1ăp

VOV4.Mnông: Tây Bắc đah kao dào, kao mận luh dang lam bri, tăng n’hiăng si\m, tăng nteh khền, n’hôm ndrel ăp kchok ndrănh lơn [ư ân yan năm mhe ta Tây Bắc ueh m’ak lơn. Tât đah Tây Bắc rơh aơ, phung he mra geh rnglăp nơm tâm âk ntil nah ao ueh, nau gơm răm ndrel kon măt uănh bah ăp bu ur druh nkuăl prêh. Kônh wa mra dơi săch ntu\k pâl n’aih ueh dôl geh âk nu\ih u\ch nê lah Sâp ndrel nkuăl [on têh Sơn La./.

G^t trong [ư sa n’hanh ntêm nkrem, nău rêh bah kônh wa [on Chrơng 2, xă Đăk Ta Ley, nkuăl Mang Yang, n’gor Gia Lai a[aơ le\ ntơm hơm tăm. Ăp bôk nău kan ntop kơl bah đảng, Ngih dak đah nkual rnoi mpôl đêt đah điện, trong hăn, ngih sam [u\t, ngih dak si le\ kơl kônh wa tâm [on đăp mpăn nău rêh. Tâm năm mhe, kônh wa tâm [on dôl nsrôih tâm rnglăp gay hun hao wa\ng sa lơn tay. Bu ranh [on Hmoih, [on Chrơng 2, an g^t: A[aơ dơh ngăn hôm, dơi Ngih dak ntop kơl choih, lu\, xi măng, nu\ih [on lan ri kơl nar luh, [ư trong bê-tông kloh ue\h, hăn trong du\t dơh. Bu ranh mbra nsrôih đă kon sau, nkoch trêng an [on lan tâm rnglăp tay, ndrel soan ndâk njêng [on lan kloh ue\h lơn, [ư sa hun hao nar lơ âk lơn.

Nkuăl [on têh Sơn La, n’gor Sơn La lah ntu\k rgum âk ngăn ntu\k nkah ơm yau ntoh lư: Nkuăl pâl n’aih ueh neh dak khlay lah Ngih kru\ng ơm Sơn La, Bảo tàng n’gor Sơn La, ntu\k nkah ơm tơm jri Bản Hẹo, Văn bia Quế Lâm Ngự Chế, ntu\k ôp brah kđăch Lê Thái Tông…Ngăn lah nkuăl [on têh Sơn La hôm nkoch tât ăp nau njroh mprơ ndrel âk nau vay ơm ntoh lư bah 12 rnoi mpôl oh nô, ăp nau r[u\n rgum kơt njroh xoè, gâr gong…Ăp năm tât năm mhe, nkuăl [on têh Sơn La ko\ [ư nau ndâk tay du đê\ nau vay ơm, kơt nau vay ơm Xên Mường, nau ơm Hạn Khuống, nau ơm “Yan kao Ban”, Nau ơm Ngih brah Kđăch Lê Thái Tông. Aơ lah nau geh nau khlay, gay mât ndrel [ư ueh tay nau vay ơm ăp rnoi mpôl ta nkuăl [on têh Sơn La. Wa Nguyễn Hữu Chinh, bui năch tă bah Hà Nội rhơn nkoch:‘ Rơh aơ hăn tât ta aơ ri saơ nkuăl [on têh geh âk nau rgâl êng ngăn rđil bah năp nơh, nau ueh rnôk aơ ri ueh ngăn, tât ta aơ ri mâp kon nu\ih bu gơih, bu ueh m’ak ndrel ăp nau nê lơi ân tâm nuih n’hâm gâp âk nau ueh ngăn. Ăp ntu\k nkah ơm yau ri aơ lah ntu\k nkah ơm ueh ngăn gưl ngih dak, ăp nu\ih hăn nsum ri rhơn ngăn, ndrel ntu\k aơ, ăp nau nkra mhe bah n’gor ân ăp ntu\k ơm nê lah ueh ngăn đo\ng”./.

Wơt năm mhe, rnăk nô H’Juynh, ta [on Phung 1, xă Biển Hồ, Tp Pleiku, n’gor Gia Lau du\t răm yor bah năp yan cà phê. Nô an g^t, gay wa\ng sa hun hao lơn, rnăk wâl le\ nchrăp 30 rkeh prăk ntuh kơl mât chăm rnoh neh cà phê tăm tay, nkre nchrăp an ntil ba srih tăm yan puh jêh rnôk sa tết Mậu Tuất: Năm 2017 mhe rlău, rnăk gâp geh cà phê, yơn cà phê mô khlay dôl ju\r đêt, jêng nău geh mô dơi di nău u\ch. Năm mhe, gâp mbra nsrôih mât chăm ue\h mir cà phê bah gâp. Bôk năm, gâp n’hanh [on lan dôl kâp ngih măy pơk dak gay srih bah wai. Mpo\ng năm mhe [on lan hơm răm, ue\h lăng.

