau mprơ lah du nau mpi\ng êng ti\ng nau u\ch bah âk nu\ih mprơ.

Mprơ Bunong âk ngăn lah ăp nau Ot n’drong, mpi\ng nau, geh nkoch bah nau mprơ tâm rgop nsum đah ma er mprơ. Bơr mprơ ndrel nau blau mprơ geh ueh ngăn đah nau mpât săk, nu\ih mprơ ntoh ngăn kơt nu\ih, ntoh nau rnơm lah hôm âk nau nkoch tâm nau nkoch mprơ lah nau rêh tă ơm geh bah nroi nơm.

Hôm đah ăp nau răch brah, nhi\m khi\t rpu, ri geh mprơ ti\ng nau ngơi lơn, ti\ng er ndrel geh rplay. Nau mprơ nkoch tât tâm ăp nau ôp brah nau vay bah rnoi nưm, [ư ân ntu\k dôl geh [ư nau huêng khlay bah rnoi Bunong lơn ma ueh, lơn ma khlay.

Du nau mprơ geh âk ntil ngăn ndrel geh âk đo\ng tâm nau mprơ bah Rnoi Bunong lah nau tâm ơh. Nkô| nau bah nau mprơ ntoh ngăn nau u\ch, nau mi\n bah nu\ih mprơ, rnê nau u\ch đah [on lan neh dak, nau tâm u\ch bu ur bu klô, nau tâm u\ch jo\ jong bah ur sai. Er mprơ geh kơt nau nkoch, leo tât nau djăt ueh tăng tôr.

Êp nê,  nau mprơ n’ir oh bah rnoi Buong ko\ geh âk ntil. Kônh wa dơi mprơ rnôk dôl ma tăm mbo, tuch ba, nkre peh ba, bâk dak…Yor ri, bu mprơ mô êng đah bar ma n’ăp ma duh ndrel nau mpât bah săk jăn, ti\ng nkoch bah nau mprơ, đah nau mprơ ueh, yơn ntoh ngăn nau ueh tâm nau ueh tâm rnôk pah kan jan sa. Bu rang Thị Piơn, ta [on Bu prâng, xã Dak Ndrung, nkuăl Dak Nsong, n’gor Dak Nông ngơi:

“Nau mprơ n’ir oh ri geh er Y\u\n yơ\, Têt ta wêu, tâm pât…Moh nau nơm mi\n ri nơm n’ir oh nau nê, kơt lah Bunong preh ri bu mprơ er Têt ta wêu, Bunong nong, Prâng ri mprơ er biăt, jêh ri yu\n yơ\, tâm ăp nkuăl ri bu geh nau mprơ êng kơt tâm nkuăl nê”.

Nau mprơ bah rnoi Bunong tă bah âk rơh ma aơ ho\ jêng nau ueh nuih n’hâm mô dơi mô geh tâm nau rêh bah [on lan. Bu mprơ tâm mir, tâm bri, tâm dak, tâm rnôk ngêt sa, rnôk pah kan, rnôk rong kon, mprơ tâm rnôk pâl, tâm nar geh bu khi\t…Đah rnoi Bunong, nau mprơ kơt lah nau nkoch ăp ntil tâm nau rêh, nkoch đah nau u\ch, nau mpo\ng. Wa H’Plơ, ta [on Bu dak, xã Thuận An, nkuăl Dak Mil, n’gor Dak Nông ân gi\t: Ăp nau mprơ geh nkoch đah mbung, yor ri ma păng geh âk nau mhe, ntoh nau mi\n bah nu\ih mprơ tâm âk ôk ngăn:

‘ Nau mrơ mô gi\t tă bah tu tơm păng geh ôh, knu\ng gi\t lah tâm nkoch tă bah rơh u che kăl e ndrel ntơm geh tâm rnôk pah kan ăp nar. Geh nau mprơ ri geh nkoch tă bah rơh aơ tât rơh êng kơt lah Ot ndrong, jêh ri răch brah. Geh ăp nau mprơ ri geh tă bah pah kan jan s,a nau u\ch tâm rnăk vâl, nau tâm u\ch bu ur, bu klô nsing tâm ntu\k, ndrel rgâl ti\ng nau rêh ma bu geh nau mprơ geh er mpeh yơn hôm mât nau mprơ ơm geh”.

Đah ăp nau mprơ nơih, eh, er mprơ âk ntil, nau mprơ bah rnoi Bunong mro geh nau rgum ueh ngăn. Yor ri, bol ma nau rêh lơn ma rgâl, ntu\k mpât mprơ mô hôm kơt ntơm nơh, yơn ăp [on lan bah rnoi Bunong nar aơ, phung he mro hôm răng nau mprơ âk ntil ueh, tâm nau mprơ tâm ơh, nau ueh bah nau mprơ…Ngăn lah, tâm ăp nau mprơ tâm ơh geh mprơ đah nau u\ch êng, ntoh nau mi\n mpeh du nau rêh mro mrăng ueh lăng./.

Nu\ih rblang: H’Thi