Ăp nau kan ti\ng uănh ndrel gi\t tât nau vay ơm sa tết ân kon se lah du nau ueh ngăn bah bôk nau kan Tết Việt ta Hoàng Thành Thăng Long. Ăp oh kon se geh rnglăp nơm tâm nau pâl ơm kơt tâm têk rse, nchah njoa, klu\p kông…nti klâm [anh, nti [uw rup, nti [ư bao lì xì rhơn năm mhe. Wa Nguyễn Thị yến, Ntu\k mât ndơ ơm yau Thăng Long ân gi\t:‘Bôk nau [ư tết ân kon se đah âk nau pâl ueh, mbơh nkoch mpeh tết ơm yau bah u che kăl e. Tât ta aơ ri ăp kon se mra dơi gi\t tay mpeh âk nau vay ơm ueh bah u che nơm kăl e bah nau [ư tết ơm yau, geh rnglăp tâm âk nau kan kơt nklâm [ánh chưng, mô lah nkra kao ueh nả tết ndrel geh pâl âk nau pâl ueh ơm”./.

Năm 2017, Rmôt bu ur xă Ea Tul, nkuăl Cư M’gar, n’gor Dak Lak mbơh [ư ntrong leo bu ur tâm kơl hun hao wa\ng sa, ju\t n’hu\ch ach o đah ăp nău [ư ngăn, săk rnglay. Tă bah ne\, rnoh rnăk ach o yor bu ur [ư tơm ta xă Ea Tul le\ n’hu\ch bah 56 rnăk năm 2012, a[aơ hôm 18 rnăk. Yuh H’Nuen Niê, Groi Kruanh rmôt kan bu ur xă Ea Tul m^n lah, tâm năm tât Rmôt bu ur xă uănh khlay trôl dăng mbơh [ư ăp trong ntop kơl bu ur hun hao wa\ng sa, kơl ăp rnăk yor bu ur [ư tơm rklaih ach o nâp nâl: Năm 2018, rmôt bu ur xă Ea Tul uănh khlay tay nău ndâk njêng [on lan t^ng rnoh ndơ [ư “ndâk njêng rnăk wâl 5 mô, 3 kloh ue\h”, tăm nkao ăp mper trong gay [on lan ue\h lơn. Tâm năm 2018, rmôt bu ur xă uănh khlay tât nău kơl ăp rnăk ach o đah nău [ư na nê| kơt mât su\r, djăr… ntop kơl ăp rnăk ach o du rnăk bah 5-8 rkeh tâm năm mhe.

Ngai đah nkuăl [on têh Sài bơi tât 100 km, Vũng Tàu geh âk dak lêng ueh, ndrel bri duh nar nê lah nkô| rgum aka năch tât khâl tâm ăp rơh tết. Bu năch tât ta aơ mra dơi geh hăn tâm dak lêng, uănh nau ueh bah nar tu\p măng. Ta Vũng Tàu geh ntu\k ơm yau Bạch Dinh, ntu\k rlu n’aih bah ăp kđăch ơm kăl e ndrel sỹ quan Pháp bah năp nơh. A[aơ Bạch Dinh geh ân lah ntu\k mât prăp âk ndơ ơm khlay kơl an bu năch tât uănh, tâm nê geh n’gar phao thần công ntoh lư. Tă bah Bạch Dinh, bu năch ko\ mra geh nau dơi uănh ndơ ueh ngăn bah dak lêng Vũng Tàu tâm rnôk năm mhe./.

Ăp năm bah năp, Hợp tác xã nkra njêng cà phê Nâp nâl Ea Kmả Hoà Đông, nkuăl Krông Pách, n’gor Dak Lak ntrôl dăng tâm rgop kơl [on lan râng Hợp tác xã gay n’hu\ch rnoh prăk nkra njêng, ntop kơl trong mât uănh ndoh ndơ gay ndơ\ ndơ luh ntu\k tăch n’hanh đăp mpăn ntu\k tăch n’gluh… tâm năm 2018, Hợp tác xã geh ăp trong nchrăp gay nar lơ hun hao lơn. Wa Y Căl Êban, kruanh Hợp tác xã nkra njêng Cà phê Nâp nâl Ea Kmat Hoà Đông, lah:: Tâm năm 2018, hợp tác xã kơl tay kônh wa mpeh trong kơt t^ng khoa học kỹ thuật kơt tiăr nti kônh wa trong mât chăm cà phê kơt koh n’ging, to\ dak, poh phân… HTX nsrôih ndrel kônh wa gay tâm ăp năm tât nkra njêng cà phê âk lơn. R[o\ng geh nău n’gluh tâm 1ha geh 4-5 tấn cà phê rlăi./.

Nu^h  rblang: H’Thi-Điểu Thân